تابآوری در سازمان‌های رسانه‌ای
پایگاه خبری گلونی، زینب تقوایی: بحران از ابتدا یکی از واقعیت‌های اجتناب‌ناپذیر زندگی بشر بوده و بشریت همیشه با انواع مختلفی از بحران‌ها مواجه است. از بحران‌هایی چون قحطی، خشک‌سالی، سیل، زلزله، شیوع بیماری‌های واگیردار گرفته تا بحران‌هایی چون جنگ‌ها و آلودگی‌های زیست‌محیطی و غیره. تمامی این بحران‌ها به میزان حجمشان، آسیب‌ها و لطمات متفاوتی به محیطی که در آن رخ می‌دهند، وارد می‌کنند. حجم بحران که بر اساس سه عامل دامنه فراگیری، شدت وقوع و مدت دوام بحران تعیین می‌شود، بشر را مجبور به مقابله متناسب در سطوح مختلف شهری، استانی، ملی، منطقه‌ای و جهانی می‌کند. بحران‌ها علاوه بر اینکه بر روی ابعاد مختلف زندگی فردی اقشار جامعه تأثیر می‌گذراند و افراد را قهرا برای مواجهه و مقابله با بحران درگیر می‌کنند بر سازمان‌ها، نهادها و ساختارهای یک جامعه نیز به‌شدت اثرگذارند.
درواقع آنچه در هنگام وقوع یک بحران و فاجعه، تحت عنوان بروز شرایط غیرطبیعی رخ می‌دهد نه‌تنها زندگی فردی افراد مختلف را متأثر می‌سازد بلکه ساختارهای اجتماعی، نهادها و سازمان‌های یک جامعه را متأثر می‌کند. لذا لازم است افراد، ساختارها، نهادها و سازمان‌ها بر اساس درک شرایط و ابعاد فاجعه ظرفیت مقاومت در برابر فاجعه و بحران را در خود ایجاد کنند که در مفهوم کاربردی، ایجاد چنین ظرفیتی را «تابآوری» می‌گوییم. به‌بیان‌دیگر امروزه به مجموعه توانمندی‌هایی که منجر به مصون‌سازی جوامع در برابر حوادث و بحران‌ها می‌گردد تابآوری گفته می‌شود. تابآوری را می‌توان در ابعاد مختلف فردی، شهری، سازمانی و … بررسی نمود که البته مسئله نگارنده در این سطور، تابآوری سازمان‌های رسانه‌ای است. برای بررسی عمیق‌تر این مفهوم ابتدا باید مفهوم تابآوری سازمانی را مورد بررسی قرار دهیم. بنابراین تابآوری سازمانی با توجه به اینکه سازمان به‌عنوان تشکیلات منسجم و هدفمندی برای نیل به اهداف مشخص فعالیت می‌کند، این مسئله را بررسی خواهد کرد که در هنگام بروز بحران، سازمان باید در چه ابعادی قدرت مصون‌سازی و مقاومت در برابر آن را در خود ایجاد کند. مسئله تابآوری سازمانی از آن جهت حائز اهمیت است که تابآوری سازمانی و اجتماعی دو طرف یک سکه شناخته می‌شوند؛ اگر سازمان‌ها آماده پاسخگویی به شرایط اضطراری و بحران نباشند می‌توان گفت جوامع نیز آمادگی کافی را ندارد ضمن اینکه علاوه بر پیوند بین جوامع تاب آور و سازمان‌های تاب آور، ارتباط بین تابآوری و رقابت نیز وجود درواقع سازمان تاب آور ویژگی‌های یک سازمان رقابتی را نیز دارا است. ازاین‌رو مقوله تابآوری سازمانی، جزو مقولاتی است که باید بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد.
در سازمان‌های رسانه‌ای نیز مسئله تابآوری نه‌تنها یک ضرورت است بلکه اهمیت تابآوری در آن‌ها بیش از سازمان‌های دیگر است. همگی بر این نکته واقفیم که رسانه‌ها نقش بسیار تاثیرگذاری در جوامع دارند و به شدت می‌توانند در ارتقا تابآوری جامعه خود دخیل باشند به‌ویژه در مواقعی که بحران‌ها، طبیعی و مترتب بر جامعه و محیط پیرامونی سازمان‌های خبری به‌طور توامان است. تابآوری این امکان را به یک سازمان رسانه‌ای می‌دهد که خود را به لحاظ فیزیکی و عملکردی زنده نگه‌داشته و حتی در مواقع بحرانی برای خود مزیت رقابتی ایجاد نماید به بیان دیگر رشد بالقوه‌ای را در خود به‌وجود آورد.
