شناسایی محل نگهداری خزاین دولتی حکومت سلجوقی

قلعه شاهدژ با تداوم استقراری از اواخر دوره ساسانی تا پایان حیات آن در دوره محمد شاه سلجوقی وبر اساس منابع تاریخی و نتایج کاوش‌های باستان‌شناسی محل نگهداری خزاین دولتی حکومت سلجوقی بوده است.

به گزارش پایگاه خبری گلونی، فریبا سعیدی انارکی سرپرست هیات باستان شناسی با بیان این مطلب گفت: قلعه شاهدژ در کوهستان جنوب غرب اصفهان موسوم به پارک صفه ساخته شده است. این کوهستان مشرف به شهر بوده و قلعه در بلندترین نقطه کوه و با فاصله کمی از قله ساخته شده است. به گفته وی عرصه این قلعه حدود چهل وپنج هکتار است. بناهای این مجموعه متنوع و شامل ارگ مرکزی، سربازخانه‌ها، تاسیسات جانبی وابسته به ارگ مرکزی مانند حمام، کارگاه‌های آهنگری و چرم سازی انبار و آشپزخانه و محل پخت و پزاست. سایر بناها آب انبارها، آبگیر و بند، انبارهای منفرد،برج‌های دیده بانی و دیوار بزرگ دفاعی است که به طور پراکنده در محدوده قلعه طراحی و ساخته شده‌اند.

سعیدی انارکی افزود: این قلعه دارای ساختاری لایه لایه است که یادآور طراحی شهری شهرهای پیش از اسلام و دوران اسلامی است که شامل ارگ مرکزی شارستان و ربض می‌شود. همچنین چندین لایه دفاعی بسیار فشرده از ارگ مرکزی محافظت می‌کند که از بیرونی‌ترین لایه به درون به ترتیب شامل دیوار بزرگ دفاعی،برج‌های دیده بانی و دو لایه برج و بارو می‌شود.

وی با اشاره به اینکه کاوش‌ها در فضای وابسته به ارگ مرکزی و خوانا سازی دیواره شمالی مشرف بر شهر اصفهان و برلبه پرتگاه انجام گرفته گفت: علاوه بر طراحی فضایی هوشمندانه آن و تفکیک فضاها بر اساس کاربری دارای تزیینات وابسته به معماری شامل گچبری با تزیین‌های گیاهی و هندسی،نقاشی‌های دیواری با طرح‌های هندسی و گیاهی است.

این باستان شناس اظهارداشت: در منابع تاریخی مانند راحه الصدور راوندی و تاریخ جهانگشای جوینی از منابع دوره سلجوقی از این قلعه و تاریخ و حوادث پر فراز و نشیب آن سخن رفته است.

به گفته وی راوندی تاریخ ساخت این قلعه را به ملکشاه سلجوقی نسبت می‌دهد هر چند نظر به شواهد باستان‌شناسی به احتمال زیاد تاریخ ساخت آن به دوره ساسانی باز می‌گردد.

سعیدی انارکی تصریح کرد: پس از محاصره و سقوط قلعه توسط محمد شاه سلجوقی منابع تاریخی در مورد آن سکوت کرده‌اند و در یافته‌های باستان‌شناسی نشانی از تداوم حیات در آن دیده نمی‌شود.

وی گفت: درفصل دوم کاوش، مطالعه بر روی دو بخش موسوم به جایگاه اشراف واقع در جنوب ارگ مرکزی و دیواره شمالی قلعه موسوم به نظاره گاه انجام گرفت که این بخش به طور کامل از زیر خاک بیرون آورده شد.

به گفته سعیدی انارکی طراحی فضایی و معماری آن شامل اتاق‌های جانبی منتهی الیه شرقی، دیوار اتاق‌های ارگ مرکزی،برج‌های دیده بانی و ورودی غربی ارگ مرکزی مشخص شد.

وی افزود:یافته‌های باستان‌شناسی این فصل از کاوش‌ها بسیار محدود و شامل قطعات سفال لعابدار سبز، فیروزه‌ای، بادمجانی و لعاب پاشیده و سفال بدون لعاب عموماً قطعات طروف بزرگ مانند خمره و لاوک و نیز ظروف کاربردی است.

مجوز کاوش در قلعه شاهدژ توسط رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده است.