الگوی مفهومی و کلی چرخه آب

چرخه آب یک فرایند دینامیک (پویا) است که حرکت آب را در کره زمین شامل آتمسفر، سطح و زیرزمین تشریح می‌نماید. پویایی این چرخه بواسطه چهار فرایند تأمین می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری گلونی، اندیشکده تدبیر آب ایران کتابی با عنوان «چرخه آب» منتشر کرده است. در مقدمه این کتاب پژوهشی آمده است:

چرخه آب یک فرایند دینامیک (پویا) است که حرکت آب را در کره زمین شامل آتمسفر، سطح و زیرزمین تشریح می‌نماید. پویایی این چرخه بواسطه چهار فرایند زیر تأمین می‌شود:

الف- فرآیند تبخیر و تعریق

ب- فرآیند تراکم

ج- فرآیند ریزش

د- فرآیند تجمع آب

به منظور ایجاد حرکت در این چرخه وجود سه شرط اصلی زیر الزامی است که هرسه آنها به طور طبیعی وجود دارند:

انرژی لازم برای ایجاد فرآیند تبخیر: منبع اصلی این انرژی از طریق تشعشعات خورشیدی تأمین می‌گردد.

ذخیره آب: بدیهی است برای اینکه عمل تبخیر انجام گیرد، نیاز به وجود سطوح آب ذخیره‌شده در کره زمین می‌باشد تا با تأمین انرژی لازم، آب از این ذخایر تبخیر گردد. ذخایر آبی موجود برای انجام فرآیند تبخیر در جدول زیر نشان داده شده است.

محرکه‌های لازم برای تبدیل آب از حالت گازی به مایع (یا جامد) و انتقال آن از یک نقطه یا منطقه به نقطه یا منطقه دیگر. این شرایط را حرکت وضعی کره زمین از یک طرف و توزیع نامتقارن درجه حرارت و خشکی‌ها در کره زمین و به تبع‌آن ایجاد مناطق پرفشار و کم فشار که موجد حرکت و انتقال توده‌های هوا می‌باشد از سوی دیگر، فراهم می‌آورد.

در یک نگاه ساده شده می‌توان گفت که از اثرتابش انرژی خورشید، آب تجمع یافته در سطح کره زمین (فرآیند الف) و انتقال توده‌های هوای مرطوب به اتمسفر و کاهش درجه حرارت، موجب تراکم آنها شده و ابرهای حامل رطوبت را تشکیل می‌دهند (فرآیند ب).

این ابرهای دارای رطوبت در نتیجه محرک‌هایی که شرح آنها گذشت به نقاط مختلف منتقل شده و در نتیجه رسیدن درجه حرارت آنها به نقطه شبنم (اشباع شدن از رطوبت) رطوبت ذخیره شده در خود را بصورت بارندگی (جامد یا مایع) لکن در زمان و مکان دیگر ظاهر می‌نمایند (فرایند ج)، و ریزش‌های جوی حاصل شده از طریق رواناب ناشی از برف، رواناب، جریان سطحی، رودخانه‌ها ، تخلیه آب زیرزمینی و و تبخیر از سطح گیاه و از سطح برف و یخ ( که به آن‌ها به ترتیب تعریق*   و تصعید*می‌گویند) مجدداً به ذخایر آبی کره زمین برگشت می‌نماید (فرایند د).

بدین ترتیب این مدار یا چرخه آب تکمیل و بسته شده و به دلیل استمرار وجود عوامل ذی‌مدخل به شرحی که توضیح داده شد مجدداً تکرار می‌شود و در واقع این وضعیت به عنوان یک فرایند دائمی که طول عمر آن به اندازه تشکیل کره زمین می‌باشد، همواره وجود داشته و در آینده، نیز ادامه خواهد یافت.

پایان پیام