جهش خبرنگاری بحران در کشور

به گزارش پایگاه خبری گلونی، حجت الله عباسی (پژوهشگر و مدرس دانشگاه) نوشت: هر رویداد ناگهانی که بتواند ساز و کارهای فردی و اجتماعی را به شدت دگرگون کرده و مناسبات جدیدی را جایگزین شرایط زیستی کند نوعی بحران است.

زلزله در زمره رویدادهایی است که شرایط و مقتضیات زندگی فردی و اجتماعی را به طور کلی تغییر می‌دهد و با دگرگون کردن شرایط فردی و اجتماعی، بحران در بدترین وضعیت ممکن را روی میز مسئولان قرار می‌دهد.
زلزله غرب ایران از جنبه‌های مختلف مستلزم واکاوی است. این یادداشت به موضوع خبرنگاری بحران از منظر عملکرد رسانه‌های اجتماعی پرداخته است.

در زلزله اخیر رسانه‌های اجتماعی اولین رسانه‌هایی بودند که مبادرت به اطلاع‌رسانی در زمینه وقوع زلزله کردند. حرکت فراگیر و گسترده رسانه‌های اجتماعی به گونه‌ای بود که در اولین دقایق وقوع زلزله مردم تمام نقاط کشور در کمترین زمان ممکن از این رویداد مطلع شدند. اطلاع‌رسانی شهروند- خبرنگاران از وقوع زلزله بیانگر آن است که تازگی اخبار در سپهر اطلاع‌رسانی کشور تغییرات محسوسی را تجربه می‌کند و فاصله زمانی وقوع تا انتشار اخبار رویدادها به کمترین حد ممکن و در مواردی به صفر (یعنی پخش زنده) رسیده است. این اطلاع رسانی، رسانه‌های اجتماعی موجب شده است تا مردم قهرمان استان کرمانشاه در اولین لحظه‌های وقوع در کنار هم استانی‌های خود قرار گرفته و در زمره اولین امدادرسانان این حادثه تلخ قلمداد شوند. کما اینکه اگر این اطلاع‌رسانی در بدو وقوع رویداد نبود بطور یقین تلفات انسانی بیشتر از وضعیت فعلی بود.

شهروند-خبرنگاران با ارسال لحظه به لحظه حوادث صحنه رویداد، نقش بارزی در انتشار اخبار رویدادهای زلزله ایفا کردند. آنها با بیان شرایط حاکم توجه مسئولان اجرایی و سازمان های امدادرسان را به جای جای نقاط زلزله‌زده استان جلب کردند.

اخبار و کلیپ‌های تولید شده توسط شهروندخبرنگاران نشان می‌دهد که روند خبرنگاری شهروندی در کشور رو به رشد بوده است. این رشد از یک سو افزایش سواد رسانه‌ای و از سوی دیگر افزایش سواد دیجیتال کاربران را نشان می‌دهد.
کلیپ‌های تولیدشده نشان می‌دهد که سواد رسانه‌ای شهروند-خبرنگاران جهش چشمگیری داشته است. انتخاب سوژه، انتخاب اطلاعات و حجم مناسب آن، ارزش های خبری، ساخت و پرداختن گزارش در کلیپ‌های تولید شده تاییدی بر اثبات این ادعا است.

خبرنگاری شهروندی بر آمده از متن مردم با تهیه گزارش‌های انتقادی نیز در صدد تنویر افکار عمومی است. این بعد انتقادی نیز جلوه‌ای از افزایش سواد رسانه‌ای تلقی می‌شود. زیرا کلیشه‌های خبری رسانه‌های رسمی و مسلط را در هم می‌شکند و بیان واقعی‌تری از صحنه رویدادها ارایه کرده است. از این رو بخشی از این کلیپ‌ها درباره نارسایی‌های امدادرسانی و مصائب و مشکلات مردم زلزله‌زده استان کرمانشاه است.

در همین راستا نکته قابل بیان اینکه، هر چند تصاویر جان باختگان زلزله در اغلب نقاط توسط شهروند-خبرنگاران تهیه و مستند شده است ولی خوشبختانه با هشیاری آنان در کمترین حد ممکن شاهد انتشار صحنه‌های دردناک تلفات انسانی زلزله هستیم. بعد از حادثه پلاسکو این دومین باری است که در مقیاس بزرگ شاهد هشیاری شهروند- خبرنگاران برای ایجاد امید در مردم و بسیج آگاهانه شهروندان برای کمک به آسیب دیدگان رخداد و پرهیز از برجسته‌سازی وضعیت جان باختگان هستیم.

نکته دیگری که قابل بیان است افزایش سواد دیجیتال شهروند- خبرنگاران و یا به عبارت دیگر بکارگیری درست مهارت‌های استفاده از گوشی موبایل هست. تصاویر کلیپ‌های مناطق زلزله زده نشان می‌دهد که انتخاب سوژه، تصویرپردازی، ارتباط صحنه‌های رویداد با زلزله، شدت رویداد و نمایش آثار برجای مانده از زلزله نسبتا خوب تهیه شده است به گونه ای که رسانه‌های جریان اصلی هم می‌توانند در صورت لزوم از آنها بهره گیرند.

در پایان شایسته است مراتب همدردی خود را با همه عزیزان آسیب دیده از زلزله اعلام داشته و برای جان باختگان عزیز این رخداد علو درجات را از درگاه خداوند متعال مسئلت کنیم.

پایان پیام