سدهای خاکی امروزی به شیوه هخامنشیان ساخته می‌شوند
سامانه‌های مدیریت منابع آب دشت مرغاب و پاسارگاد از مهمترین و گسترده‌ترین آثار برجای مانده از دوران هخامنشی بوده و روش‌هایی که امروزه در ساخت بسیاری از سدهای خاکی به کار گرفته می‌شود همانند سدسازی هخامنشیان است.
به گزارش پایگاه خبری گلونی به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، حمید رضا کرمی سرپرست هیأت بررسی شناسایی بخش مشهد مرغاب امروز ” چهارشنبه ” با اعلام این مطلب گفت: شناسایی آثار و محوطه‌های باستانی و تاریخی بخش مشهد مرغاب به عنوان بخشی از چشم‌انداز فرهنگی منطقه پاسارگاد که از آذرماه سال جاری آغاز شده به دلیل گستردگی منطقه، فراوانی و تراکم آثار و پدیده‌های باستانی و همچنین کوهستانی بودن منطقه تا پایان اسفند ماه ادامه خواهد یافت.
او با بیان اینکه دشت مرغاب از نگاه تاریخی و جغرافیایی در پیوند با دشت پاسارگاد بوده و به گونه‌ای در فرادست آن قرار دارد افزود : جریان رود پلوار و شکل‌گیری آن در بلندی‌های منتهی به دشت مرغاب یکی از عوامل بنیادی ایجاد شرایط مناسب زیست محیطی و رشد و توسعه جوامع انسانی در این منطقه است.
به گفته این باستان‌شناس، بر پایه منابع تاریخی رود پلوار چنان این منطقه را سیراب و سرسبز می‌کرده که این ناحیه را «مَرغزار» یعنی دشت خرم می‌خواندند و ابن بلخی نزدیک به هزار سال پیش در کتاب فارسنامه، دشت مرغاب را «مرغزار کالان» نامیده است.
او گفت :همین توانمندی‌های طبیعی و زیست محیطی شرایط زندگی را برای جوامع انسانی از دوران پارینه سنگی، فراپارینه سنگی، نوسنگی و سراسر دوران تاریخی فراهم آورده است.
او گفت :همین توانمندی‌های طبیعی و زیست محیطی شرایط زندگی را برای جوامع انسانی از دوران پارینه سنگی، فراپارینه سنگی، نوسنگی و سراسر دوران تاریخی فراهم آورده است.
شناسایی محوطه‌هایی از دوران‌های گوناگون
سرپرست هیأت بررسی باستان‌شناسی اظهار داشت: در بررسی باستان‌شناسی که در این منطقه در جریان است آثار و محوطه‌های بسیاری از همه دوران‌های یاد شده شناسایی شده است.
او افزود : محوطه‌های باز و غارهای پیش از تاریخی، مجموعه گسترده‌ای از ساختارها، راه‌ها، سامانه‌های آبی، محوطه‌های مسکونی ، تپه‌های مربوط به دوران هخامنشی تا ساسانی، کوره‌های تولید فلز آهن، صدها گور توده سنگی مربوط به دوران فراهخامنشی (اشکانی)، ساسانی و آغازین اسلامی، چهارتاقی، کاروانسرا، پل، کانسنگ‌های آهن و سنگ بنا، گورستان‌های اسلامی و استقرارگاه‌های عشایری در این بررسی شناسایی شده‌اند.
به گفته کرمی، بررسی‌ها و پژوهش‌هایی که در گستره دشت مرغاب و پاسارگاد و پهنه رود پلوار در حال انجام است نشان از آن دارد که آثار هخامنشی منطقه تنها محدود به بناهای شناسایی شده در محوطه پاسارگاد نیست.
او تصریح کرد که یافته‌های جدید روشن کرده که در سرتاسر دشت مرغاب مجموعه‌ای از ساختارها و محوطه‌ها با ماهیت بهره بردای از منابع آب منطقه و انتقال آن به دشت‌های پایین دست در دشت پاسارگاد و دشت کمین (سعادت شهر) ساخته شده که بی گمان تاثیر شگرفی بر رشد و پیشرفت منطقه پاسارگاد داشته است.
این باستان‌شناس گفت: به بیان دیگر دشت مرغاب و پاسارگاد و محوطه شاهانه آن در دوران هخامنشی دارای یک نقشه و طرح جامع بوده است که بر پایه توانمندی‌ها و ویژگی‌های زیست محیطی این ناحیه به اجرا درآمده است.
