ازدواج در ایران باستان و رسم خاص آن در دوره‌های مختلف

به گزارش پایگاه خبری گلونی: مراسم ازدواج در ایران باستان و رسومات خاص آن در ایران باستان از مراسم دینی به شمار می‌رفت.

ازدواج در ایران باستان

خالی از لطف نیست تا مراسم ایرانیان باستان و قبل از اسلام را مورد بررسی قرار دهیم.

استاد سعید نویسی می‌نویسد:

«در نخستین تمدن آریایی، مهم‌ترین واقعه خانوادگی، زناشویی بوده است که از مراسم دینی به شمار می‌رفت.

و زن و مرد پیش از وقت ازدواج یکدیگر را می‌پسندیدند و سپس عقد زناشویی را، بنابر آئین خاص می‌بستند. نخست داماد جامه نو می‌پوشید و با دوستان و خویشاوندان به خانه عروس می‌رفت.

عروس را به زیباترین وجهی می‌آراستند و داماد دست او را می‌گرفت و با هم بر فراز تخته سنگی می‌ایستادند. داماد به عروس می‌گفت:

« درمن مردم / تو زن / من آسمانم / تو زمین / من و تو با هم در این جا می‌نشینیم و از ما فرزندان به جهان خواهند آمد»

ازدواج در دوره هخامنشیان

این آیین رفتن داماد به خانه عروس و آوردن او به خانه خود، با ساز و آواز در ایران نیز همیشه تا دوره بعد از اسلام رایج بوده و هنوز هم در برخی از نواحی ایران مانند سیستان و بلوچستان رواج دارد.

در آن زمان آریایی‌ها تنها یک زن می‌گرفتند و تا دختر بزرگتر به شوهر نرفته بود، دختر کوچکتر را به شوهر نمی‌دادند. و خانواده‌ای که پسر نمی‌داشت آن را مایه سرشکستگی خود می‌دانست.

پس از تشکیل حکومت هخامنشیان، و ظهور طبقات مختلف، رسم کهن به فراموشی رفت و تعدد زوجات در بین طبقات مرفه و ممتاز جامعه، مخصوصاً در بین سلاطین و شاهزادگان رواج فراوان یافت.

از راه و رسم عروسی و مقررات و سنتی که در آن دوران در بین مردم عادی معمول بوده است، اطلاع چندانی نیست و نمی‌دانیم در زناشویی آن دوره به رضایت زوجین تا چه اندازه توجه می‌کردند.

 مسئله  مهریه و جهیزیه برای عروس و داماد و والدین آن‌ها به چه صورت مطرح بوده است.

رسوم ازدواج در دوره اشکانی

خواجه نصیر الدین طوسی در فصل سوم کتاب  اخلاق ناصری می‌گوید:

باید باعث بر تأهل دوچیز بود، حفظ مال و طلب نسل و نه داعیه  شهوت و زن صالح، شریک مرد بود در مال و قیم او در کدخدایی و تدبیر منزل و نایب او در وقت غیبت.

تعدد زوجات در مرد پارتی، متداول بود ولیکن بیش از یک زن عقدی نمی‌توانست داشته باشد. ( ژوستن کتاب ۴۱ بند ۳ )

تعداد زنان غیر عقدی در میان آن‌ها و به خصوص در خانواده  سلطنتی از زمانی متداول شده بود که به ثروت رسیده بودند. زیرا زندگانی صحراگردی مانع از داشتن زن‌های متعدد بود.

شاهان اشکانی، زن عقدی خود را از شاهزاده خانم‌ها یا لااقل از میان زنان پارتی انتخاب می‌کردند. طلاق جایز نبود.

بعضی از مورخان خارجی ازدواج شاهان اشکانی را با اقوام و خویشان نزدیک با نهایت نفرت ذکر می‌کنند .چنین نسبتی را نیز هرودت به کمبوجیه و ببرتارک به اردشیر دوم هخامنشی داده‌اند.

به هر حال ازدواج در آن دوره با اقربان خیلی نزدیک در ایران قدیم مرسوم و پسندیده بود و ظاهراً جهت آن را حفظ خانواده و پاکی نژاد  می‌دانستند.

 این ازدواجی بود که اوستا آن را تجویز می‌کرد و شاهان می‌خواستند به واسطه آن دل روحانیان را به دست آورند. ولی زردشتیان بعد، مثل سایر ملل، این امر را فوقالعاده مذموم دانسته‌اند.

چنانکه امروزه هم از چنین سنتی کاملاً منزه هستند.

انواع پیوند زناشویی در ایران باستان

مراسم ازدواج در ایران باستان و رسومات خاص آن در ایران باستان از مراسم دینی به شمار می‌رفت

در مورد انواع پیوند زناشویی در ایران باستان، گفتنی است که زن و مرد به ۵ صورت و تحت عناوین پادشاه زن، چاکر زن، ایوک زن، ستر زن و خودسر زن، پیوند زناشویی می‌بستند.

طلاق مطرود و منفور بود و تحت شرایطی ویژه و در مواردی نادر و خاص طبق آیین نامه زرتشتیان مجوز داده می‌شد.

در ایران باستان و بنابر قوانین دوره ساسانی، دختران می‌توانستندخود همسر خویش را انتخاب کنند.

 زرتشت نیز در اوستا برای ازدواج و تشکیل خانواده منزلت والایی دیده است.

او می گفت: عروس و داماد! این کلمات را به شما می‌گویم: زندگی سرشار از شادی داشته باشید و به حقوق یکدیگر احترام بگذارید، بی‌گمان زندگی شیرینی خواهید داشت.

منبع: واحد آموزش و پژوهش سازمان صدا و سیمای مرکز کیش. پژوهشگران: سید یعقوب محمدنیا، بلقیس کریمی.

پایان پیام