پرونده پیشنهاد ثبت ردپای حیوانات عظیم‌الجثه در جلسه کمیته ثبت و حریم میراث طبیعی که در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور برگزار شد تأیید و در فهرست آثار طبیعی- ملی ثبت شد.
به گزارش پایگاه خبری گلونی، زهرا رضایی‌ملکوتی کارشناس ثبت میراث طبیعی اداره کل در این خصوص گفت: در دامنه ارتفاعاتی در منطقه‌ای از بیرجند رخنمون‌های منحصر به‌فردی از مجموعه سنگ‌های موسوم به فیلیش دیده می‌شود.
وی افزود: درون این طبقات سنگی که به دوران سوم زمین تعلق دارند رد پای حیوانات عظیم‌الجثه به صورت حفره‌های بیضی شکل مشاهده می‌شود. این ردپاها تداعی‌کننده عبور این جانوران برروی لایه‌های نازکی از رسوبات آن زمان می‌باشند.
کارشناس ثبت میراث طبیعی اداره کل میراث فرهنگی استان گفت: این آثار نخستین‌بار در سال ۱۳۷۶ در بررسی‌های باستان‌شناسی و سپس در سال ۱۳۷۷ توسط اساتید زمین‌شناسی از دانشگاه‌های بیرجند و مشهد و سازمان زمین‌شناسی کشور و دانشمندان آمریکایی و کانادایی مورد بررسی و تحقیق قرار گرفتند.
بررسی‌ها و تحقیقات کارشناسان کانادایی بیانگر موارد زیر است:
– مطالعه میزان قرابت این مجموعه با دیگر مجموعه‌های ردپایی شناخته شده حاکی از آن است که مجموعه ردپاهای مهره‌داران در شمال بیرجند به میزان قابل توجهی منطبق با مجموعه ردپاهای سازند اوئینتا (Uinta) در یوتای آمریکا می‌باشد.
– ردپاهای مذکور که اثر بیش از چهل اثر دست و پا می‌باشد بر لایه‌ای از ماسه سنگ‌های تیره رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه قرار گرفته‌اند. سطح این لایه با شیبی در حدود ۵۰ درجه قرار گرفته است.
– اولین نکته‌ای که از بررسی ردپاها به‌دست می‌آید دایره‌ای یا بیضی شکل بودن ردپاهاست و اثری از پنجه و چنگال در آنها مشاهده نمی‌شود بدین ترتیب تنها وجود سم می‌تواند باعث ایجاد چنین شکل‌هایی شود.
– نکته دوم تداخل بعضی از آثار دست و پا درون یکدیگر و یا تغییر شکل اثر دست به خاطر قرارگرفتن اثر پا در نزدیکی آن است. این امر حاکی از آنست که موجودات مزبور حرکتی چهارپا داشته‌اند چرا که تنها در موجودات چهار دست و پا چنین اشکالی از ردپاها دیده می‌شود.
ملکوتی بیان داشت: در سال ۲۰۰۰ جمعی از دانشمندان مطالعات جامع‌تری در این خصوص انجام داده و این آثار ردپاها را به پستانداران بزرگ ائوسن که موجوداتی فرد سم بوده‌اند نسبت داده‌اند.(پری سوداکتیل‌ها) مطالعات در این زمینه نشان می‌دهد که در این منطقه ردپاها متعلق به دو راسته از علفخواران منقرض شده به نام‌های پانتودونت‌ها و دینوسراتاها می‌باشند.