اعتبارات وزارت نیرو ۱۵۰ برابر آبخیزداری است

به گزارش پایگاه خبری گلونی، لیلا مرگن در شماره یازدهم روزنامه «سبزینه» نوشت:

رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در حاشیه یازدهمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران گفت: آخرین اصلاحات قانون حفظ کاربری اراضی کشاورزی روز سه شنبه به این سازمان ارائه شد؛ اما هنوز هم اصلاحات دیگری باید روی آن اعمال شود.
خداکرم جلالی دیروز عنوان کرد: اقدامات نهایی درباره قانون حفظ کاربری اراضی کشاورزی در هیئت رئیسه مجلس پیگیری می‌شود و امیدواریم نظرات بخش منابع طبیعی در این قانون لحاظ شود.
وی که برای شرکت در همایش به یاسوج سفر کرده بود، به پرسش سبزینه درباره مهم‌ترین اصلاحات مورد نیاز در قانون حفظ کاربری اراضی کشاورزی این‌گونه پاسخ داد: اصلاحاتی در زمینه ساختار منابع طبیعی باید در این قانون لحاظ شود. ضمن آن‌که تدوین آیین‌نامه‌ها، دستور العمل‌ها و شیوه‌نامه‌های مرتبط با این قانون، باید با حضور سازمان جنگل‌ها انجام شود.
جلالی درباره مهم‌ترین اصلاح انجام شده در جدیدترین نسخه ارائه شده به سازمان جنگل‌ها گفت: در این نسخه مالکیت عرصه‌های ملی به سازمان جنگل‌ها بازگردانده شده‌است. عباس رجایی، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس، در گفتگو با خانه ملت از مطرح شدن قانون حفظ کاربری اراضی کشاورزی طی روزهای آینده در صحن علنی مجلس برای تعیین طول زمان اجرای آزمایشی آن خبرداده بود.

خسارات ۴۰ میلیارد تومانی به منابع پایه
رئیس سازمان جنگل‌ها که در دانشگاه یاسوج سخن می‌گفت، تغییر اقلیم، کمبود آب شیرین و پدیده بیابان‌زایی را سه چالش زیست‌محیطی جدی جهان نامید که به دلیل دخالت‌های انسانی ایجاد شده است.
وی افزود: برآورد دقیقی از میزان خسارات اقتصادی ناشی از فرونشست زمین، تخریب آبخوان‌ها، شوری و قلیایی شدن آب زیرزمینی و خشک شدن جنگل‌های بیابانی در برخی مناطق به دلیل پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی وجود ندارد؛ اما بر اساس برآوردها، فرسایش خاک سالانه ۱۸ هزار میلیارد تومان خسارت به کشور وارد می‌کند.
وی ادامه داد: بر اساس آمارهای ۳۰ سال اخیر، سیل به طور متوسط سالانه یک هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان خسارت به کشور وارد می‌کند و افت آب‌های زیرزمینی هم سالانه ۲۰ هزار میلیارد تومان به منابع پایه زیان وارد می‌کند؛ بنابراین به طور متوسط این سه مقوله، سالانه ۴۰ هزار میلیارد تومان خسارت به اقتصاد ایران وارد می‌کنند.

بودجه قطره‌چکانی آبخیزداری
جلالی، مدیریت جامع حوضه آبخیز را یگانه نسخه نجات ایران دانست و افزود: طی سه دهه گذشته ۵۵ درصد آب مورد نیاز کشور از سفره‌های زیرزمینی تأمین شده؛ اما یک درصد منابع مالی بخش آب را به آبخیزداری به عنوان یک روش پایدارتر اختصاص داده‌ایم. در مقابل ۹۹ درصد بودجه کشور در آب سطحی هزینه شده‌است.
وی افزود: سطح عرصه‌هایی که باید عملیات آبخیزداری در آن انجام شود، ۱۲۵ میلیون هکتار است. این عملیات فقط در ۲۶ میلیون هکتار از عرصه‌های کشور اجرایی شده‌است؛ بنابراین باید در ۹۹ میلیون هکتار دیگر عملیات آبخیزداری انجام شود. اما با وضعیت تخصیص بودجه، صدها سال طول می‌کشد که عملیات آبخیزداری تمام کشور را تحت پوشش قرار دهد.
رئیس سازمان جنگل‌ها ادامه داد: با اجرای عملیات آبخیزداری، میزان نفوذ آب در خاک را افزایش داده و مانع تبخیر می‌شویم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: با توجه به تمایل مردم برای اجرای طرح‌های مشارکتی و پتانسیل سازمان جنگل‌ها، سالانه باید حداقل ۳ میلیون هکتار عملیات آبخیزداری در کشور انجام دهیم؛ اما در حال حاضر سالانه ۳۰۰ هزار هکتار تحت پوشش این عملیات قرار می‌گیرد. این حجم عملیات فقط ۱۰ درصد توان موجود را شامل می‌شود.
جلالی باز هم بر استفاده از توان مردم و اجرای طرح‌های مشارکتی تأکید کرد و افزود: تا کنون پنج میلیون هکتار از عرصه‌های طبیعی کشور با این شیوه تحت پوشش طرح‌های اجرایی قرار گرفته و نتایج آن مثبت بوده‌است.

