زندگی‌نامه و آثار عبدالمحمد آیتی
به گزارش پایگاه خبری گلونی، عبدالمحمد آیتی (درگذشته ۲۰ شهریور ۱۳۹۲) در سال ۱۳۰۵ در بروجرد به دنیا آمد.
استاد عبدالمحمد آیتی از ناموران فرهنگ کشور و از معدود کسانی است که با چشیدن طعم تلخ فقر و محرومیت، توانسته سرسختانه در مبارزه و دست و پنجه نرم‌کردن با مسائل زندگی، راهی را که شایسته آن بوده بپیماید و با استفاده از هوش و استعداد سرشار خود، پله‌های ترقی را یکی بعد از دیگری درنوردد و به مقاصدی که شایستگی آن را داشته است، برسد.
وی فرزند صادق و در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۰۵ خورشیدی در بروجرد پا به عرصه وجود گذاشت. پس از طی دوران کودکی، در سن ۶ سالگی، به انگیزه مادرش ابتدا در مکتبخانه «بی‌بی مُلا خدیجه = بو مُلا خدیجه» و بعد آن، در مکتبخانه «آغا باجی» بروجرد با سواد خواندن و نوشتن آشنا گردید. سپس در سال ۱۳۱۴ خورشیدی با موافقت پدر و مادرش وارد مدرسه اعتضاد (اعتضادیه) شد. او کلاس دوم را در مدرسه «فاطمیه» و کلاس سوم و چهارم را در دبستان (ناموس) و پنج و ششم را در مدرسه (پانزده بهمن) آن زمان بروجرد به پایان برد.
استاد آیتی پس از پایان دوره ابتدایی، با وجود میل پدرش که می‌خواست او دنبال کار آزاد برود، علاقه‌مند به ادامه تحصیل بود. او در این‌باره می‌گوید:
«مهرماه ۱۳۲۰ نزدیک به پایان بود و من هنوز در دبیرستانم اسم ننوشته بودم – یک روز بعدازظهر، که از میدان رازان می‌گذشتم، یکی از دوستان همکلاسم را دیدم که از دبیرستان می‌آمد. گفت: چرا به دبیرستان نمی‌آیی؟ درس‌ها شروع شده و دفتر مشق فرانسه‌اش را به من نشان داد که در آن حروف بزرگ تحریری را تمرین کرده بود. غم بر دلم چنگ انداخت، زیرا در تعطیلی تابستان به این امید که به دبیرستان می‌روم، الفبای فرانسه را یاد گرفته بودم. گریه گلویم را فشرد. به خانه دویدم. مادرم که چشمان نمناکم را دید، گفت: اگر چارقد سرم را هم بفروشم، باید عبدالمحمد به دبیرستان برود. فردای آن روز پدرم مرا به دبیرستان برد و اسمم را نوشت.»
آیتی در سال ۱۳۲۳ خورشیدی موفق به گذراندن دوره اول متوسطه تا کلاس سوم شد و بعد از آن، به علت علاقه‌ای که به تحصیلات حوزوی داشت، در مدرسه «آقا» به ادامه تحصیل پرداخت و پس از خواندن جامع‌المقدمات وسیوطی، در مهرماه ۱۳۲۴ برای ادامه تحصیلات رهسپار قم گردید.
او در سال ۱۳۲۵ به تهران رفت و با وجود داشتن مدرک «تصدیق مدرسی» در کنکور دانشکده معقول و منقول شرکت نمود و با احراز رتبه اول در رشته معقول پذیرفته شد.
وی با کسب فیض از محضر درسی استادانی همچون بدیع‌الزمان فروزان‌فر، محمود شهابی، دکتر غلام‌حسین صدیقی، دکتر موسی عمید، مدرس رضوی، عرب‌شاهی، سیدمحمد مشکوه، راشد، دکتر علی‌اکبر فیاض و دکتر محمد محمدی، به دریافت مدرک لیسانس نائل آمد. آیتی هم‌زمان توانست. دوره‌های روان‌شناسی و علوم تربیتی را در دانشکده ادبیات بگذراند و در سال ۱۳۲۸ خورشیدی با رتبه اول، مدرک لیسانس در آن رشته را نیز دریافت کند. وی در مهرماه همان سال به استخدام آموزش و پرورش درآمد و با سمت دبیر، در دبیرستان‌های شهر بابل، مشغول به کار شد و این در حالی بود که استاد به‌عنوان شاگرد اول می‌توانست به خارج اعزام گردد.
