فهرست سرخ گونه‌های در معرض تهدید جهان به‌روز شد
به گزارش پایگاه خبری گلونی، حمیدرضا میرزاده*: با به روز رسانی فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) بزرگترین گونه از نخستی‌ها به سه گونه دیگر میمون بزرگ‌جثه با وضعیت «شدیدا در معرض خطر» پیوست اما خرس‌های پاندا از وضعیت «در معرض خطر» به وضعیت «آسیب‌پذیر» ارتقا یافتند. به گزارش گاردین فهرست سرخ گونه‌های در معرض تهدید اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) شب گذشته در جریان کنگره جهانی این اتحادیه در هاوایی ایالات متحده امریکا رونمایی شد.
بنا بر اعلام اتحادیه جهانی حفاظت، گوریل شرقی ۷۰ درصد از جمعیت خود را در ۲۰ سال گذشته از دست داده که «شکار غیرمجاز» نخستین دلیل آن محسوب می‌شود. وضعیت گوریل شرقی دقیقا با سه گونه از میمون‌های بزرگ جثه مشابه است؛ گونه‌هایی که در رده «شدیداً در معرض خطر»، یعنی تنها یک پله پیش از انقراض قرار دارند. «گوریل غربی»، «اورانگوتان برونئی» و «اورانگوتان سوماترا» سه میمون بزرگ جثه‌ای هستند که فاصله چندانی تا انقراض ندارند. شامپانزه‌ها و بونوبوس‌ها نیز کماکان در رده «درمعرض خطر» قرار دارند.
دکتر سانجانیان، معاون تشکل کانزرویشن اینترنشنال در این باره گفت:«ما نزدیک‌ترین خویشاوندانمان را به مرحله انقراض رساندیم و این تهوع‌آور است.»
او اضافه کرد: «اگر ما جنگل‌های باستانی‌مان را حفظ کنیم و مردم محلی و بومی را تبدیل به ذینفعان اصلی آنها کنیم، میمون‌های بزرگ‌جثه برای همه جهان باقی خواهند ماند. اگر چنین نکنیم، که تاکنون نیز نکرده‌ایم، ممکن است تعداد اندکی از گونه‌ها به شکل اشیاء مقدس باقی بمانند. اما بگذارید از دیدگاه بوم‌شناسی بگویم، اگر چنین کاری نکنیم، میمون‌های بزرگ‌جثه از بین خواهند رفت.»
گوریل‌های شرقی که شامل دو زیر گونه «گوریل کوهستانی» و «گوریل گروئر» هستند در اعماق جنگل‌های بارانی در محدوده کشورهای اوگاندا، رواندا و جمهوری دموکراتیک کنگو زندگی می‌کنند. در سال‌های اخیر تنها ۸۰۰ فرد از گوریل‌های کوهستانی باقی مانده‌اند. از ۲۰ هزار گوریل گروئو در دهه ۱۹۸۰ نیز، امروز حدود ۳۸۰۰ فرد باقی مانده است.
به گفته «جان رابینسون» نخستی‌شناس عضو انجمن حفاظت حیات‌وحش (WCS) جنگ داخلی رواندا در دهه ۱۹۹۰ آسیب جدی به جمعیت گوریل‌های گروئر وارد کرد. پناهجویان و مهاجران ناشی از جنگ به قلب پارک ملی «کاهوزی-بیه‌گی» در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو وارد شدند و معدن‌کاوی‌های کوتاه‌مدت شکل گرفت. در این دوران گوریل‌ها به عنوان منبع گوشت خوراکی برای معدن‌کاوان بودند. علاوه بر این، جامعه ناآرام باعث افزایش افزایش شکار غیرمجاز گوریل‌های کوهستانی شد.
در حالی که شکار غیرمجاز و تخریب زیستگاه، میمون‌ها را در افریقا تحت فشار قرار داده است، همتایان آنها در اندونزی و مالزی نیز از توسعه کشت روغن پالم رنج می‌برند؛ محصولی که در بسیاری از غذاهای معمول و محصولات آرایشی و بهداشتی کاربر دارد. مالزی سریع‌ترین سرعت جنگل‌زدایی در جهان را داراست؛ جایی که اورانگوتان‌ها توسط کشاورزان کشته یا زنده‌گیری می‌شوند.
رابینسون می‌گوید: «داریم برای نجات میمون‌ها در جبهه‌های متفاوتی می‌جنگیم. ما تا حد زیادی موفق شده‌ایم تا عموزاده‌هایمان را گوشه رینگ قرار بدهیم و شکستشان بدهیم. ما از جنگل بیرون آمدن و جنگل‌های آنها تغییر کاربری دادیم. شرایط زیستگاهی میمون‌ها زندگی آنها را در جهانی ساخته دست بشر دشوار می‌کند.»
