هشدار یک باستان‌شناس درباره وضعیت بنادر تاریخی خلیج فارس
یک باستان‌شناس خواستار تعیین عرصه و حریم تمامی بنادر تاریخی خلیج فارس به‌ویژه بندر سیراف، نای‌بند و نجیرم شد.
به گزارش پایگاه خبری گلونی، حسن توفیقیان گفت: با خرید و آزادسازی بخش‌های تصاحب شده، عرصه و حریم این محوطه‌های ارزشمند به‌وسیله نصب تابلو و حصارهای مناسب، می‌تواند حفظ شود و بدیهی است که کلیه مراحل تعیین حریم و تحقیقات میدانی توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام میشود.
توفیقیان سرپرست هیئت زمین باستان‌شناسی بنادر تاریخی سیراف و نای بند گفت: به همراه هیئت مشترکی از پژوهشگاه میراث فرهنگی، مرکز ملی اقیانوس‌شناسی و مرکز تحقیقات ملی فرانسه از بنادر تاریخی سیراف، نای بند و نجیرم (بطانه) بازدید به عمل آمد.
وی افزود: در نتیجه این بررسی میدانی که با هدف مطالعات زمین باستان‌شناسی بنادر یاد شده انجام شد، شاهد تخریب‌ها و تصرف‌های غیر قانونی فراوانی در این بنادر تاریخی ارزشمند بودیم.
توفیقیان تصریح کرد: لازم می‌دانم تا ضمن اطلاع‌رسانی وضعیت اسفبار این بنادر تاریخی بعنوان آخرین مدارک سیادت و صیانت تاریخی ایرانیان بر خلیج فارس، از همگان خواستار ارائه راه حلی کار‌شناسانه و علمی برای نجات آن‌ها از نابودی کامل و همیشگی باشم.
مراکزی برای گفت‌و‌گوی تمدن‌ها
این باستان‌شناس اظهار داشت: سیراف، نای بند و نجیرم (بطانه) بعنوان مهم‌ترین بنادر تجاری خلیج فارس در سواحل شرقی استان بوشهر و در حد فاصل شهرستان دیر تا خلیج نای بند قرار گرفته‌اند.
این مراکز بزرگ تجاری که بازارهای ایران را در دوره ساسانی تا سده‌های نخستین بعد از اسلام به بازارهای شرق آفریقا، شبه قاره هند و شرق آسیا متصل می‌کردند نقش مهمی در تجلی و تعالی فرهنگ و تمدن ایران زمین بر عهده داشته و در این میان سیراف بعنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بندر تاریخی خلیج فارس، نه تنها مرکز بزرگ تجارت که مرکز گفت‌و‌گوی تمدن‌ها و اقوام مختلف ایرانی، آسیایی شرقی، عربی، هندی و آفریقایی بوده است.
توفیقیان در ادامه گفت: راه ابریشم که از سده‌های نخستین قبل از میلاد کالاهای چین باستان را به بازارهای غرب و سواحل مدیترانه می‌رساند در شرایط دشوار راه‌های خشکی و ناامنی کاروانهای تجاری، به راه‌های دریایی که از دریای چین و اقیانوس هند تا خلیج فارس کشیده می‌شد متکی بود و راه ابرایشم دریایی جایگزین مطمئنی برای عبور بی‌خطر امتعه تجاری از بنادر تجاری چین مانند کانتون به بنادر خلیج فارس مانند سیراف، نای بند و نجیرم بود تا پس از عبور از طریق فلات مرکزی ایران و اتصال دوباره به جاده ابریشم خشکی به دست خریداران متمکن دنیای غرب برسد.
۱۵ قرن استقامت در برابر شداید
او اظهار داشت: حال این بنادر تاریخی بعد از پانزده قرن استقامت در برابر شداید روزگار به امانت در اختیار ما قرار گرفته است تا ضمن حفاظت و حراست از آن‌ها برای نسل‌های آینده، به اندازه قطره‌ای از دریای بیکران دانش دریانوردی، کشتی رانی و تجارت دریایی ایرانیان در خلیج فارس برگرفته و در اشاعه آن کوشا باشیم. اما در عالم واقع چه اتفاقی افتاده است؟ در حوزه مطالعات تاریخی و باستان‌شناسی خلیج فارس که کار چندانی نکرده‌ایم. آیا در حفاظت و نگهداری این محوطه‌های ارزشمند ساحل خلیج فارس موفق بوده‌ایم؟
به گفته توفیقیان، در چند دهه گذشته کشورهای حاشیه خلیج فارس با هزینه میلیون‌ها دلار و با استفاده از متخصصین خود فروخته اروپایی اقدام به تحریف نام و تاریخ خلیج فارس کرده و هزاران کتاب و مقاله در این خصوص به نگارش در آورده و در سطح بسیار گسترده در تمامی دانشگاه‌ها و مراکز علمی معتبر دنیا منتشر کرده‌اند.
