کافه‌نشینی در قلب خانه‌های تاریخی

کافه‌نشینی در قلب خانه‌های تاریخی

به گزارش پایگاه خبری گلونی، سقف‌های کوتاه، نور کم، فضای شبیه دخمه با دود سیگار و همهمه درهم موسیقی و بحث، تصویر آشنایی برای کافه نشین‌های پایتخت است. تصویری که حالا کم کم در حال فراموش شدن است و موج تازه‌ای از کافه‌ها مناطق مرکزی تهران را در می‌نوردد.

کافه‌هایی که در آن خبری از سقف کوتاه، نور کم و همهمه همراه با دود سیگار نیست
دورتا دور حوض حیاط خانه را میز و صندلی چیده‌اند. ماهی‌های سرخ در حوض آبی رنگ می‌رقصند و صدای آب فضای حیاط را پر کرده است. سایه درختان خنکای بهاری را پیشکش مهمانان می‌کنند. این تصویر شاید برای خیلی‌ها یادآور خانه‌های حیاط دار و دورهمی‌های خانوادگی عصرها در حیاط خانه باشد. برای همین است که مشتری‌ها صحبت‌های کافه ایشان را با جذاب و لذت بخش خواندن فضای کافه آغاز می‌کند. کافه‌ای که در دل خانه‌ای مربوط به دوره پهلوی ایجاد شده است. دیوارهای سفید با طاقچه‌های متعدد، سقف‌های بلند، آجرهایی که تازه غبار روزگار از چهره‌شان زدوده شده و پیچ و خم فضاهای داخلی همه نشان از معمار با سلیقه‌ای می‌دهد که روزگار نه چندان دور این خانه را مناسب سبک زندگی ایرانی‌ها ساخته است. معماری‌ای که حالا جایش در خاطره‌های پایتخت نشین‌هاست. شاید دور شدن از فضای معماری سنتی و حتی نیمه مدرن دوره پهلوی علتی باشد که کافه‌‌های اینچنینی را پر رونق کرده است. بسیاری از کافه‌نشین‌ها از فضای دخمه‌ای کافه‌های سابق زده شده‌اند و بسیاری که کافه‌نشین حرفه‌ای نیستند به سراغ فضاهای دلچسب‌تر و دیدنی‌تر می‌روند. این‌ها دلایلی است که بازار کافه‌های اینچنینی را این روزها در پایتخت داغ کرده است. موج تازه ای از کافه‌ها که این روزها مناطق مرکزی و تاریخی تهران را درمی‌نوردد، پیرو این ایده هستند. خانه‌هایی با سبک معماری متفاوت از کافه‌های مغازه‌ای که اگر متصل به حیاط یا ایوانی نیز باشد که همه الزامات را دارد.

معماری تاریخی مهم است
از آغاز موج کافه‌نشینی در پایتخت، کافه‌هایی بودند که در فضاهای خاص معماری یا تاریخی ایجاد شدند. اما همیشه کافه بودن این فضاها بر ویژگی‌های معماری و تاریخی آنها سایه می انداخت. دیوارها پر می‌شد از تصاویر و پوسترها به تقلید از کافه‌های فرانسوی و فضای معماری به نفع کافه تغییر می‌کرد. موج کافه‌هایی که به تازگی به راه افتاده اما برعکس این ایده را دنبال می‌کند. اولویت فضای معماری و تاریخی بر کافه و تلفیق این دو با تزئینات مرتبط به هم، ایده بسیاری از کافه‌های تازه تاسیس در پایتخت است. کافه‌هایی که نه به خاطر غذاها و نوشیدنی‌شان و نه به خاطر سبک کافه‌نشین‌ها و اتمسفرشان که به دلیل فضای جذاب و دلپذیر معماری‌شان رونق می‌گیرند. حالا در بافت مرکزی و تاریخی تهران این دست کافه‌ها گوی سبقت از کافه‌های دیگر را می‌ربایند به محض افتتاح با موجی از مشتری روبرو هستند.