جین گودال، نخستی‌شناس سرشناس جهان هم گفت که میمون‌ها با مشکلاتی بسیار بزرگ روبرو هستند و باید دولت‌های فاسد که به خاطر تجارت‌های بزرگشان این شرایط را به وجود آورده‌اند را سرزنش کنیم.
او گفت: «متاسفانه پیشرفتی که به آن دست پیدا کرده‌ایم، اطلاع‌رسانی بیشتر است؛ به طور کلی تعداد میمون‌ها کماکان درحال کم شدن است!»
گودال اضافه کرد: «اتفاقات بدی درباره روغن پالم و اورانگوتان‌ها در اندونزی رخ داد اما امروز ما می‌بینیم که روغن پالم به افریقا نیز رفته است. همچنین می‌بینیم که فروش شامپانزه در بازار حیوانات خانگی دوباره جان گرفته در حالی که تصور می‌کردیم به حداقل رسیده یا متوقف شده است.»
آخرین به روزرسانی فهرست سرخ IUCN اخبار بهتری برای خرس‌های پاندای وحشی داشت. این گونه از رده «در معرض خطر» به رده «آسیب‌پذیر» ارتقا سطح پیدا کرد. پیش از این تغییر برنامه‌های نجات پاندا از برنامه‌های ناموفق تکثیر در اسارت به پشتیبانی دولت چین از حفاظت جنگل‌های زیستگاه پاندا، باعث بهبود وضعیت پانداها شده بود. در هر صورت تغییرات اقلیم یک تهدید بزرگ و جدی است؛ چراکه با این روند، بیش از یک سوم رویشگاه‌هایی طبیعی بامبو که زیستگاه اصلی پانداها هستند تا پایان این قرن ناپدید خواهند شد.
لو سزو پینگ، مدیر دفتر صندوق جهانی حیات‌وحش (WWF) در چین گفت: «این تغییر رده، چند دهه برنامه‌های حفاظتی موفق که توسط دولت چین رهبری شد را تصدیق می‌کند و نشان می‌دهد که حفاظت از این گونه منحصر به فرد جواب داده است و همانگونه که برای پاندا منفعیت داشته برای جامعه ما نیز منافعی داشته است.»
او ادامه داد: «همه باید این دستاورد را جشن بگیرند اما پاندا هنوز آسیب‌پذیر است و بسیاری از زیستگاه‌های آن توسط برنامه‌های زیربنایی و عمرانی تهدید می‌شود. والبته نباید فراموش کنیم که تنها ۱۸۶۴ پاندا در طبیعت باقی مانده است.»
استرالیا یکی از نقاط مهم برای انقراض گونه‌ها است. این کشور برای گونه «والابی دم‌سوزنی» برنامه حفاظتی گسترده‌ای به اجرا گذاشت که باعث شد این گونه نیز به رده آسیب‌پذیر ارتقا پیدا کند. اما درعین حال، گونه کوالا که پیش از این در فهرست سرخ قرار نداشت، به دلیل از دست دادن زیستگاه، آتش‌سوزی جنگل‌ها و خشکسالی به عنوان گونه «آسیب‌پذیر» شناخته شدن.
از سوی دیگر «گورخر دشتی» که پیش از این در رده «کمترین نگرانی» بود به دلیل افزایش شکار غیرمجاز برای پوست و گوشت به رده «نزدیک به تهدید» سقوط کرد. سه گونه از گیاهخواران افریقایی نیز به دلایلی مشابه با گورخر دشتی به رده نزدیک به آسیب سقوط کردند.
کارلو راندینینی، هماهنگ کننده ارزیابی پستانداران در دانشگاه ساپینزا ایتالیا گفت: «شکار غیرمجاز و از دست رفتن زیستگاه‌ها هنوز مهمترین تهدیدی است که بسیاری از پستانداران را به انقراض نزدیک می‌کند.»
به طور کلی، IUCN تعداد ۸۲ هزار و ۹۵۴ گونه جانوری و گیاهی را مورد ارزیابی قرار داده که ۳۲ هزار و ۹۲۸ گونه به اشکال مختلف به عنوان آسیب دیده رده‌بندی شده‌اند و پنج‌هزار و ۱۰۷ گونه‌نیز شدیدا در معرض انقراض قرار دارند. نیمی از گونه‌های شدیدا در معرض انقراض را گیاهان، حشرات و نرم‌تنان تشکیل داده‌اند.
پایان پیام
*روزنامه‌نگار و فعال محیط زیست
کد خبر : 24555 ساعت خبر : 11:34 ق.ظ