آیین‌های عاشورایی قضاوت ندارد

به گزارش پایگاه خبری گلونی، مونا زندی، کارگردان مستند «لحظه‌های دلتنگی» از مجموعه مستند آیین‌های عاشورایی در سخنانی با اشاره به چگونگی تولید این مجموعه مستند توضیح داد: این پروژه به پیشنهاد آقای «عباس اسداللهی» مدیرعامل وقت «موسسه رسانه‌های تصویری» ساخته شد. در آن زمان آقای اسداللهی به من پیشنهاد کرد که در یک مجموعه ۳۰ قسمتی مستندهایی از آیین‌های عاشورایی که در ۳۰ استان کشور اجرا می‌شود، ولی در حال حاضر به مرور زمان در حال فراموش شدن است و مداحی‌های جدید جایگزین آن‌ها شده تهیه کنم. در همین چارچوب تصمیم گرفته شد که در فاز اول اجرای این پروژه، ۱۰ مستند ساخته و در دو فاز بعدی ۲۰ قسمت دیگر تهیه شود.

این کارگردان سینما با بیان اینکه در ابتدا از چنین پیشنهادی تعجب کرده بود چرا که حوزه‌ کاری‌اش فیلم مذهبی نبود، و نیز با اشاره به اینکه علیرضا شجاع نوری و فرهاد ورهرام به عنوان مشاوران این پروژه وی را همراهی کرده‌اند، ادامه داد: پس از مشورت با صاحب‌نظران، حدود ۱۰ ماه در مورد آیین‌های عاشورایی در ۳۰ استان کشور تحقیق کردیم که نتیجه آن تدوین کتاب ۲۰۰ صفحه‌ای در این زمینه بود. برای ساخت این مجموعه مستند هم ابتدا ۱۰ استان را به عنوان اولویت انتخاب کردیم و بعد از پایان تحقیقات ۱۰ گروه مختلف به ۱۰ استان انتخاب شده عزیمت و اقدام به ساخت این مجموعه مستند کردند.

زندی که خود در روند ساخت این مجموعه علاوه بر تهیه‌کنندگی،  کارگردانی مستند «لحظه های دلتنگی» را بر عهده داشته است، گفت: در جریان ساخت این مجموعه مستند با توجه به اینکه خرم آباد از آیین‌های مذهبی و عرفانی جالبی در ایام محرم برخوردار است من استان لرستان را انتخاب کردم و به همراه گروهم برای ساخت مستند به خرم‌آباد سفر کردیم. تجربه آیین‌های عاشورایی در استان لرستان از جمله «گِل مالی» از مدرن‌ترین اتفاقاتی است که برای یک انسان رخ می‌دهد و فکر می‌کنم این آیین به نوعی پاکسازی روان است. در روز عاشورا افراد مختلف با هر نگاه فکری و اندیشه‌ای در این مراسم حضور پیدا می‌کنند، همه به یک شکل به سجده می‌افتند، در گِل فرو می‌روند و تلاش می‌کنند که همه منّیت‌ها را در درون از بین ببرند. به نظرم در جریان اجرای آیین گل مالی، گویی انسان به نقطه صفر می‌رسد و بار دیگر باز می‌گردد.

او افزود: این آیین بر اساس ریشه‌های اصیلش، اتفاقی مدرن است و می‌توانم بگویم تجربه اجرای این آیین، یک تجربه بی‌نظیر یا کم نظیر است.

مونا زندی با بیان اینکه مجموعه مستندهای عاشورایی یک مجموعه شرافتمند است که تلاش کرده به صورت شفاف و بدون هیچ گونه قضاوت و پیش داوری، آیین های عاشورایی را  به تصویر بکشد، گفت: در همین چهارچوب نمی‌خواستم در جریان به تصویر کشیدن این آیین‌ها با قضاوت و جانبداری با موضوع برخورد شود بلکه بر روی فرم مستندگونه آن تاکید داشتم و به ماجرا از نگاه یک مستندساز که تحقیق می‌کند، نگاه می‌کردم. در جلسه‌ای که با مجموع کارگردان‌های ساخت این مستند داشتیم به آن‌ها نیز گفتیم که بدون هیچ‌گونه دستور کاری عمل می‌کنیم و بر موضوع شفافیت نداشتن قضاوت و رعایت بی‌طرفی تاکید داشتیم.