اعلام آمادگی معاون اول برای حضور در همایش
سید حمیدرضا صادقی، رئیس انجمن آبخیزداری، از تغییر رویکردهای بخش حکمرانی و سیاست‌گذاری کلان آب کشور خبرداد.
به گفته وی، آرام آرام مدیران کلان کشور به مسأله آبخیزداری توجه می‌کنند؛ زیرا معاون اول رئیس جمهور شخصاً قبول کرده بود که در همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران حضور یابد؛ اما بنا به دلایلی که می‌دانیم، موفق به حضور در این برنامه نشدند.
در ادامه امیر سعدالدین، مدیر طرح کلان ملی مدیریت جامع حوضه‌های آبخیز کشور، نیز گزارشی از میزان پیشرفت این طرح ارائه کرد.
به گفته وی، تلاش‌های زیادی برای جذب منابع خارجی برای اجرای طرح‌های آبخیزداری در کشور انجام شده‌است. البته سعدالدین تأکید کرد: این زیبنده ایران نیست که از منابع خارجی برای اجرای طرح‌ها استفاده کنیم؛ اما سازمان جنگل‌ها به عنوان دستگاه‌ اجرایی کشور باید به طرح‌های پژوهشی در این حوزه توجه کند و اعتباری برای آن در نظر گیرد.

اعتبارات وزارت نیرو ۱۵۰ برابر آبخیزداری
پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری، مرتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، نیز در همایش دیروز به خسارات ناشی از سیل اشاره کرد و افزود: ۴۵۰ شهر و هشت هزار روستای کشور در معرض سیل قرار دارند. سالانه ۲۵ سیل مهم در کشور رخ می‌دهد. خسارت متوسط این پدیده ۴۰ هزار میلیارد تومان است و خسارات محسوس سالانه سیل را هم ۱۲۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌کنند.
وی افزود: ما سالانه ۴۰ هزار میلیارد تومان از سیل خسارت می‌بینیم؛ اما اعتبار بخش آب وزارت نیرو به تنهایی سالانه ۳۰ هزار میلیارد تومان است؛ یعنی ۱۵۰ برابر اعتبار طرح‌های آبخیزداری کشور و تقریبا معادل خسارات ناشی از سیل ، به بخش آب این وزارتخانه اختصاص می‌یابد.
معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها با اشاره به این‌که برخی کشورها مدل مدیریت جامع حوضه آبخیز را پیاده کرده‌اند، نتایج اجرای چنین برنامه‌ای را مثبت توصیف کرد و افزود: کشوری نظیر چین با استفاده از این مدل، ۵۴ درصد منابع آبی خود را که از دسترس خارج می‌شد، ظرف پنج سال احیاء کرده‌است.
وی ادامه داد: ایران در یک دوره برگشت ۵ ساله، سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب سیلاب دارد که برای جلوگیری ازخروج این منابع از دسترس، هیچ برنامه‌ای تدوین نشده‌ است.
گرشاسبی با اشاره به این‌که سالانه ۵/۲ میلیارد متر مکعب از آب‌های کشور به سمت شور شدن می‌روند و تا کنون ۱۵۰ میلیارد متر مکعب از ۵۰۰ میلیارد متر مکعب ذخیره استاتیک آبخوان مصرف شده‌است، بر لزوم توجه بیش‌تر به مقوله آبخیزداری در ایران تأکید کرد. وی بیان کرد: در برنامه ششم توسعه، باید سالانه ۳ میلیون هکتار عملیات آبخیزداری در قالب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی اجرا شود.
معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها تأکید کرد: ۶۰ درصد مساحت کشور بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌متر بارش دارد که باید برای این محدوده فکر اساسی شود.
وی با اشاره به وجود ۷/۱۶ تن فرسایش خاکی در هکتار، خسارت اقتصادی ناشی از این روند را سالانه بیش از ۱۰ میلیارد تومان اعلام کرد.
به گفته گرشاسبی سالانه ۳۵۰ میلیارد متر مکعب از مخازن سدهای کشور به خاطر رسوب از دسترس خارج می‌شود. با وجود این در طول برنامه پنجم، میزان اجرای عملیات آبخیزداری در کشور کاهش یافته که امیدواریم این روند در برنامه ششم اصلاح شود.
وی از اجرای برنامه پایش آبخیزداری و آبخوان‌داری، برای تشریح وضعیت فعلی کشور و بررسی نتایج حاصل از اجرای طرح‌های آبخیزداری خبر داد.
معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها بیان کرد: یکی از دلایل عدم توجه به منابع طبیعی در برنامه‌ریزی‌های کلان آن است که این بخش نتوانسته جایگاه اقتصادی خود را در بین سایر بخش‌ها تبیین کند؛ بنابراین کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
گرشاسبی نرخ بازدهی اقتصادی اجرای هر هکتار عملیات آبخیزداری را بر اساس آمارهای ارائه شده توسط وزارت نیرو ۷/۴ میلیون تومان اعلام کرد.
وی متوسط هزینه تأمین آب به روش آبخیزداری و آبخوان‌داری و سد زیرزمینی برای هر متر مکعب آب را ۲۶۰ تومان اعلام کرد و افزود: اعتبار مورد نیاز برای تأمین هر مترمکعب آب از طریق سدسازی ۵ برابر هزینه تأمین آب با روش آبخیزداری است.
معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها تأکید کرد: در ایران که الگوی مدیریت جامع را تمرین نکرده، باید در سه سطح محلی، استانی و ملی کار شود؛ نتایج با هم تلفیق شود و در نهایت برنامه مدیریت جامع حوضه آبخیز به عنوان جزئی از طرح کلان و استراتژیک کشور در نظر گرفته شود و به آن طرح کلان گره بخورد.
وی گفت: در آبخیزداری به جایی رسیده‌ایم که منابع مالی این طرح‌ها را دولت تامین نمی‌کند، بلکه خیرین به این حوزه ورود پیدا کرده‌اند و در جنوب کشور نمونه‌های موفقی با مشارکت خیرین اجرا شده‌است.

پایان پیام