استاد آیتی بعد از دو سال خدمت و اقامت در بابل در مهرماه ۱۳۳۰ به خرم‌آباد منتقل و پس از یک سال تدریس در آن شهر، به تهران عزیمت کرد و با وجود اشتغال به تدریس در آن محل، به علت سنوات خدمت کمتر از پنج سال، به شهر ساوه منتقل و مدت ۱۰ سال در آن دیار ماندگار شد.
وی بعد از یک هفته کار در بنیاد فرهنگ ایران و اقامت در تهران، مجددا به ساوه برگشت و از آن‌جا راهی گرمسار شد و هم‌زمان به کار تدریس در آن شهر و نیز در تهران ادامه داد. ایشان پس از دعوت به کار در انتشارات آموزشی به تهران رفتند و به‌عنوان سردبیر مجله آموزش و پرورش در آن‌جا مشغول کار گردید. استاد تا سال ۱۳۵۹ خورشیدی به مدت ۱۰ سال عهده‌دار آن مسئولیت بود و پس از ۳۲ سال خدمت پرافتخار فرهنگی بازنشسته شد. او کار نوشتن و قلم‌زدن را از سال ۱۳۲۹ آغاز نموده و در دانشگاه‌های فارابی و دماوند و در دوره فوق لیسانس تدریس داشته و پس از دوران بازنشستگی موفق به ترجمه ۳۲ جلد کتاب شده است. استاد آیتی، با پدید آوردن ۴۲ اثر ارزشمند در سال ۱۳۸۲ برنده کتاب شد و حدود یکصد مقاله از وی در مجلات مختلف چون: آموزش و پرورش، راهنمای کتاب، انتقادات کتاب، فرهنگ نو، صدف، فرهنگ و زندگی، امید ایران و بامشاد به چاپ رسیده است.
وی هم‌اکنون عضو پیوسته فرهنگستان ایران و مدیر گروه تحقیقات ادبی و عهده‌دار تهیه دانش‌نامه زبان و ادب پارسی است.
آثار علمی و فرهنگی:
الف- ترجمه‌ها:
– والناری، میگا، باتلاق، تهران: کتاب هفته کیهان، ۱۳۴۱
– تاگور، رابیندرانات، کشتی شکسته، تهران: فرانکلین، ۱۳۴۴ (سروا، ۱۳۷۶)
– برادران کریم، کالسکه زرین، تهران نیل، ۱۳۴۵
– معرفی، ابولعلاء، آموزش تهران: اشرفی، ۱۳۴۵
– ابولفداء، اسماعیل بن علی، تقویم‌البلدان، [تهران]: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۹
– غزل‌های ابونراس، تهران: کتاب زمان، ۱۳۵۰
– ثقفی، ابراهیم بن محمد، ترجمه فارسی الغارات، تهران: فرهنگ اسلام، ۱۳۵۶ (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۱، ۱۳۷۴)
– مذکور، ابراهیم بیوی، درباره فلسفه اسلامی: روش و تطبیق آن، تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۰
– الفاخوری، حنا و خلیل‌‌الجر، تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، تهران: فرانکلین، ۱۳۵۵ (چاپ پنجم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۷)
– الفاخوری، حنا، تاریخ ادبیات زبان عربی، تهران: توس، ۱۳۶۳ (۱۳۶۸ و ۱۳۷۴، کتاب برگزیده سال ۱۳۶۳)
– عنان، محمدعبدالله، تاریخ دولت اسلامی در اندلس، تهران: کیهان، ۱۳۶۷، ۲ ج
– ابن خلدون، عبدالرحمن‌بن محمد، العبر، تاریخ ابن خلدون، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۳-۱۳۷۱ (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۷۸، ۶ ج)
– قرآن فارسی – عربی، قرآن مجید، تهران: سروش، ۱۳۷۶ (۱۳۷۱، ۱۳۷۹)
– علی بن الحسین(ع)، امام صحیفه سجادیه، تهران: سروش، ۱۳۷۲ (۱۳۷۹ چ سوم)
– العلی، احمد حجار در صدر اسلام، تهران: انتشارات سازمان حج و زیارت، ۱۳۷۳
– ابن ابی‌الحدید، علویات سبع. تهران: نشر بشارت، ۱۳۷۴
– علی بن ابیطالب (ع) امام، نهج‌البلاغه، مجموعه خطبه‌ها و نامه‌ها و کلمات قصار امام علی علیه‌السلام، گردآورنده سیدشریف الرضی، تهران: بنیاد نهج‌البلاغه، ۱۳۷۶، ۲ جلد
– رندا، بیست داستان از نویسندگان معاصر سوریه، تهران: سروش، ۱۳۷۶