متأسفانه مسئله و مشکل اصلی آن است که تابآوری در سازمان‌های رسانه‌ای ما به‌طور مشخص مورد غفلت واقع شده است هرچند که کارهایی در این زمینه در بعضی از سازمان‌های رسانه‌ای صورت گرفته اما غالباً بدون آگاهی قبلی این مسائل انجام‌شده؛ یعنی این مسائل با نگاه تاب‌آور کردن سازمان نبوده بلکه اهداف دیگری را دنبال کرده و به همین دلیل نیز در پروژه تابآوری عمل مناسبی صورت نگرفته است. مدیران سازمان‌های رسانه‌ای نیز غالباً نگاه عمیقی به مسئله تابآوری ندارد چرا که هزینه در راستای تابآوری را بیهوده می‌دانند درحالی‌که تابآوری نوعی سرمایه‌گذاری بلندمدت محسوب می‌شود. نکته قابل‌بحث آن است که وقتی یک سازمان رسانه در کشور ما با چشم‌اندازهای بلند و بعضاً جهانی تشکیل می‌شود، چگونه می‌تواند به مسئله تاب‌آور بودن خود نگاه عمیقی نداشته باشد؟ پاسخ این سؤال هنوز در نزد مدیران سازمان‌های رسانه‌ای در هاله‌ای از ابهام است و با رصد برخی از سازمان‌های رسانه‌ای به‌خوبی می‌توان این ابهام را دید؛ مثال مبرهن این مسئله بر اساس گفته یکی از کارشناسان، عدم وجود تابآوری کالبدی ۸۰ درصد از گونه‌ای از سازمان‌های رسانه‌ای در کشور ما است. البته گفتنی است سازمان صداوسیما در زمینه تابآوری نسبت به سایر سازمان‌های رسانه‌ای کشور گام‌های جدی برداشته و پروژه‌های تعریف شده در این سازمان تحت عناوین مختلف در همین راستا صورت گرفته است.
البته مجال پرداختن به این موضوع که تابآوری چه ابعادی و چه مؤلفه‌هایی را در سازمان‌های رسانه‌ای در برمی‌گیرد در این مقاله مقدور نیست ولیکن می‌توان به‌اجمال پاسخ داد که تابآوری سازمان‌های رسانه به‌طور خاص و سازمان‌ها به‌طور عام دو بعد سازه‌ای یا سخت‌افزاری و بعد غیر سازه‌ای یا نرم‌افزاری را شامل می‌شود. هرکدام از این دو بعد به مؤلفه‌های خاصی از تابآوری اشاره دارند به‌عنوان مثال در بعد سازه‌ای، تابآوری فیزیکی بسیار برجسته است و در بعد غیر سازه‌ای، تابآوری ارتباطی می‌تواند مؤلفه برجسته لحاظ گردد. ولیکن می‌توان به این نکته اشاره کرد که الزامات اساسی تابآوری سازمانی در سه موضوع مهم خلاصه می‌شود:
۱ – تلقی تابآوری سازمان به‌عنوان راهبرد و استراتژی مدیریتی و قرار‌دادن آن در اولویت برنامه‌های سازمان
۲ – وجود برنامه مدون تابآوری در سازمان
۳ – سنجش مداوم تابآوری سازمان
تا تابآوری سازمانی در اولویت مدیران سازمان‌های رسانه‌ای قرار نگیرد و بدان نگاه راهبردی نشود مطمئناً برنامه‌ریزی مدونی برای آن صورت نخواهد گرفت و درنتیجه سنجش آن نیز کاری بی‌اهمیت خواهد بود بنابراین برای اینکه یک سازمان رسانه‌ای به سمت تاب‌آور بودن حرکت کند باید به الزامات سه‌گانه فوق جامه عمل بپوشاند.
پایان پیام
کد خبر : 77529 ساعت خبر : 2:02 ب.ظ