گردهمایی برای نجات دریاچه ارومیه

به گزارش پایگاه خبری گلونی به نقل از  ایرنا، مسعود تجریشی  در نشست خبری افزود: دراین گردهمایی کارشناسانی ازفائو، دانشگاه هلند، مجموعه بین المللی یاسا و برخی دانشگاه های داخلی که در دانشگاه ارومیه برگزار می شود، حضور خواهند داشت.

وی با بیان اینکه پنج محور در این گردهمایی مشخص خواهد شد، گفت: تعیین میزان آب موجود در منطقه، میزان مصرف آب و پنانسیل صرفه جویی در این بخش اولین محور این نقشه است.

تجریشی افزود: دوم اینکه مشخص شود مثلا اجرای طرحی مانند آبخیزداری چه میزان آب تولید می کند که با در نظر گرفتن دام، کشت دیم ، کشت آبی تعیین می شود .

وی گفت: نوسانات اقلیمی موضوع دیگری است که در این نقشه مطرح می شود، مطالعات نشان می دهد در ١٠٠ سال آینده بارش کاهش می یابد بنابراین ورودی آب به دریاچه کاهش خواهد یافت یعنی حدود ۴٠ درصد ورودی کاهش می یابد که در این روند باید مشخص کنیم با این نوسانات چگونه می توانیم دریاچه را حفظ کنیم.

مدیردفتربرنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: سهم آبی دریاچه دو هزار و ۶۵۷ میلیون مترمکعب در نظر گرفته شده است که باید سالانه تامین شود؛ اما وزارت نیرو هنوز راه های تخصیص آنرا در سال ۹۵- ۹۶ مشخص نکرده است، یعنی اینکه زمان کم آبی و یا پرآبی این میزان آب از چه سد و یا رودخانه ای تامین شود.

وی با اشاره به اینکه از سال آبی جاری سه مرحله رها سازی آب از سد بوکان به سمت دریاچه ارومیه انجام شده است، افزود: چون وزارت نیرو نگران تامین آب پشت سد بود آخرین رها سازی را ۹ فروردین ماه قطع کرد، اما تا ۱۴ فروردین از سدهای بوکان، زولا، مهاباد، شهرچای و قلعه چای حدود ۳۱۹ میلیون متر مکعب آب رها شده است.

به گفته وی در سال گذشته به طور کلی ۵۰ درصد ازسدها و ۵۰ درصد رودخانه ها با انجام لایروبی ۱٫۴ دهم میلیارد متر مکعب آب به دریاچه رها سازی شده است.

گردهمایی برای نجات دریاچه ارومیه

تجریشی تاکید کرد:وزارت نیرو باید نحوه تخصیص آب به دریاچه را مشخص کند، دریاچه سهمی دارد اما هیچ وقت سهم خودش را نگرفته است چون اگر دریافت می کرد قطعا وضعیت آن بهتر ازاکنون بود.

وی گفت: با توافقی که با وزارت نیرو داریم قرار شد تخصیص ها به صورت ۵۰ – ۵۰ میان مصرف کننده و دریاچه تخصیص داده شود؛ قرار بود از سد بوکان ۳۷۰ میلیون متر مکعب آب رها سازی شود که ۳۱۹ میلیون متر مکعب رها سازی شد که این نشان می دهد وزارت نیرو معتقد است وضعیت آبی مناسب نیست که ستاد احیای دریاچه ارومیه به این روند اعتراض کرد و قرار شد اگر سهمی کم شود از مصرف کننده نیز کاسته شود و فقط از حقابه دریاچه کم نشود.

تجریشی افزود: ستاد دو وظیفه دارد یکی مطالعه و طراحی نجات دریاچه ارومیه بود که برای یک افق ۱۰ ساله مصوب شد و دوم نظارت بر عملکرد دستگاه های اجرایی است که البته این پایش نشان می دهد دستگاه ها به خوبی وظیفه خود عمل نکرده اند و بهانه آنها هم عدم تامین اعتبار از سوی دولت است.