آن‌ها در سالهای اخیر پا را از این هم فرا‌تر گذاشته و قلمرو مطالعات خود را از بیابان‌ها و سواحل جنوبی خلیج فارس به درون آب کشانده و با خرید کشتی‌های تحقیقاتی پیشرفته وارد مرحله جدیدی از تحریف تاریخ خلیج فارس شده‌اند.
تخریب و تصاحب بنادر تاریخی
این باستان‌شناس در ادامه اظهار داشت: گسترش روز افزون فازهای جدید پارس جنوبی و شمالی، قیمت زمین را تا حدی بالا برده که بسیاری از اهالی زمین‌های ساحلی را به قطعات کوچک و بزرگ تقسیم کرده و هر یک با کسب برخی مجوزهای قانونی و یا بصورت غیر قانونی اقدام به محصور کردن این زمین‌ها کرده و در انتظار خریداران هستند.
توفیقیان تصریح کرد: بدیهی است که بنادر تاریخی سیراف، نای بند و نجیرم که هر یک در بهترین نقطه ساحلی واقع شده‌اند از این تصرف‌ها و تخریب‌های غیر قانونی در امان نمانده و همچون طفلی بی‌پناه توسط واسطه گران و بنگاه‌های محلی، دست به دست شده و با قیمت‌های نجومی در انتظار ورود خریدار هستند.
او تاکید کرد: مکان گزینی هوشمندانه بنادر تاریخی مورد اشاره که در بهترین سواحل نیلگون خلیج فارس قرار گرفته‌اند امروزه بلای جان این بنادر شده و در برخی موارد برای فروش به مهندسین متمکن پروژه‌های عمرانی پیرامون برای ساخت ویلاهای مسلط به دریا پیشنهاد میشود.
پیشنهاد فروش زمین
توفیقیان با اشاره به این نکته که هنگام حضور هیات زمین باستان‌شناسی سیراف در بررسی‌های میدانی به او پیشنهاد خرید یک قطعه بسیار «اوکازیون» و مشرف به خلیج نای بند واقع در بخش میانی بندر نای بند ارائه شده است، افزود: فروشنده که مدعی بود تمامی بخش‌های تصرف شده بندر تاریخی نای بند، امروزه دارای سند هستند و هیچ‌گاه مزاحمتی برای آن‌ها در تصاحب این زمین‌ها و ساخت دیوارهای بلوک سیمانی به وجود نیامده و زمین پیشنهادی دارای سند است و به قیمت متری یکصد و چهل هزار تومان قابل واگذاری است.
وضعیت بحرانی بنادر تاریخی
این باستان‌شناس تاکید کرد: متاسفانه وضعیت بندر سیراف و نجیرم بهتر از بندر نای بند نبوده و داستان تخریب و تصرف غیر قانونی، در سیراف توسط اهالی بندر طاهری که آن هم به دلیل حضور صنایع گاز، گسترش بی‌رویه یافته و بندر تاریخی سیراف را در خود بلعیده تکرار شده است.
به گفته او در بندر نجیرم بندر بزرگ و اقماری سیراف، وضعیت از این هم بد‌تر است و تصرف بخش‌های شرقی و غربی این بندر توسط گسترش صنایع و گا‌ها خصوصی از یک سو و تسطیح سطح بندر و ایجاد خاکریزهایی برای تقسیم بندی سطح بندر بین افراد مختلف از دیگر سو، بندر تاریخی نجیرم را به نابودی کامل کشانده است.
تولید سفال فیروزه ارزشمند در بندر نجیرم
این باستان‌شناس در ادامه با طرح این پرسش که واقعا با تاریخ و تمدن خویش چه کرده‌ایم؟ اظهار داشت: در جای جای بندر نجیرم کف خانه‌های ساکنین این بندر تاریخی و کارگاه‌های سفالگری آنکه در دل خود هزاران پرسش بی‌پاسخ دارند، بوسیله بیل‌های مکانیکی و راه سازی بیرون افتاده و دیوار فضاهای معماری خود نمایی می‌کند.
به گفته وی، تقریبا تمامی محققین اروپایی معتقدند سفال نوع فیروزه‌ای که بعنوان یک کالای ارزشمند از طریق خلیج فارس به بنادر شرقی آفریقا، شبه قاره هند و شرق آسیا تجارت می‌شد در بین النهرین ساخته شده است.
توفیقیان تصریح کرد: این در حالی است که در میان خاک حاصل از تخریب کوره‌های سفالگری بندر تاریخی نجیرم، قطعات بسیاری از سفالهای فیروزه‌ای بصورت شکسته و تغییر شکل یافته دیده میشود که نشان دهنده تولید این سفال ارزشمند در بندر نجیرم است.
این باستان‌شناس تصریح کرد: البته این بنادر تخریب شده هزاران نکته نگفته از تاریخ تجارت دریایی خلیج فارس را در میان لایه‌های باستانی خود دارند که متاسفانه در حال تخریب دائمی است.
پایان پیام
کد خبر : 31324 ساعت خبر : 2:33 ب.ظ