هشدار محیط زیست درباره آب‌های زیر زمینی
هشدار محیط زیست درباره آب‌های زیر زمینی
معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: باید روش الگوی توسعه کشور (آمایش سرزمین)، مصرف آب در حوز ه‌های کشاورزی و صنعت اصلاح شود وبرای ترویج محصولات کم آب باید برنامه ریزی کرد.
به گزارش پایگاه خبری گلونی، سید محمد مجابی معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست در پانزدهمین کنفرانس ملی هیدرولیک ایران که در دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین برگزار شد، اظهار داشت: قزوین در بسیاری از زمینه‌ها به خصوص در حفاظت از محیط زیست پیشتاز عمل کرده و امروزشهر قزوین به عنوان پایلوت شکوفایی شهری انتخاب شده است که کار بسیار ارزشمندی است.
وی با اشاره به اینکه دولت یازدهم دولت محیط زیست است، گفت: اگر بیش از ۴۰ درصد از منابع آب تجدید شونده استفاده نماییم وارد مرحلهٔ ناپایداری خواهیم شد و اگر این مقدار تا ۶۰ درصد افزایش یابد مرحلهٔ تنش را خواهیم داشت و نهایتا مصارف بالا‌تر ۶۰ درصد از منابع آب تجدید شونده کشور را دچار بحران خواهد کرد.
هشدار محیط زیست درباره آب‌های زیر زمینی
سید محمد مجابی با اشاره به ۶ حوزه اصلی آبریز کشور اعلام داشت: در فلات مرکزی و غرب این فلات با مصرف بیش از ۶۳ درصد از منابع تجدید شونده از تنش آبی عبور کرده‌ایم و اگر نگاهی به برداشت آب از منابع مختلف زیر زمینی و سطحی داشته باشیم درمی یابیم میزان استحصال آب از منابع زیر زمینی بیش از استحصال آب از منابع سطحی است. در حوزه کشاورزی ۵۲ درصد از استحصال آب از منابع زیر زمینی است. با توجه به اینکه کشور ما در منطقهٔ خشک و نیمه خشک قرار گرفته و میزان متوسط بارندگی در سطح کشور ۲۳۰ میلی متر برابر با یک سوم متوسط جهانی است رویکرد مناسبی رادر بهره‌مندی از منابع آبی کشور نداشته‌ایم.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به میزان کاهش تجمعی ذخیره آب‌های زیر زمینی استاتیک که قابل تجدید نیستند، اظهار داشت: از سال ۷۶ تا سال ۹۱ کاهش بسیار زیادی در منابع آب‌های زیر زمینی داشته‌ایم، نمودارهای کاهش آب خوان‌های زیر زمینی نشان می‌دهد در سال ۴۲ و ۴۳ در وضعیت مناسبی بوده‌ایم و در سال‌های ۹۳ و ۹۴ به مرحلهٔ هشدار برای کشور رسیده‌ایم. هیدرولوژیکی که اتفاق افتاده باعث شده بر اثر مصرف آب‌های زیر زمینی، آب خوان‌های کشور دچار نشست شوند و در نتیجه دشت‌های کشور نشست داشته باشند.
وی با اشاره به اهمیت موضوع نشت دشت‌ها گفت: اگر در یک هکتار ۱۰ سانتی متر نشت به وجود آید ۲۰۰۰ متر مکعب ذخیره آب فرصت را از دست داده است. و اگر در مقیاس یک دشت محاسبه‌ای صورت پذیرد کاملا ملموس خواهد بود که چه لطمهٔ بزرگی به این نعمت الهی که امکان ذخیره سازی آب در سطح زیر زمین را دارد خورده است.
مجابی افزود: در سال ۴۷ از ۶۰۹ دشت کشور ۱۵ دشت ممنوعه اعلام شده بود ولی در حال حاضراین رقم به ۳۵۵ دشت ممنوعه افزایش پیدا کرده است. دشت ممنوعه تقسیم پذیر است و در مواردی از مرحلهٔ حساسیت هم عبور کرده‌ایم. وقتی نشت صورت می‌گیرد نشان دهند ی وضعیت بحرانی است.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تشریح وضعیت حال حاضر دشت‌های ایران با توجه به وضعیت مصرف آب‌های زیر زمینی راهکارهایی را ارئه کرد و گفت: اگر نگاهی به گسترهٔ دشت ممنوعه و دشت آزاد داشته باشیم در خواهیم یافت که پهنهٔ عظیمی از کشور در دشت ممنوعه قرار گرفته و اگر این گستره را با شهرهای پر جمعیت انطباق دهیم به الگوی استحصال آب خواهیم رسید که نشان خواهد داد بیشترین مصرف کشور بر اساس انطباق این الگو‌ها در کشاورزی است. متأسفانه در دشت‌های ممنوعه کشاورزی آبی در حال انجام است و این نکته از این جهت حائز اهمیت است که بیشترین فشار را در زمان تب یک دشت بر آن وارد کرده‌ایم پس بنابراین چاه‌های موجود بیشترین سهم را در کاهش وضعیت آب‌های زیر زمینی را دارند.