وی به محور دیگری از این نقشه راه در قالب گردهمایی بین المللی اشاره کرد و گفت: معیشت -اقتصاد، محور دیگر این نقشه راه است چون معیشت مردم به دریاچه گره خورده و به این مرحله رسیدیم که باید یکی را انتخاب کنیم ، می خواهیم با این محور ببینیم چگونه می توان هر دو را داشت ، یعنی هم دریاچه و هم کشاورز سهم خودشان را بگیرند اما به شرطی که اقتصادی باشد که این امر مستلزم ابتکار عمل است که در این محور مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

مدیر دفتربرنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه ادامه داد: ۷۵ درصد ارزش کشاورزی حوضه آبریز در منطقه آذربایجان زیر ۵ هکتار است، ۷۵ درصد مردم منطقه کمتر از ۵ هکتار اراضی زیر کشت دارند که سهم کشاورزی در این منطقه در زمینه اشتغال ۳۰ درصد است این در حالی است که ۹۰ درصد آب را مصرف می کند و فقط ۱۵ درصد به اقتصاد منطقه کمک می کند، بیش از ۸۵ درصد ثروت در منطقه از طریق صنعت و خدمات تولید می شود.

وی افزود: محور دیگر این گردهمایی ظرفیت سازی نیروی انسانی است که بخش های مختلفی از مسوولان و مردم در این بخش دیده شده اند تا مورد آموزش قرار گیرند، در واقع این گردهمایی می تواند شروع خوبی برای انتقال تجربیات بین المللی در این زمینه باشد که وظیفه فائو است بهترین های دنیا در این بخش را در این گردهمایی دور هم جمع کند.

تجریشی اظهار کرد: قرار شد سه منطقه به صورت پایلوت در نظر گرفته شود تا این محورها از سال دوم در آن اراضی اجرا شود و زمین های در نظر گرفته شده از حدود ۵ هزار تا ۱۲ هزار هکتار است که هر کدام از آنها می توانند یک مدل برای این محورها باشند.

*** انجام مطالعات بیلان آب

تجریشی گفت: چندی پیش جایکا مطالعات بیلان آب را انجام داده بود اما مورد قبول ستاد احیای دریاچه ارومیه قرار نگرفت از این رو قرار شد مطالعه دیگری با همکاری دانشگاه تبریز و ارومیه انجام شود تا با شبیه سازی بتوان بیلان آبی را مشخص کرد.

وی افزود: همچنین توافقی میان دولت ایران و استرالیا صورت گرفت که قرار شد یک مرکز تحقیقات مشترک در حوزه آب با تمرکز دریاچه ارومیه در کشور ایجاد شود که افرادی از مجموعه اتاق بازرگانی، برخی دانشگاه ها ، مدیریت منابع آب وزارت نیرو در حال کار بر روی این مقوله هستند.

گردهمایی برای نجات دریاچه ارومیه

*** ارائه تجربه ۲۰ ساله استرالیا به ایران در حوزه آب

مدیر دفتربرنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: ۳۱ فروردین ماه کنگره ملی عمران در دانشگاه شریف برگزار می شود که قرار است کارشناسانی از دانشگاه ملبورن در آن حضور و به ارائه تجربه ۲۰ ساله خود در زمینه حقوق ، بازار و تخصیص آب بپردازند.

وی افزود: در ملبورن دریاچه مولی دارلینگ وضعیتی مشابه دریاچه ارومیه داشت که در آنجا با ۲۰ سال با ۳۰ میلیارد دلار اعتبار موفق به نجات آن شدند، در این روند بازار فروش آب در منطقه ایجاد کردند که قرار است این تجربه در این کنگره ارائه شود.

*** تخصیص ۳۰ درصد اعتبار احیای دریاچه ارومیه در سال ۹۵

تجریشی با بیان اینکه کشور از نظر اقتصادی وضعیت مناسبی نداشته است گفت: برای تامین منابع مالی پروژه های احیای دریاچه ارومیه دولت سه ردیف تخصیص داده است، یکی اعتبارات جاری دستگاه ها است که باید سالانه تخصیص داده شود، دوم ماده ۱۰ و ۱۲ است که بیشتر پروژه های ستاد احیای دریاچه ارومیه از این بخش تعریف می شود و سوم صندوق ملی توسعه است.

وی افزود: در سال ۹۵ سهم ستاد از ماده ۱۰ و ۱۲ هزار و ۱۲۰ میلیارد تومان بود که ۳۰۰ میلیارد تومان آن یعنی حدود ۲۵ درصد از کل سهم تامین شد ، در سال ۹۳ سهم ستاد ۷۲۵ میلیارد تومان بود که ۱۸۴ میلیارد تومان تامین شد ، سهم سال ۹۴ حدود ۹۲۰ میلیارد تومان بود که ۲۹۰ میلیارد تومان داده شد.