نگاه اقشار مذهبی به سینما

کارگردان مستند لحظه‌های دلتنگی با ارائه توضیحاتی در مورد فرم این مستند در پاسخ به این سوال که «به نظر می‌رسد اقشار مذهبی جامعه  بعضاً نگاه خوبی به سینما ندارند و در جریان ساخت این مستند با شما به عنوان یک کارگردان زن چگونه برخورد می کردند و باچه سختی هایی در روند تهیه این کار رو به رو بودید؟» بیان کرد: با توجه به اینکه در این مستند با تعدادی از مداحان و نوحه‌سرایان عاشورایی مصاحبه شده است، در جریان انجام این گفت‌وگوها مشکلی با آن‌ها به صورت مستقیم نداشتم و حتی برای آن‌ها جالب بود که یک خانم اقدام به تهیه این مستند کرده است ولی بعضا در هنگام تصویربرداری در بخش‌های عمومی از جمله تکیه‌ها دچار مشکل می‌شدیم چرا که در برخی مراسم، فقط آقایان حضور داشتند و در تعداد محدودی از موارد خانم‌ها نیز بودند، مثلاً در هنگام تصویربرداری در «مصلی» تعداد زیادی از آقایان حضور داشتند و من در وسط جمعیت در حال فیلمبرداری بودم برای آن‌ها این حضور عجیب بود و هنگامی که می‌خواستم از  بالای مصلی تصویربرداری کنم به سختی این اجازه را به من دادند ولی در مجموع روند کار، تقریبا راحت و بدون مسئله بود.

زندی در ادامه صحبت‌های خود در این مراسم در پاسخ به سوالی درباره بودجه ساخت این مجموعه مستند و برخی مسائل حاشیه‌ای که در ارتباط با هزینه ساخت آن در مقطعی مطرح شده بود، گفت: کل بودجه این مجموع مستند ۴۳۰ میلیون تومان بود که ۱۸ میلیون آن مالیات پروژه بود. این مجموعه مستند در ۱۰ قسمت ۷۰ دقیقه‌ای در  ۱۰  شهرستان تهیه شد. حدود ۹ ماه یک گروه ۸ نفره تحقیق برای این پروژه را برعهده داشت و بعد، تحقیقات تبدیل به یک کتاب شد و بعد از انجام این تحقیقات ۱۰ گروه به شهرستان‌های مختلف رفتند  و ساخت این مجموعه مستند را آغاز کردند. در این بین آقای شجاع نوری به عنوان مشاور ارشد پروژه هیچ هزینه‌ای را در جریان ساخت این مستند  دریافت نکرد. ضمن اینکه کمتر از یک سال بعد از فیلمبرداری این مجموعه مستند با طراحی‌ای که روی آن انجام شده بود در قالب یک بسته ۱۰ تایی به موسسه رسانه‌های تصویری داده شد که در آن زمان قیمتش برای فروش ۷۲ هزار تومان بود؛ البته بعد از مدتی نیز حق کپی رایت این مجموعه مستند به تلویزیون فروخته و در شبکه مستند به نمایش گذاشته شد.

توقیف عصر جمعه

این کارگردان سینما در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه چرا بعد از ساخت فیلم سینمایی «عصر جمعه»  در اوایل دهه ۸۰ شمسی، در طول این سال‌ها به ساخت فیلم  سینمایی دیگری غیر از فیلم «بنفشه آفریقایی» اقدام نکرده است، اظهار کرد: فیلم «عصر جمعه» در سال ۸۴ ساخته شد که در زمان خود فیلم موفقی بود و در تعداد زیادی از جشنواره های بین المللی جایزه کسب کرد البته پس از مدت کوتاهی فیلم  توقیف شد  و حتی اجازه اکران در جشنواره های بین المللی را نیز نداشت. پنج سال بعد این فیلم به صورت محدود اکران شد ولی هنگامی که قرار بود در اصفهان به نمایش گذاشته شود به علت شکایت امام جمعه اصفهان که در آن مقطع نماینده مجلس نیز بودند بار دیگر توقیف شد.