کافه‌نشینی در قلب خانه‌های تاریخی

کافه‌ای که آغازگر یک جریان بود
باغ نگارستان مقصد تازه شناخته شده‌ای برای تهران‌گردان است. مقصدی که تازه چند سالی می‌شود که جای خود را باز کرده و اسمش سر زبان‌ها افتاده است. بخشی از شناخته شدن این باغ، به کافه ای برمی‌گردد که سالها پیش در آن افتتاح شد. کافه‌ای که فرصت نشستن پای یک مجموعه تاریخی آن هم در یکی از معدود باغ‌های باقی مانده بافت تاریخی را فراهم می کرد. محبوبیت فضای این باغ با کافه‌اش، عاملی بود که نگارستان را به روزهای اوجش برگرداند. نشستن در یک باغ تاریخی با درختان بلند که هنوز انواع پرندگان در آن خانه دارند و استفاده از خدمات یک کافه، تجربه ای بود که برخی کافه نشین‌ها به دنبال آن بودند تا فضای متفاوتی را برای گذران وقت خود انتخاب کنند.
هر چند مسئولان دانشگاه تهران که مالکیت این باغ تاریخی را در اختیار دارند از فرصت استفاده کردندو بلیت اجباری ورود به موزه را به کافه نشین‌ها فروختند اما این اتفاق خود نیز بی ثمر نبود و موزه نگارستان بالاخره بازگشایی شد. حالا کافه شناخته شده باغ نگارستان مدتی است از این باغ تاریخی کوچ کرده اما تاثیر آن را در موج کافه نشینی می‌توان دید. صاحبان آن کافه شناخته شده حالا مدتی است به سراغ یکی از بناهای قدیمی در خیابان ویلا رفته‌اند و یک خانه مسکونی دو طبقه را به طور کامل تبدیل به کافه کرده‌اند. کافه‌ای که این روزها حسابی شلوغ است.

یک نمونه جالب در لاله زار
حتی نمای بناهای تاریخی ارزشمند است. آدم‌های خوش ذوق و خلاق می دانند که حتی از همسایه بودن با بناهای تاریخی نیز می‌توانند استفاده کنند. این اتفاق مدتی پیش در کافه‌های تهران نیز افتاده است. یک پاساژ تجاری در کوچه‌های کم عرض خیابان لاله زار تهران، بالکنی رو به عمارت تاریخی و زیبای مشیرالدوله پیرنیا دارد. برحسب قانون کاسبان این منطقه، این بالکن نیز باید تبدیل به مغازه یا انبار اجناس شود. اما مالکان خوش ذوق از منظره بی نظیری که به طور اختصاصی در اختیار آنهاست، نگذشتند و ایوان پاساژ را تبدیل به کافه ای کردند که همه شکوهش را از بنای تاریخی مشیرالدوله پیرنیا می‌گیرد. تمام جذابیت این کافه‌نشستن زیر سایه بنای تاریخی عظیمی است که سالهاست دانشگاه تهران بی دلیل درش را به روی بازدید کنندگان بسته است. صرف قهوه در بعد از ظهرهای این کافه با منظره ای از این خانه تاریخی دلپذیر است. در این کافه در قلب بافت تاریخی لاله زار می‌توان بخشی از شکوه لاله زار قدیم را دید. شکوهی که این روزها لوازم برقی فروش‌ها به سخره‌اش گرفته اند اما برخی می‌دانند که حتی از همسایگی با یک بنای تاریخی می‌توان استفاده کرد.

روبروی تئاتر شهر
انتهای بن بست یکی از کوچه‌های روبروی تئاتر شهر، بنای مربوط به دوره پهلوی یکی دیگر از بناهای احیا شده برای مرکز فرهنگی است. عمارتی که کافه اش در پشت بام قرار گرفته و ویژگی آن تنها نمای جذابی است که به بنای پرشکوه تئاتر شهر دارد. خود بنا نیز معماری خاص دوره پهلوی را دارد. بنایی که حالا یک مرکز فرهنگی شده و در دل خود سالن تئاتر ، فروشگاه و کافه دارد.

حال یکی از دو قلوها خوب است!
کوچه لولاگر تهران را به دو چیز می‌شناسند، پیتزا فروشی انتها کوچه و قرینه بودن بناهای آن. حالا مدتی است یکی از این قرینه‌ها پس از اینکه از زیر دست مرمت‌گران بیرون آمد، تبدیل به یک مرکز فرهنگی شده است.
بخشی از حیاط و بنا نیز تبدیل به کافه‌ای شده برای کسانی که دوست دارند اوقات خود را زیر سایه دیوارهایی با نمای آجری بگذرانند.

خانه شماره دار
این موج تازگی پایش به اطراف میدان فردوسی نیز باز شده است. در حوالی این میدان و در یکی از خیابان‌های پر رفت و آمد آن به تازگی خانه سفید سه طبقه ای تبدیل به کافه و فروشگاه شده است. خانه حیاط دار سفیدی که اجزایش با سلیقه تمام چیده شده است. این کافه نیز کمتر از یک ماه قدمت دارد اما خانه ای را انتخاب کرده که ویژگی‌های تاریخی و معماری آن به جذابیت فضا سازی کافه کمک کرده است.

