هی یو! کتابی جذاب از جنگ و اسارت

پایگاه خبری گلونی، علیرضا بهرامی: یکی از مشکلات عمومی و همیشگی ما با کتاب‌های خاطراتی که در کشورمان نوشته و منتشر می‌شوند، سخت خوانده‌شدن آن‌هاست. چراکه اغلب نویسندگان این آثار صرفا با رویکردی خاطرات خود را می‌نویسند که نوعی مستندنگاری وفادارانه به رویدادها محسوب می‌شوند و به همین دلیل اکثریت قریب‌به‌اتفاق آنها از جاذبه‌های هنری و زیبایی‌شناسانه به دورند.

البته در این میان گاه شاهد برخی استثناءها نیز هستیم. تک‌وتوک آثاری که پس از انتشار با استقبال مخاطب روبه‌رو می‌شوند. در چنین مواردی اگر توفیقی نصیب چنین آثاری می‌شود، بیشتر به این دلیل است که توسط یک نویسنده‌ی آشنا به مبانی هنری نویسندگی به تحریر درآمده‌اند، بنابراین توانسته‌اند از این ایراد مهلک فاصله بگیرند. این آثار در واقع یک راوی داشته‌اند و یک نگارنده.

کتاب «هی یو!» اما حکایت و وضعیت دیگری دارد. سعید ابوطالب هرچند نویسنده نبوده اما خود دستی در هنر داشته است. او به‌‌عنوان یک مستندساز و برنامه‌ساز تلویزیون، روایت را خوب می‌شناسد؛ از این رو، اثری می‌نویسد که تعلیق دارد، خط داستانی اصلی دارد، خطوط فرعی دارد، حفره‌های چندانی ندارد. از این رو، به‌راحتی می‌توان گفت که کتاب خاطره‌هایش از چهار ماه بازداشت و زندانی بودن در حصر نیروهای آمریکایی در عراق، یک رُمان است.

بله؛ این کتاب یک روایت صرف یا یک روایت‌نامه‌ی داستانی هم نیست، رمان است با همه‌ی ویژگی‌هایش. در این میان، همه‌ی جزئیات هم به‌شکلی دقیق بیان شده‌اند اما شکلی ملا‌ل‌آور به خود نگرفته‌اند. در این بین البته ابوطالب نگاه‌های فردی و جمعی خود و جامعه‌اش را هم گنجانده است. آمریکایی‌ها دروغ‌گو هستند و انگلیسی‌ها دورو و سیاس. او همچنین نقش تعیین‌کننده‌ی رسانه‌های جهانی و محلی را هم بر سرنوشت انسان‌ها به‌خوبی درک کرده و در روایت داستانی سرگذشتش گنجانده است؛ روایت سرگذشتی که چون عنصر خیال در آن محدود و غیر قابل لجام‌گسیختگی بوده، دشواری‌های خاص خودش را داشته است و در این‌گونه موقع‌ها فقط بازنویسی چندباره است که اثر را نجات می‌دهد.

این روایت البته کمی دیر به دست مخاطب رسیده است. با گذشت حدود ۱۵ سال. این تاخیر شاید از منظری، به بلوغ کتاب کمک کرده اما از منظری هم حال و هوای زمانی را از جنبه‌هایی بعید کرده است. خود ابوطالب در این‌باره گفته است که چند سال اشتغال زندگی تلف کنش در کسوت نمایندگی مجلس، بخشی از این تاخیر را موجب شده است.

مرتضی سرهنگی اما به‌عنوان یک متخصص سرشناس در مراسم رونمایی از کتاب، گفته است که در تمام این سال‌ها، جذاب‌ترین و دقیق‌ترین روایت داستانی از خاطره‌ی جنگ و اسارت که دیده، همین هی یو سعید ابوطالب بوده است.

پایان پیام