عمارت مسعودیه بازمانده از خانه‌های اشرافی پایتخت

به گزارش پایگاه خبری گلونی، عمارت تاریخی مسعودیه که نامش برگفته از بانی آن سلطان مسعود میرزا ظل‌السلطان را می‌توان از جمله گوهرهای پربهای گنجینه تاریخی تهران برشمرد که تاریخچه پر فراز و نشیب‌اش آیینه‌ای تمام قدر از تاریخ دو قرن اخیر ایران عزیز را مقابل روی ما قرار می‌دهد.

مسعود میرزا چهارمین پسر ناصرالدین‌شاه، پس از مرگ زودهنگام برادران ناتنی‌اش در جایگاه پسر ارشد قرار گرفت ولی از آنجا که مادرش از ایل قاجار نبود طبق سنت قاجار عملا نمی‌توانست ولیعهد و شاه بعدی باشد. پس از گذراندن دوره‌ای در مازندران دوباره به تهران بازگشت و مهدعلیا دختر امیر ثکبیر را برایش نامزد کرد تا مسعودمیرزا با شاه آتی یعنی مظفرالدین‌میرزا هم برادر ناتنی باشد هم باجناق.

در ۲۴ سالگی صاحب لقب ظل‌السلطان(سایه شاه)شد و حکومت اصفهان آسیب دیده از سقوط صفویه را به او سپردند. از این زمان تا پایان عمر و حدود ۴۵ سال تقریبا به طور مستمر در اصفهان به سر برد.

اصفهان در این دوران به مدد مدیریت هوشمندانه او دوباره از زیر خاکستر سر برآورد و پررونق شد.

از این راه منافع بسیاری عاید او شد و به یکی از ثروتمندترین و قدرتمندترین مردان عصر خود بدل شد. پس از ترور ناصرالدین‌شاه تبعیت خود از برادرش را اعلام کرد و در خلال نهضت مشروطه از آزادیخواهان حمایت کرد. اما نه محبوب سلطنت‌خواهان بود نه مشروطه‌طلبان. بنابراین سال‌های پایان عمر خود را با تنهایی در اصفهان سپری کرد و کمی پیش از سقوط قاجاریه، فوت کرد.

ساختمان وزرا

این مجموعه یک‌و‌نیم هکتاری تنها نمونه باقی مانده از خانه‌های اشرافی پایتخت در دوران گذار از بینش سنتی به وضع فعلی است. مجموعه کنونی از بخش دیوانی(غربی) و بیرونی(شرقی)تشکیل شده است.اما بخش اندرونی در جبهه شرقی حدود یک قرن پیش تفکیک و تخریب شده است.

بازدیدکنندگان از طریق سردر پیاده که بنایی نفیس است وارد مجموعه می‌شوند. درهای چوبی عظیم آن و آهوپاهای گچی آن از جمله آثار هنری و میراث فرهنگی برجسته شهر تهران به‌شمار می‌رود. از ساختمان‌های مجموعه می توان به ساختمان مشیریه، سیدجوادی و دیوان‌خانه اشاره کرد. ساختمان مشیرالملکی یا مشیریه برگرفته از عنوان مشیرالملک که ظل‌السلطان برای دو تن از منشیان و محارمش یعنی حبیب‌الله‌خان و سپس محمدباقر‌خان می‌باشد. همچنین ساختمان سیدجوادی یا حکیمیه برگفته از عنوان حکیم‌باشی ظل‌السلطان است. در قسمتی از دوران استقرار وزارت معارف، این ساختمان دفتر کار وزرا بود، بنابراین به ساختمان وزرا نیز مشهور است. دیوان‌خانه بخش اصلی مجموعه مسعودیه و محل پذیرایی از میهمانان عالی مقام مسودمیرزا بوده است. آیینه‌کاری سقف تالار این ساختمان یکی از بی‌نظیرترین نمونه‌ها در ایران به‌شمار می‌رود. از دیگر ابنیه عمارت می‌توان به حوض‌خانه، سفره‌خانه و میدان کالسکه اشاره کرد.

این مجموعه در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۹۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

نشانی: میدان بهارستان، ضلع جنوب غربی، خیابان اکباتان

پایان پیام

گزارش‌گر و عکاس: علی ساکی