تجریشی درباره وضعیت اعتبارات از محل صندوق توسعه ملی گفت: سقف این صندوق برای تامین اعتبار باز است یعنی دستگاه ها می توانند به نسبت فعالیتی که انجام می دهند اعتبار دریافت کنند، در سال ۹۳ حدود ۱۶۰میلیون تومان، سال ۹۴ حدود ۴۰۳ میلیون تومان و سال ۹۵ حدود ۳۷۵ میلیون تومان اعتبار از این صندوق به پروژه ها داده شد.

وی افزود: همچنین از این صندوق برای پروژه آبیاری تحت فشار در سال ۹۳ حدود ۱۶۰ میلیارد تومان ، سال ۹۴ حدود ۴۰۳ میلیارد تومان و سال ۹۵ حدود ۴۱۲ میلیارد تومان اعتبار تخصیص یافت.

تجریشی به اعتبارات سنواتی دستگاه ها اشاره کرد و گفت: در سال ۹۳ بودجه سنواتی دو وزارتخانه نیرو و جهاد کشاورزی ۱۱۲ میلیارد تومان بود که دولت به این دو دستگاه داد، سال ۹۴ حدود ۶۴ میلیارد تومان و تا تاریخ ۲۰ اسفندماه ۹۵ هیچ مبلغی تخصیص نیافته است.

تجریشی گفت: قرار بود در سال ۹۵ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان اعتبار به پروژه های احیای دریاچه ارومیه اختصاص داده شود که از این میزان و از محل صندوق و ماده ۱۰ و ۱۲ حدود ۶۷۵ میلیارد تومان یعنی حدود ۳۰ درصد اعتبار تخصیص یافته است.

وی تاکید کرد: نمی توان دست روی دست گذاشت از این رو به سراغ راه های جایگزین برای تامین اعتبار رفتیم و اینکه چگونه می توان این کمبود را با کمک صندوق ملی توسعه جبران کرد.

تجریشی اظهار کرد: همچنین از عراقچی درخواست کردیم تا وزارت امور خارجه در این زمینه فعال تر شود از این رو یک دستیار ویژه آب تعیین شد تا بتوانیم از ظرفیت برجام استفاده کنیم زیرا اتحادیه اروپا می تواند در قالب ظرفیت برجام به پروژه های زیست محیطی کمک کند.

*** از نظر ارتفاع ۸۶ سانتی متر نسبت به برنامه عقب هستیم

تجریشی درباره وضعیت کنونی دریاچه ارومیه گفت: طی ۲۰ سال گذشته سالانه حدود ۴۰ سانتی متر از آب دریاچه را از دست دادیم اما اکنون به شرایط تثبیت رسیده و از نظر میزان سطح به دو هزار و ۳۰۰ کیلومتر رسیده است و دو میلیارد متر مکعب آب در دریاچه وجود دارد در حالی که در این سطح در سال ۹۳ حدود ۷۰۰ کیلومتر بود.

وی افزود: سطح تراز دریاچه در ۱۴ فروردین ماه امسال نسبت به سال گذشته یک سانت کاهش داشته است، نسبت به سال ۹۴ حدود ۷ سانت و سال ۹۳ حدود ۹ سانت بیشتر شده است.

وی اظهار کرد: چون اجرای بسیاری از پروژه ها متوقف شد بنابراین پیش بینی ما در افق سال آبی ۹۵ -۹۶ این است که سطح دریاچه به کمتر از هزار و ۵۰۰ کیلومتر برسد چون هوا هم گرم می شود و در این وضعیت تبخیر نیز افزایش می یابد ، سالانه یک متر و ۳۰ سانتی متر تبخیر داریم و عمق ۶۰ درصد سطح دریاچه کمتر از ۶۰ سانتی متر است از این رو تبخیر با سرعت بیشتری صورت می گیرد.

مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: با این حساب از نظر ارتفاع آب ۸۶ سانتی متر از برنامه ۱۰ ساله احیای دریاچه عقب هستیم.

گردهمایی برای نجات دریاچه ارومیه

وی افزود: بر این اساس پروژه ها را اولویت بندی کردیم و برای هر کدام مشاور تعیین شده است ، کانون های گرد و غبار را شناسایی و تلاش می کنیم اعتبارات این بخش و هرچه به سلامت مردم مربوط می شود به صورت ۱۰۰ درصد تامین شود.