زندی با اشاره به اینکه در طول این سال‌ها فیلم‌نامه‌هایی را تهیه کرده ولی پروانه ساخت دریافت نکرده است، گفت: بعد از اینکه دو فیلمنامه‌ای که تهیه کرده بودم، پروانه ساخت نگرفتند خیلی دلسرد شدم. در یکی از این فیلمنامه‌ها به موضوع کودک آزاری پسرها که موضوع جدی است پرداخته بودم. در ارتباط با این فیلمنامه سه دوره مختلف برای دریافت پروانه ساخت اقدام کردم ولی متاسفانه پروانه ساخت داده نشد. این فیلمنامه را بر اساس تحقیق گسترده‌ای که در مورد کودک آزاری پسرها انجام شده بود آماده کرده بودم.

وی همچنین به ساخت مستند «زنان کارآفرین» اشاره کرد و افزود : در این مستند تلاش کردم  در قالب ۱۰ قسمت  فعالیت‌های زنان کارآفرین را  به تصویر بکشم و در نهایت سال گذشته موفق شدم یک بار دیگر در سینما فعالیت کنم و فیلم «بنفشه آفریقایی» ساخته شد.

زندی در پایان سخنان خود در این نشست ابراز امیدواری کرد که این فرصت به وجود آید مجموعه مستند «آیین های عاشورایی» به نمایش عمومی گذاشته شود و علاقه‌مندان این گونه مستندها بتوانند این آثار را از نزدیک تماشا کنند.

در ادامه این نشست «علیرضا شجاع نوری» که در ساخت مجموعه مستندهای آیین عاشورایی با عنوان مشاور ارشد همکاری داشته است، با بیان اینکه در این مستند، صداقت و شفافیت وجود دارد، گفت: عوامل ساخت مجموعه مستند آیین‌های عاشورایی، تلاش کرده‌اند به سوژه‌ها به صورت بیطرفانه نزدیک شوند و آن‌ها را روایت کنند.

علیرضا شجاع نوری، در  بخشی دیگر از صحبت‌های خود در این برنامه به عنوان تهیه‌کننده فیلم سینمایی «بنفشه آفریقایی» که به کارگردانی مونا زندی ساخته شده است، با ارایه توضیحاتی در مورد روند ساخت این فیلم و موضوع آن خاطرنشان کرد: این فیلم در ارتباط با عشق و بخشش است و اکران آن از اواخر آبان‌ماه در گروه سینمایی کوروش آغاز خواهد شد. بعد از پایان عاشورا و  تاسوعا نیز تبلیغات در مورد نمایش این فیلم جدی‌تر دنبال می‌شود.

یزدانی، مدیرعامل موسسه رسانه‌های تصویری نیز در سختانی کوتاه خاطرنشان کرد: برخی از کسانی که در ارتباط با بودجه این مجموعه نقدهایی را مطرح می‌کردند اصلا مجموعه را ندیده بودند و عده‌ای از آنها نیز مسئله‌شان این بود که چرا ساخت پروژه به خانم زندی واگذار شده و چرا به افراد دیگری واگذار نشده است.

نمایش و جلسه پرسش و پاسخ مستند «لحظه‌های دلتنگی» از مجموعه آیین‌های عاشورایی «آیین هم آوایی» با حضور مونا زندی حقیقی، علیرضا شجاع نوری، مهدی یزدانی ـ مدیرعامل رسانه‌های تصویری، مازیار فکری ارشاد ـ منتقد سینما و جمعی از علاقمندان و فیلمسازان در کافه رُزوود برگزار شد.

پایان پیام