تسلیت‌گویی از نوع باد!

تسلیت‌گویی از نوع باد!

پایگاه خبری گلونی، سیدرضا شکراللهی:

اگر روزی از کارتان استعفا کنید، چه جور متنی می‌نویسید؟ این چه طور است:

“احترماً اینجانب … که افتخار همکاری با شما عزیزان را در آموزش و پرورش را با سمت معاونت داشتم. حال که در سنگر دیگری جهت خدمت به کلیه همکاران محترم فرهنگی نصیب اینجانب گردید، بدینوسیله از کسب کلیه تجارب، همکاری و پیشنهادات شما همکاران محترم تشکر و قدردانی می‌نمایم. در ضمن چنانچه بنا به ضروریات اداری باعث تألم خاطر همکاران محترم را گردیدم حلالیت مطالبه می‌نمایم.”

سرگیجه نگیرید، به‌خصوص از این همه «را» که دست‌ودلبازانه در این چند خط ریخته است. روزانه هزاران نامه با انشایی چپرچلاق از این دست نوشته می‌شود، اما خب فرق است میان اینکه نامه را منِ کم‌سواد بنویسم یا یک معاون آموزش و پرورش.

بحث من اما این جور انشا و این همه «را»ی بلاتکلیف هم نیست. این نامه مطلعی هم دارد با این عبارت: «ایام سوگواری سالار شهیدان بر همه تسلیت باد.» عبارت «تسلیت باد» از نوساخته‌های شهر ما ست. چیزی شبیه و به قیاسِ «مبارک باد.» این «باد» چیست که از قدیم با آن تبریک‌مان را می‌گفتیم و حالا تسلیت را هم به جای این‌که بدهیم یا بگوییم، می‌بادیم؟

ادیبان به «باد» می‌گویند فعل دعایی که مخفف «بواد» است یعنی فعل بودن با الفِ دعا. مبارک باد یعنی امیدوارم مبارک باشد. هم‌خانواده‌ی آن هم «بادا» ست که می‌گویند از تخفیف «بُوَدا» به دست آمده و کاربرد آن در زبان و ادبیات کهن بسیار بوده است. در قدیم برای فعل‌های دیگر هم این کار را می‌کردند. مثلاً کناد، شواد، مرواد، نمیراد، بماناد و نماناد.

این جور فعل دعایی در زبان گفتار امروز ما هم کاربرد دارد. مثل همین «مباد» و «مبادا». فقط سعدی نبود که می‌گفت: «دل زیردستان نباید شکست / مبادا که روزی شوی زیردست»

تسلیت‌گویی از نوع باد!

با این وصف، استفاده از «باد» برای «مبارک» مفهوم است. مبارک یعنی خجسته، همایون و فرخنده. اما تسلیت به چه معنا ست؟ تسلیت را هم ما از زبان عربی گرفته‌ایم در معنای دلداری، اندوه بردن، دل‌آسایی و خاطرنوازی. حالا خودتان قضاوت کنید که «فلان عزا را تسلیت باد گفتن» دقیقاً چه معنایی دارد. دلداری باد؟ یعنی امیدوارم دلداری باشد؟

خیلی از گرفت‌وگیرهای ما در نوشتن و نیز در فهم نوشته‌ها و مطالب، برمی‌گردد به فکر نکردن و دقیق نشدن در خودِ واژه‌ها. هر چه بزرگ‌تر می‌شویم، ذهن ما در فکر کردن به واژه‌ها تنبل‌تر می‌شود و روزی می‌رسد مثل امروز که معلمِ ما به جای نامه نوشتن، سینه‌خیز می‌رود و از همه جای شهر و رسانه‌ها هم به ما تسلیت باد می‌گویند، بی‌آنکه بدانند و بدانیم که نسبتِ این «باد» با «تسلیت» چیست.

پایان پیام