لباس لری از کلاه ساسانی تا طرح عیلامی

لباس لُری از کلاه ساسانی تا طرح عیلامی

به گزارش بخش میراث و صنایع‌دستی گلونی قوم لر در بسیاری از استان‌های ایران پراکنده است.

استان‌های لرستان، چهارمحال‌وبختیاری و کهگیلویه‌وبویراحمد کاملا  لرنشین هستند.

لرها همچنین در بخش وسیعی از شرق ایلام که در منابع تاریخی به آن لرستان پشت‌کوه می‌گویند شامل دره‌شهر، دهلران و آبدانان ساکن هستند. لرهای همدان در شهرهای نهاوند، تویسرکان و ملایر ساکن هستند.

در شازند استان مرکزی، بخشی از استان بوشهر، دیلم، گناوه و دشتستان هم سکونت دارند. قسمت اعظم خوزستان شامل ده شهر در شمال، نواحی مرکزی و شرق این استان لرهای بختیاری ساکن هستند.

لرهای استان فارس در ممسنی، رستم، سپیدان، بخشی از کازرون، مرودشت و شیراز زندگی می‌کنند. بخشی از کرمانشاه شامل هرسین ،صحنه و کنگاور هم لرنشین هستند. بختیاری‌ها در بخش کوچکی از استان اصفهان نیز پراکنده‌اند.

لباس مردانه لرهای بختیاری یکی از لباس‌های قدیمی اقوام ایرانی است.

لباس زنانه و مردانه اقوام ایرانی شباهت‌های زیادی با هم دارند اما تفاوت‌های آنها هم مشخص و معلوم است.

لباس مردان بختیاری آن قدر قدیمی و اصیل است که ممکن است گاه با دیدن نقش‌های هخامنشی، ساسانی و مادی به یاد این لباس بیفتید. همچنین این لباس با لباس‌های دوره اشکانی مناسب بسیار دارد.

لباس مردان بختیاری از چهار بخش اصلی تشکیل شده است.

نخست کلاه لری، که به آن خسروی می‌گویند. نمونه‌‌ این کلاه در حجاری‌های تنگ چوگان کازرون و مرودشت و نقش رستم بر سر بزرگان دیده می‌شود.

کلاه خسروی در رنگ‌های مشکی، قهوه‌ای روشن و تیره و سفید وجود دارد.

در گذشته خوانین کلاه سفید خسروی به سر می‌گذاشتند.

این کلاه همانطور که از نامش پیداست، طرحش از کلاه خسروان، پادشاهان ساسانی است که این خود نشان دهندهٔ قدمت تاریخی فرهنگ لر است.

لرها از این کلاه برای اندازه‌گیری غله هم استفاده می‌کنند. از یاد نبریم که طرز گذاشتن کلاه در طوایف لر حامل پیام است و لرها در شرایط روحی گوناگون آن را به عقب و جلو و چپ و راست هم خم می‌کنند و منظوری را می‌رسانند.

لباس لُری از کلاه ساسانی تا طرح عیلامی

چوقا یا چوغا شاید معروف‌‌ترین لباس اقوام ایرانی باشد. چوقا پوششی است با دو رنگ سیاه و سفید. معمولاً بلندیِ چوقا باید به حدی باشد که تا زیر زانو برسد. نقشِ چوقا همواره دارای شکلی ثابت است و در آن خطوط سیاه به صورت عمودی وارد خطوط سفید می‌شوند.

ترکیب رنگ‌های دیگر چوقا کرم – آبی، کرم – سرمه‌ای و یا کرم – قهوه‌ای است. آستین کوتاه چوقا بیشتر حالت نمایشی دارد و به عنوان جیب نیز می‌توان از آن استفاده کرد. خطوط چوقا به طوری است که خط‌های سفید نماد سپنتا مینو (فرشته نیک) از پایین به بالا می‌آیند و خطوط سیاه نماد انگره مینو (اهریمن) از بالا به پایین می‌آیند و بیانگر پیروزی‌های نهایی خوبی‌ها بر بدی‌هاست.

همچنین برخی طرح آن را برگرفته از معبد چغازنبیل بزرگترین معبد عیلامیان می‌دانند. زیر چوغا لباسی می‌‌پوشند که به آن جو می‌گویند. یعنی جامه. لباس مردان بختیاری در گذشته قبا هم داشته است. قبا بالاپوشی بود که از کنار چاک داشت و آستین‌های فراخی داشت. این لباس که پوشش سران قبایل بود بعد از تخت‌قاپوی رضاخان از رسم افتاد.

مردان بختیاری معمولا شلواری مشکی رنگ به پا دارند که به شلوار دبیت معروف است.

نام دبیت نامی جدید و کارخانه‌ای انگلیسی تولید پارچه است. در زبان لری به آن شولار می‌گویند. خصوصیت بارز و متمایز کننده این شلوار دمپای بسیار گشاد آن است به طوریکه جلوه ویژه ای به این لباس می‌دهد؛ عرض دمپای این شلوار معمولا بالای پنجاه سانتی متر است.

دبیت در تابستان خنک و در زمستان گرم است. پوشیدن شلوار دبیت با کت نیز مرسوم است. معمولا اگر شلوار دبیت را با کت بپوشند، یک دوال (کمر بند) چرمی که پهنای بالای هفت سانتی متر و چفت رزه‌ای (سگکی) ساده‌‌دار ، را محکم به کمر شلوار می‌بندند و اگر شلوار دبیت را همراه چوقا به تن کنند. دوالی چرمی با پهنای کم بر روی کمر شلوار آویزان می‌کنند. شال هم پارچه‌ای به رنگ سفید است. پارچهٔ شال را دورهم پیچیده و سپس به جای کمربند دورکمر می‌پیچند تا شلوار دبیت را نگهدارد. شال، نمای زیبایی به لباس می‌دهد.

پای‌افزار مردان لری اغلب گیوه است. به رنگ سفید و سیاه است و کاملا دست‌دوز است. از جنس پنبه با رویه و زیر بافته شده.

پایان پیام