– علی‌بن ابیطالب (ع)، امام، ترجمه نهج‌البلاغه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، بنیاد نهج‌البلاغه، ۱۳۷۷
– ابن العسری، غریفوریوس بن هارون، مختصر تاریخ‌الدول، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۷
– راز صخره‌ها، مجموعه داستان، تهران: سردا، ۱۳۷۷
– انصاری، ناجی محمدحسن عبدالقادر، مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ترجمه آیتی تلخیص رضا مختاری، تهران: مشعر، ۱۳۷۹
– بنداری، فتح بن علی، شاهنامه فردوسی، تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۰
– قرآن فارسی – عربی، قرآن کریم. تهران: کمیسیون ملی یونسکو در ایران، ۱۳۸۱
– ابن الفوطی، عبدالرزاق بن احمد، الحوادث‌الجامعه (رویدادهای قرن هفتم هجری)، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۱
– یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم‌الادباء، تهران: سروش، ۱۳۸۱، ۲ جلد
– اخوان‌الصفا، دادخواهی حیوانات پادشاه پریان از ستم آدمیان، تهران: نشر نی، ۱۳۸۲
ب- تالیف و تحریر:
– تحریر تاریخ وصاف، تحریر جدیدی از تاریخ وصاف، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۴ (موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، پژوهشگاه ۱۳۷۲)
– معلقات سبع. تهران: اشرفی ۱۳۵۰ (سروش، ۱۳۷۱ و ۱۳۷۷)
– خسرو و شیرین، تهران: کتاب‌های جیبی، فرانکلین، ۱۳۵۳ (کتاب‌های جیبی، ۱۳۶۳)
– شکوه قصیده (شرح ۴۸ قصیده از ۳۰ شاعر قرن‌های چهارم و پنجم و ششم)، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ۱۳۶۴ و ۱۳۸۳
– گزیده مخزن‌الاسرار از پنج گنج نظامی گنجوی، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ۱۳۶۷ (انتشارات علمی و فرهنگی ۱۳۷۳ و ۱۳۸۲)
– شکوه سعدی در غزل: گزیده و شرح تعدادی از غزل‌های سعدی، تهران هیرمند، ۱۳۶۹ (و عطرآگهن، ۱۳۸۲)
– گزیده اسکندرنامه از پنج گنج نظامی گنجوی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۳
– گزیده خسرو و شیرین از پنج گنج نظامی گنجوی، تهران: فرانکلین، ۱۳۵۳ (سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ۱۳۷۰، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی ۱۳۷۳)
– گزیده لیلی و مجنون از پنج گنج نظامی گنجوی: سروده نظامی گنجوی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی ۱۳۷۴
– گزیده هفت پیکر از پنج گنج نظامی گنجوی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۳
– گنجور پنج گنج، گزیده و شرح اشعار نظامی، سخن، ۱۳۷۴
– پیرِ نیشابور، گزیده‌هایی از مثنوی‌های عطار، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی ۱۳۷۵
– شرح منظومه مانلی و پانزده قطعه دیگر از نیما یوشیج، تهران: نشر و پژوهش فروزان روز، ۱۳۷۵
– الغ‌زاده، ساتم بسی رنج بردم، فردوسی در فراز و فرود، باز نوشته از لهجه تاجیکی و تهران: سردا (یغمایی)، ۱۳۷۷
– قصه باربد و ۲۰ قصه دیگر از شاهنامه، تهران: نشر و پژوهش فروزان‌روز، ۱۳۸۰
– در تمام طول شب، شرح چهار منظومه بلند از نیما، با همکاری حکیمه دسترنجی، تهران: آهنگ دیگر، ۱۳۸۲
– گزیده مقامات حمیدی اثر قاضی حمیدالدین ابوبکر بلخی، قرن پنجم هجری، تهران: اهل قلم، ۱۳۸۲
پایان پیام
از: ناموران علمی و فرهنگی معاصر استان لرستان، علی‌داد برزویی، نشر شاپورخواست
کد خبر : 23854 ساعت خبر : 9:22 ق.ظ