وی افزود: در کشور حدوداً ۷۰۰ هزار حلقه چاه مجاز داریم کمتر از نیمی از این چاهها برقی شده است. اثر برقی شدن این چاهها این بوده که میزان استحصال آب افزایش پیدا کرده زیرا دیگر نیاز به سوخت در چاه‌های برقی از بین رفته است. اگر قرار است چاهها را برقی کنیم باید چاهها مجهز به کنتور هوشمند شوند که بدین وسیله بتوانیم میزان استحصال آب را کنترل نماییم.
مجابی با اشاره به وضعیت استان قزوین اظهار داشت: قسمت عمده‌ای از استان قزوین هم دشت ممنوعه تلقی می‌شود، در شال و اسفرورین بالا‌ترین میزان نشست تحقق یافته و این موضوع نشانگر استحصال بیش از حد مجاز آب‌های زیر زمینی است. کاهش میزان بهره برداری از منابع در سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی‌های اتفاق افتاده و فشارهایی است که به منابع آب زیرزمینی وارد شده که بهره برداران نتوانسته‌اند استحصال آب را با همان سرعت پیش ببرند و دلیل دیگری ندارد. روند کن‌تر گذاری بر روی چاهها باید مستمر باشد تا بتواند دقیق میزان مصارف را مشخص نماید اگر در این مسیر حرکت شود می‌توان کنترل بر مصرف هم داشت.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به رفتارهای هیدرولوژیکی در این مقوله اظهار داشت: برداشت بی‌رویه و افت سطح ایستایی منجر به متراکم شدن خاک بر اساس فشار طبقات بالا خواهد شد، وقتی که تراکم اتفاق بیفتد راه‌های نفوذ خاک پر خواهد شد و در صورت روان شدن آب‌های سطحی این آب‌ها قابلیت نفوذ به سطح زیر زمین را نخواهند داشت و تبدیل به هرز آب شده و عبور خواهد کرد و این فرصت مغتم نیز از دست خواهد رفت.
به گفته مجابی، در صورتی که نشست زمین اتفاق بیفتد باعث خشک شدن چشمه‌ها، قنوات، چاهها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها خواهد شد. خشک شدن باغات، حرکت آب‌های شور به سمت آب‌های شیرین از بین رفتن آب‌های زیر زمینی، افزایش کف شکنی و جابه جایی چاهها از دیگر اثرات نشست زمین است.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تشریح وضعیت کشور راهکارهایی را نیز جهت اصلاح وضعیت موجود ارائه کرد و گفت: باید به الزامات قانونی توجه ویژه‌ای داشت، بر اساس اصل ۱۱۰ قانون اساسی سیاست‌های کلی نظام توسط مقام معظم رهبری ابلاغ می‌شود و بر اساس این اصل سیاست‌های کلی در بحث آب توسط رهبری در سال ۱۳۷۹ ابلاغ شده است. با توجه به اینکه هر ده سال در این سیاست‌ها بازنگری صورت می‌گیرد باید به صورت جدی روی بازنگری این سیاست‌ها کار کرد.
رییس کمیته محیط زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به دغدغه‌های مقام معظم رهبری در مقوله حفظ و حراست از محیط زیست اظهار داشت: تقریبا در تمام مواد پانزده گانه سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه محیط زیست بحث آب بسیار پر رنگ دیده شده است و باید مورد توجه مسوولان قرارگیرد. به طور خاص در ماده ۹ این سیاست‌ها رهبری به تعادل بخشی و حفاظت کیفی آب‌های زیر زمینی اشاره داشته‌اند و بر این اساس یکی از برنامه‌هایی که در سازمان‌ها باید پیگیری شود بحث تعادل بخشی به آب‌های زیر زمینی است.
وی همچنین با اشاره به برنامه ریزی برای اصلاح الگوی تولید، توزیع و مصرف گفت: در قبل از انقلاب در قزوین با کشت‌هایی که با اقلیم سازگار نبوده برخورد صورت می‌گرفته است. جای خوشحالی دارد که پس از سال‌ها در حدود دو سال قبل به دستور وزیر جهادکشاورزی محدویت کشت برنج در این استان اعلام شد. باید الگوی تولید اصلاح شود تا بتوانیم اثرگذاری تولید را در استان و کشور داشته باشیم.
سید محمد مجابی معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست در پایان اظهار داشت: اگر سناریوی مدیریت آب با همین رویکرد پیش رود باعث خواهد شد اختلافات اجتماعی تشدید شود و انتقال آب از یک استان به استان دیگر تنش ایجاد خواهد کرد. اگر سازگار با اقلیم حرکت نکنیم پروژه‌های انتقال آب مشکل آفرین خواهند بود. در شرایطی که بازچرخانی آب می‌تواند تامین کننده قسمت زیادی از نیازهای آبی منطقه باشد نباید پروژه انتقال آب دیگری در کشور استارت زده شود. انتقال آب فقط در حوزه شرب می‌تواند قابل توجیح باشد.
وی با تاکید بر اینکه باید روش الگوی توسعه کشور (آمایش سرزمین)، مصرف آب در حوز ه‌های کشاورزی و صنعت اصلاح شود، خاطر نشان کرد: بایستی برای ترویج محصولات کم آب برنامه ریزی کرد و به آب مجازی توجه ویژه‌ای داشت تا از بحران عبور نماییم. اما معتقدیم که همچنان اصل مهم و اساسی آموزش عموم مردم است که همانا حفظ محیط زیست وظیفه همگانی است.
کد خبر : 29260 ساعت خبر : 8:54 ق.ظ