بناهایی که پاتوق فرهنگی می شود
بافت تاریخی تهران هنوز هم پر از بناهایی است که بخشی از تاریخ معماری این شهر را حفظ کرده اند. بناهایی که هنوز از دسترس سوداگران ساخت و ساز دور مانده اند. در کوچه پس کوچه‌های منطقه ۱۲، ۱۱ و ۶ می توان تعداد زیادی از این بناها را دید. خانه‌های چند طبقه با معماری متفاوت که اکثرشان متعلق به دوره پهلوی هستند. این بناها حالا چند سالی است که به جای تخریب، موقعیت تبدیل شدن به پاتوق فرهنگی را دارند. مجوعه ای از کافه، گالری، سالن تئاتر و فروشگاه فرهنگی می تواند این بناها را دوباره در دسترس قرار دهد. این تغییر کاربری امید بخش، می تواند به حفظ جان بسیاری از بناهای تاریخی کمک کند. کافی است مالکان بدانند که می توان از ویژگی‌های خاص معماری و تاریخی بنای‌شان در جهت منافع اقتصادی کمک بگیرند و لازم نیست برای سودجویی بیشتر تن به ساخت و ساز دهند.

کافه‌نشینی در قلب خانه‌های تاریخی

شروین، مشتری کافه:
پشت این دیوارها چیست؟
همیشه موقع قدم زدن در کوچه‌ها، چشمم دنبال خونه‌های قدیمیه. دیوارهای آجری یا پنجره‌های چوبی رو که نگاه می کنم، ذهنم شروع به تصویر سازی می کنه. همیشه خیال میکنم که خونه پشت این دیوار و پنجره چه شکلیه. کجایش طاقچه داره و ایوانش چقدر دلرباست. حالا خونه‌هایی قدیمی که تبدیل به کافه میشن برام بیشتر از کافه‌های همیشگی جذاب هستند. دلیل مهمش اینه که میتونم بالاخره پا پشت دیوارها بگذارم و ببینم این خونه‌ها که از کوچه دلبری می کنند، واقعا چه شکلی هستند. این کافه‌ها به شدت در حال گسترش هستند و این را باید اتفاق خوبی برای خونه‌های قدیمی تهران دونست.

بنفشه، مشتری کافه:
وقتی به آجرهاش نگاه میکنم حالم خوب میشه
من عاشق خونه‌های قدیمی هستم. وقتی به این خونه‌ها نگاه می کنم؛ به آجرهاشون، به حیاط‌هاشون، به حوض حیاط‌هاشون به پنجره‌های قدیشون حالم خوب میشه. من همیشه دوست داشتم تو همچین خونه‌هایی زندگی کنم اما فعلا امکانش رو ندارم. هر وقت به این خونه‌ها می رم تصور میکنم صاحبان این خونه‌ها چه حسی از زندگی در این خونه داشتند. یا اگر خود من ساکن این خونه بودم چه حس و حالی داشتم. فکر میکنم این خونه‌ها سرشار از حس زندگی هستند، مثل خونه‌های آپارتمانی زشت نیستند و تو این خونه‌ها زندگی جریان داره.

سجاد عسگری، دبیر کمیته پیگیری و حفاظت از خانه‌های تاریخی تهران:
موج تغییر کاربری بناهای تاریخی مثبت است
امروز موج احیای بناهای تاریخی راه افتاده است. از اصفهان، شیراز و کاشان شروع شد و خوب جا افتاد. تو منطقه جلفا در اصفهان بسیاری از خونه‌های تاریخی به مراکز فرهنگی تبدیل شده است. این موج به تهران رسیده و موج خوبی هم هست. تبدیل بناها به کافه‌ها اتفاق
خوبیه، کافه نشینی به عنوان یک فرهنگ
جا افتاده است. حالا هنرمندان، کافی شاپ دارها و گالری دارها به سراغ احیای خونه‌های تاریخی و استفاده از آن می روند. تجربه عمارت مسعودیه و باغ نگارستان ثابت کرد که مردم حاضر هستند از مناطق مختلف به بهارستان بیایند. این اتفاق مثبته و باید روی آن تبلیغات بشه. مردم حالا دنبال کافه‌هایی هستند که حس و حال قدیمی داشته باشه. تهران باید از تجربه شهرهای دیگه استفاده کنه و نهادینه بشه. این خود می‌تونه الگوی مثبتی برای شهرهای دیگه باشه تا بناهای تاریخی به جای تخریب، حفظ بشه.

پایان پیام

منبع: روزنامه آفتاب یزد

گزارش‌گر: احسان رستمی‌پور

عضو اینستاگرام گلونی شوید و اخبار روز ایران و جهان را دنبال کنید.