*** کاهش ۳۷ درصدی بارش در سالجاری

تجریشی به وضعیت بارندگی سالجاری در منطقه اشاره کرد و گفت: بررسی ها نشان می دهد بارش در منطقه خزر و ارومیه نسبت به سال گذشته ۳۷ درصد و در میانگین طولانی مدت ۱۷ درصد کاهش داشته است.

وی افزود: بارش ها در زمستان نرمال بود و در بهار نیز نرمال خواهد بود اما چون در پاییز بارندگی ها ضعیف بود از این رو تاثیر خود را گذاشته است، اما مساله این است که نمی توان احیا را به بارش ها ربط داد چون دریاچه به علت کاهش بارش خشک نشده بلکه به عملکرد انسان ها در زمینه مدیریت منابع آبی برمی گردد بنابراین نیازمند برنامه ریزی اصولی و علمی است.

تجریشی تاکید کرد: باید قبول کنیم که در یک منطقه خشک و نیمه خشک قرار گرفته ایم و نباید از طبیعت بیش از ظرفیت آن بهره برداری کنیم ، مقاله ای در نیچر چاپ شده که ایران یکی از چهار کشور اول دنیا در برداشت آبهای زیر زمینی است، یعنی هشت درصد کل آبهای زیرزمینی دنیا در ایران برداشت می شود، این نشاندهنده این است که به رغم تمام خطراتی که به آن اشاره می شود مقوله آب هنوز در کشور جدی گرفته نشد است.

گردهمایی برای نجات دریاچه ارومیه

مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: دریاچه ارومیه یک آیینه تمام نمای وضعیت آب در کشور است، میزان بارندگی در این منطقه ۳۰۰ میلیمتر مکعب است که استفاده بیش از توان از منابع آبی آن عامل اصلی خشک شدن دریاچه است، نوسانات اقلیمی نیز حاکی از آن است که بارش ها و روان آبها کاهش یافته است و دما نیز در حال افزایش است.

وی تاکید کرد: یکی از مزیت های منطقه دسترسی آسان به منابع آبی بوده است از این رو آب بدون برنامه مصرف شد در حالی که منطقه ای که ۳۰۰ میلیمتر مکعب بارندگی دارد می تواند قطب کشاورزی باشد بنابراین اگر موفق به برقراری نظمی میان منابع آب، کشاورزی و محیط زیست شویم می توانیم دریاچه ، کشاورزی و اقتصاد قوی در منطقه داشته باشیم.

تجریشی گفت : در سه دهه گذشته ارزش افزوده ای که برای آب ایجاد کردیم مثبت نبوده است ، در اقتصاد کشاورزی به ازای هر متر مکعب آب کمتر از ۲۰ سنت درآمد داشته ایم، آمارهای اقتصادی نشان می دهد از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ در دهک های پایین منطقه که عمدتا کشاورز هستند توانست ۱۵ درصد به اقتصاد منطقه کمک کند ر واقع درامد کشاورزان روند نزولی داشته است این در حالی است که سطح زیر کشت افزایش یافته است.

وی افزود: این تناقض نشان می دهد که سیاست های اقتصادی ما که بر افزایش مصرف آب و توسعه کشت آبی مبتنی بوده نتوانست ما را به اهدافمان برساند، مثلا در گذشته در منطقه سیب کشت نمی شد اما در چند سال اخیر سیب به وفور کشت شد در حالی که زیر ساخت های آن تامین نشد از این رو آب مصرف شد اما درآمد مضاعفی برای کشاورز به همراه نداشت چون زنجبره ارزشی آن دیده نشده است.

تجریشی گفت: همچنین سالانه ۳۰۰ هزارتن چغندر قند به ارزش ۱۸ میلیون دلار در مطقه کشت می شد در حالی که برای نقل و انتقال آن به کارخانه برای تبدیل شدن به شکر ۲۰ میلیون دلار هزینه می شد که با یک حساب سرانگشتی هم می توان فهمید که سود اقتصادی به همراه نداشته است.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اظهار کرد: بنابراین آب مصرف شد اما سودی به همراه نداشت که نتیجه آن خشک شدن دریاچه ارومیه است.

عضو اینستاگرام گلونی شوید و اخبار روز ایران و جهان را دنبال کنید.

برای تبلیغ در گلونی کلیک کنید.