دگردیسی مفهوم برجسته‌سازی در رسانه‌های اجتماعی

مفهوم برجسته‌سازی، با مفاهیمی از جمله دروازبانی خبر پیوند دارد.

به گزارش پایگاه خبری گلونی، محمدعلی حکیم‌آرا (استاد دانشگاه) نوشت: با گذشت زمان و ظهور دنیای دیجیتال، حوزه ارتباطات نیز همانند سایر حوزه‌ها زندگی اجتماعی دچار تحول گردیده است.

وان دایک (١٩٩٩) تحول جدید در حوزه ارتباطات را انقلاب رسانه‌ای خوانده و دو صفت مهم تعاملی و دیجیتالی شدن را برای آن برشمرده است. این دو ویژگی فضای مجازی، ضمن تمایز میان رسانه‌های سنتی و مدرن، تحولاتی را در حوزه نظریه‌های ارتباط جمعی ایجاد کرد، که از جمله آن، تحول در مفهوم برجسته‌سازی و دروازبانی خبر، چهارچوب‌سازی، و مارپیچ سکوت است.
هسته مفهومی نظریه برجسته‌سازی این است که، گرچه نمی‌توان به مردم گفت چگونه فکر کنند، اما می‌توان به آنان گفت درباره چه (موضوع‌هایی) بیندیشند.

مفهوم برجسته‌سازی، با مفاهیمی از جمله دروازبانی خبر پیوند دارد. نظارت و کنترل بر رسانه‌های سنتی، این امکان را برای اربابان رسانه فراهم می‌کرد که با دروازه‌بانی خبر به انتخاب، چینش، و برجسته‌سازی رخدادهایی اصرار بورزند که از نظر ایشان مهم، و طرح آن، متضمن حفظ منافع و مواضع خودشان است.

سورین و تانکارد (٢٠٠١) معتقدند فضای مجازی این امکان را به وجود آورده است تا هرکس بتواند یک ناشر باشد (برای نمونه شهروند خبرنگار).

شواهد نیز نشان می‌دهد، مردم مایلند آنچه را که برایشان مهم است، مطرح و بدین گونه موضع خود را نسبت به آن، ابراز کنند. از این رو در پی هر رخداد مهم اجتماعی میان برجسته‌سازی اربابان رسانه‌های رسمی و آن چه که مردم در رسانه‌های اجتماعی برجسته (و به تعبیر نوین، با هشتگ ترند و داغ می‌کنند)، تمایز آشکار است.

برای نمونه، ماجرای تتلو (خواننده رپ) در جریان انتخابات ریاست جمهوری (دوره دوازدهم)، ماجرای آزاده نامداری (مجری تلویزیون) در سفر به سوئیس، آتش سوزی ساختمان پلاسکو، داغ و ترند شدن اصطلاح ژن خوب، کلیشه برعکس، ورود زنان به استادیوم، و … و این اواخر ماجرای برخورد آقای قرائتی با فردی مشهور به آقای دوربینی در جریان یک سخنرانی، یا ماجرای باخت عمدی کشتی‌گیر ایرانی در برابر کشی‌گیر روس، بخاطر حفظ مواضع سیاسی انقلاب، و بسیاری دیگر، از جمله مواردی است که اگر در دنیای دیجیتال بسر نمی‌بردیم، بنا به خواسته اربابان و اصحاب رسانه‌های رسمی تا حد امکان سرپوشیده می‌ماند!

همه این تحولات، استحاله مفهومی در نظریه برجسته‌سازی را نمایان می‌کند و در ادامه، ورود مفاهیم تازه‌ای همچون ترند و داغ شدن، و سازوکارهایی مانند هشتگ (#)، از جمله اصطلاحاتی است که در پرتو رسانه‌های نوین پدیدار شده، و به شهروندان و اقشار مردم قدرت طرح و داغ نگاه داشتن موضوع‌های مورد نظر خود، جریان‌سازی، و در مواردی در برابر خاموش ماندن رسانه‌های رسمی مقاومت نشان دهند و یا به تقویت مواضع آن قیام کنند (مانند هشتگ خلیج فارس)، و بسیاری دیگر که تا امروز شاهد آن بوده و هستیم.

تحقیقی در راه است که می‌کوشد با مطالعه روند برجسته‌سازی موضوع‌های مهم اجتماعی و چگونگی برخورد با رخدادهای اجتماعی در رسانه‌های رسمی (صدا و سیما) و به چالش کشیدن آن توسط شهروندان از طریق جریان‌سازی (ترند کردن) توئیتری موضوع‌های مختلف، دگردیسی مفهوم برجسته‌سازی را در قالب مفاهیم تازه داغ و ترندشدن در قلمرو رسانه‌های اجتماعی به نمایش بگذارد، و بدین گونه، چگونگی برخورد با رخدادهای اجتماعی را در دو پهنه رسانه‌های سنتی و نوین آشکار سازد. با نظر به ویژگی تعاملی، به عنوان وجه تمایز رسانه‌های سنتی و نوین، با انتخاب تلویزیون به عنوان قویترین رسانه سنتی و انتخاب توییتر به عنوان یک شبکه اجتماعی قوی دارای امکان ترند کردن رخدادها، که به موقع خود، خوراک دهنده اصلی به شبکه‌های دیگر (همچو شبکه پیام‌رسان تلگرام) است، این دو رسانه مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
صاحب‌نظران در این زمینه به ابراز نظر دعوت می‌شوند.

پایان پیام

منبع: رسان‌آ