سدهای خاکی امروزی به شیوه هخامنشیان ساخته می‌شوند
سدهای خاکی امروزی به شیوه هخامنشیان ساخته می‌شوند
کرمی اظهار داشت: همانگونه که تأکید شد بخش بزرگی از کارها و سازه‌های عمرانی در دوران هخامنشی که در گستره دشت مرغاب انجام شده شامل مجموعه‌ای از سدها و شبکه‌های آبرسانی است که در بخش‌های گوناگون این ناحیه ایجاد شده‌اند.
سرپرست هیأت بررسی باستان‌شناسی افزود : هدف از ساخت سدها با توجه به خیزآبهای رود پلوار؛ مهار سیلاب‌های فصلی در سرشاخه‌های رود و همچنین ذخیره‌سازی آب برای استفاده در ماه‌های گرم و خشک سال در بخش‌های گوناگون از جمله کشاورزی و باغداری، محوطه‌های مسکونی و تولیدی و به ویژه محوطه شاهانه پاسارگاد بوده است.
او با بااشاره به دستاوردهای بررسی ها و کاوش‌های انجام شده و مقایسه آن با شواهد بدست آمده از دیگر بخش‌های مرزهای کنونی ایران در دوران دویست ساله هخامنشی نتیجه‌گیری کرد که بیشترین و گسترده‌ترین برنامه‌های وابسته به مدیریت و استفاده بهینه از آب و منابع مربوط به آن در منطقه‌ای که از آن به نام چشم‌انداز یا منظر فرهنگی پاسارگاد نام برده می‌شود به اجرا درآمده است.
شناسایی هفت سد و بند هخامنشی
کرمی وجود هفت سد و بند هخامنشی و شناسایی نزدیک به ۷۰ کیلومتر جوی و آب راه در این ناحیه را نشان از اهمیت فراهم کردن آب مورد نیاز و استفاده بهینه از منابع آب موجود در منطقه دانست.
به گفته این باستان‌شناس، تکنیک‌ها و روش هایی که برای ساخت سدها، بندها و آبراهه‌ها به کار گرفته شده هوشمندانه و در چهارچوب یک برنامه‌ریزی علمی و با مهندسی دقیق بوده است.
او افزود :بکارگیری روش هایی همانند آنچه در ساخت بناهای پاسارگاد استفاده شده در برخی از این سدها نیز می توان مشاهده کرد که با استفاده از بلوک های سنگی تراش خورده چهار گوش بدون استفاده از هرگونه ملات و با بکارگیری بست‌ها و گیره‌های فلزی دم-چلچله‌ای ساخته شده‌اند.
این باستان‌شناس، با اشاره به اینکه پیکره اصلی سدها یکپارچه و با هسته خاک رس ایجاد شده و برای استواری و پایداری آنها از لاشه سنگ های طبیعی برای پوشش دیواره استفاده شده است تصریح کرد : روش‌هایی نیز که امروزه در ساخت بسیاری از سدهای خاکی به کار گرفته می‌شود همانند سدسازی دوران هخامنشی است.
انتقال آب به دورافتاده ترین بخش ها
او افزود : آب راه‌ها و شبکه‌های انتقال آب بخش دیگری از مهندسی مدیریت آب در منطقه به شمار می‌آیند و به گونه‌ای طراحی و اجرا شده‌اند که بتوانند آب را به دور افتاده‌ترین بخش‌های دشت مرغاب، پاسارگاد، تنگ بلاغی و دشت کمین برسانند.
کرمی گفت: در این راه بخش بسیار بزرگی از تپه‌ها و صخره‌های واقع در مسیر آب راه برش خورده و در زمین‌های هموار نیز میزان زیادی خاک‌برداری شده است که از جمله آن می‌توان به آبراهه‌ای که از چشمه بناب در ۱۰ کیلومتری شمال پاسارگاد تا محل سازه های شاهانه امتداد می یافته اشاره کرد.
این باستان‌شناس در پایان گفت :سامانه‌های مدیریت منابع آب دشت مرغاب و پاسارگاد از مهمترین و گسترده‌ترین آثار برجای مانده از دوران هخامنشی است که برنامه جامعی برای مستند نگاری، تهیه نقشه و حفاظت بهتر آنها از سوی پایگاه میراث جهانی پاسارگاد برای سال‌های آینده تدوین شده است.
بررسی شناسایی بخش مشهد مرغاب شهرستان خرم بید استان فارس با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در حال انجام است .
پایان پیام
عضو اینستاگرام گلونی شوید و اخبار روز ایران و جهان را دنبال کنید.
سدهای خاکی امروزی به شیوه هخامنشیان ساخته می‌شوند