دیوان حافظ به صورت نظم و به زبان آلمانی منتشر شد

به گزارش پایگاه خبری گلونی، انتشارات کتاب‌سرای نیک برای اولین بار در ایران اقدام به انتشار دیوان حافظ به صورت نظم و به زبان آلمانی نمود.

آغاز آشنایی آلمانی زبان‌ها با ادبیات فارسی به قرن هفدم باز می‌گردد، زمانی‌که پای اروپاییان به شرق باز شد. سعدی، در میان شاعران ایرانی، نخستین شاعری بود که آثارش به قلم آدام اولئاریوس در سال‌های ۱۶۵۴ و ۱۶۹۶ ترجمه و منتشر شد.

سومین شاعری که بعد از سعدی و خیام اشعارش به آلمانی ترجمه شد، حافظ بود. این ترجمه در دو مجلد تحت عنوان «دیوان محمد شمس‌الدین حافظ» در توبینگن در سال  ۱۸۱۲-۱۸۱۳ میلادی به قلم یوزف فون هامر پورگشتال انتشار یافت.

هامر پورگشتال، در پژوهش درباره‌ی حافظ و ترجمه‌ی غزلیات او، از شرح سودی بسنوی بهره گرفته‌بود. اگرچه ترجمه‌اش خشک و بی‌روح بود، اما گوته با نبوغ شاعرانه‌ی خود از خلال همین ترجمه به عظمت حافظ پی برد و کتاب معروف دیوان غربی-شرقی خود را با الهام از او سرود و هفت سال بعد در سال ۱۸۱۹ میلادی آن‌را در همان موسسه‌ای که ترجمه‌ی هامر پورگشتال را چاپ کرده‌بود، منتشر کرد.

اگرچه دیوان غربی-شرقی گوته، تنها یکی از آثار بزرگ گوته در آخرین سال‌های عمر اوست، اما او در این اثر به ادراک تازه‌ای از زیبایی دست می‌یابد و قالب غریب غزلیات حافظ را با عمیق‌ترین مقاصد خود هماهنگ می‌کند و تلفیقی خلاقانه از هنر شرق و غرب به دست می‌دهد.

علاوه بر مترجمان یاد شده و گوته، متفکرانی چون یوهان گوتفرید هردر و هامان، شلگل و نووالیس شاعر به اهمیت ادبیات شرق به ویژه اشعار حافظ پی برده بودند و در آثارشان به آن اشاره کرده‌اند.

به جز گوته، بسیاری از شاعران آلمانی نیز از طریق ترجمه‌های هامر پورگشتال در اشعار خود از حافظ الهام گرفتند. یکی از آن‌ها فریدریش روکت شاعر و مستشرق آلمانی‌ است که در محضر هامر پورگشتال فارسی آموخت و توانست مناسب‌ترین قالب را در زبان آلمانی برای ترجمه‌ی غزل‌های حافظ بیابد.

دقت در این ترجمه

روکرت در ترجمه‌ی خود دقیقا ساختار غزل را حفظ کرد. ترجمه‌‌ای که او از غزلیات حافظ و اشعار ده‌ها شاعر ایرانی دیگر به دست داد، جزو شاهکار‌های ترجمه در زبان آلمانی به شمار می‌رود. ترجمه او از غزلیات حافظ، که رایحه‌ی متن اصلی را به خواننده منتقل می‌کند، باعث به وجود آمدن قالب غزل در زبان آلمانی شد، چنان که خود او و آگوست فون پلاتن، در آن قالب اشعار زیبایی به آلمانی سرودند.

در زمان حیات روکرت، دو اثر مهم درباره‌ی حافظ در آلمان منتشر شد: اولی تصحیح متن دیوان حافظ، به نام «ترانه‌های حافظ» به قلم هرمان بروکهاوس، و دومی کتاب سه جلدی وینسنتس فن روزنتسوایگ، (ترجمه‌ای که اکنون پیش رو دارید)، ترجمه‌ی منظومی از حافظ بود که در سال‌های ۱۸۵۴-۱۸۶۴ میلادی در لایپزیگ و وین انتشار یافت. به عقیده‌ی آنه ماری شیمل کم‌تر مترجمی در تاریخ ادبیات جهان توانسته‌است به خوبی روکرت زیبایی ادبیات فارسی رابه زبان دیگر منتقل کند و از این طریق بر غنای زبان خود بدین حد بیفزاید. در سال ۱۸۶۵ میلادی، گزیده‌ای از غزلیات حافظ به قلم گ. ه. ف. نسلمان  منتشر شد.

فریدریش بودنشتت دفتری از اشعار خود را با الهام از حافظ با عنوان «خنیاگر شیراز» به سال ۱۸۸۰ میلادی منتشر کرد. پس از او هانس بتگه یازده اثر رمانتیک خود را به نام «سرود‌های حافظ»، با الهام از حافظ سرود. دامنه‌ی تاثیر شعر حافظ به آثار هاینه، ریکله و نیچه هم رسید.

۴۰۰ غزل منتخب

در این دیوان ۴۰۰ غزل منتخب از حافظ وجود دارد که و توسط وینسنتس ریترفون روزنتسوایگ به نظم درآمده توسط علی عبداللهی تصحیح شده‌است. دیوان حافظ تاکنون بیش از چهارصد بار به اشکال و شیوه‌های گوناگون، به زبان فارسی و دیگر زبان‌های جهان به چاپ رسیده‌ است، تا کنون چندین‌بار تلاش‌هایی برای ترجمه‌ی اشعار حافظ به زبان آلمانی صورت گرفته است ولی در آن‌ها کم‌تر به قالب غزل و وزن این اشعار توجه شده‌است و انتشار این اثر به صورت نظم و به زبان آلمانی برای اولین‌بار است که روی می‌دهد و این موضوع باعث می‌شود این دیوان بیش از پیش مورد توجه علاقمندان قرار گیرد.

دیوان حافظ شیرازی با ترجمه‌ی منظوم وینسنتس ریترفون روزنتسوایگ و تصحیح علی عبداللهی با شمارگان ۱۵۰۰ نسخه در ۱۱۰۳ صفحه به بهای ۵۷ هزار تومان از سوی انتشارات کتاب‌سرای نیک روانه‌ی بازار نشر شد.

پایان پیام