ایران، هنوز در زمینه مدارای اجتماعی ضعف دارد

به گزارش پایگاه خبری گلونی، غلامعلی قربانی، عضو هیئت مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران، در تعریف مفهوم «مدارا» گفت: مدارا، به معنی رفتار منطقی، معقولانه، همراه با ملایمت و مهربانی در رابطه با نظر مخالف دیگران، تعریف می‌شود. ایشان معنای عامی که برای مدارا در نظر گرفته می شود را رد و در ادامه تاکید کردند مدارا به معنی اصطلاح غلط حاکم در جامعه به معنی سازش، بخشش و تقویت رفتارهای منفی نیست. بلکه به معنی رفتار عقلایی و خردورزانه است. مدارا، رفتاری‌ست انسانی که می‌توانیم در برخورد با مخالفان خودمان نشان دهیم.
به گفته قربانی، برای نهادینه کردن فرهنگ مدارا به عنوان یک مسئولیت اجتماعی، تمام سازمان‌ها و نهادها و همه افرادی که در حوزه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، مسئولیت دارند می توانند مسبب نهادینه کردن و ترویج فرهنگ مدارا باشند. وی در ادامه افزود مدارا سطوح مختلفی دارد. مدارا در سطح مردم با مردم این گونه است که آنها بتوانند نسبت هم مدارا داشته باشند. همان طور که حضرت علی در اولین نامه اش به مالک اشتر فرمودند با همه مردم با ملایمت و مهربانی رفتار کن و تفاوتی میان آنها قائل نشو.

سطح دوم مربوط به مدارای دولت با مردم است و سطح سوم شامل مدارای دولت با نهادهای غیر‌دولتی می‌شود که اگر این اتفاق بیفتد زمینه‌های مساعدی برای نهادینه شدن بذر مدارا در جامعه فراهم خواهد شد. با مدارای اجتماعی، می‌توان خلا و جو مسمومی که در جامعه ما حاکم است، مثل کینه توزی، خشونت و سایر ناهنجاری ها را از بین برد و وحدت، یکپارچکی و همدلی در بین مردم افزایش پیدا خواهد کرد.
قربانی در خصوص نقش قوای سه‌گانه در ترویج مدارای اجتماعی و کاهش آسیب‌های اجتماعی گفت: هر کدام از قوای سه‌گانه می‌توانند طبق شرح وظایف خود، نه فقط در راستای نهادینه کردن فرهنگ مدارای اجتماعی، بلکه برای ترویج سایر مفاهیم اجتماعی از جمله مسئولیت اجتماعی، مطالبه‌گری و نشاط و شادابی گام بردارند.
به عنوان مثال: قوه مقننه می تواند قوانینی را تصویب کند که دارای پیوست اجتماعی باشند. اجرای صحیح قوانین در قوه مجریه و نظارت دستگاه قضایی بر اجرایی شدن درست قوانین می توانند نقش پررنگی را در جهت نهادینه‌سازی مفهوم مدارای اجتماعی ایفا کنند. مفهومی که برای مردم مثل هوایی سالم محسوب می شود و خون تازه ای را وارد رگ‌ها می کند. این شرایط کمک می کند تا مردم از فضای مسموم و کینه‌آلود بیرون بیایند.

این متخصص حوزه مددکاری اجتماعی در ادامه افزود: در جوامعی که تعصب و سخت گیری‌های بی‌مورد و افراط و تفریط در کارها از آلودگی هوا غلیظ تر باشد و اجازه ندهد چشم انداز اخلاقی آن جامعه از چندمتر بیشتر شود، تولید مفاهیمی مانند «مسئولیت اجتماعی، مطالبه گری اجتماعی و مدارای اجتماعی» همانند تزریق خون تازه در رگ ها و تنفس اکسیژن و هوای تمیز برای جامعه محسوب می‌شود.

ایشان در توضیح علت آسیب‌های اجتماعی از جمله جرائم زیست‌محیطی تصریح کرد: مصداق های رفتارهای وندالیسمی و خرابکارانه را می توانیم در طرفداران فوتبال ببینیم که بعد از باخت تیم‌شان، رفتارهای وندالیسمی از خودشان نشان می‌دهند. خشونت در رفتار، می تواند گریبان محیط زیست را هم بگیرد. زمانی که افراد در حوزه های مختلف، دچار ناکامی‌های مختلفی در زندگی (اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و…) می شوند، رفتارهای وندالیسمی خود را نسبت به محیط زیست نشان می دهند. مثلا به جای ریختن زباله در سطل، آن را در طبیعت رها می کنند و با محیط‌زیست، رفتار مسئولانه‌ای را از خودشان نشان نمی دهند. در غیاب رفتار مسئولانه، محیط زیست هم آسیب خواهد دید و به همین دلیل است که شاهد پر مصرفی آب، برق و… هستیم. با وجود فرهنگ سازی هایی که در سال‌های اخیر صورت گرفته، اما این موضوعات مهم در بین مردم جا نیفتاده است. زیرا مدارای اجتماعی در سطح دولت با مردم، و مردم با مردم و همینطور مردم با طبیعت، شکل نگرفته است. یکی از عوامل تاثیرگذار در حفاظت یا تخریب محیط‌زیست، مربوط به آگاهی و یا عدم آگاهی مردم است. بهتر است مردم بدانند اگر زمانی با خودشان نامدارایی شده، نباید این رفتار را با طبیعت انجام دهند زیرا آسیبی که فرد به محیط زیست وارد می کند، در نهایت به خودش وارد خواهد شد.

سخنران سی‌ودومین همایش مددکاری اجتماعی و مدارای اجتماعی در پاسخ به این سوال که آیا جامعه ایران را اهل مدارا می دانید گفت: به استناد آمارهای مختلفی که در حوزه آسیب های اجتماعی وجود دارد، از جمله آنها می توان به ۱۵ هزار پرونده قضایی، طلاق، خشونت و … اشاره کرد، همگی نشان می‌دهد که ما در زمینه مدارای اجتماعی، هنوز ضعف داریم. اگر هم مدارایی در جامعه هست به معنای واقعی‌اش و آن طور که باید، نیست. سازش کردن و بخشش فرد متخلف و تقویت رفتارهای منفی شخص نابهنجار، به معنای مدارا نیست. حتی خشونت در کلام و اینکه کسی بعد از شنیدن نظر مخالف با خود، گوینده را حذف کند و یا با خشونت، دعوا و درگیری، پاسخش را بدهد، همگی، ناقض مدارای اجتماعی هستند. مدارای صحیح، زمانی خودش را نشان می دهد که در هیچ کدام از سطوح، شاهد حذف افرادی نباشیم که با ما نظر مخالفی دارند تا در نهایت بتوانیم به اهداف متعالی جامعه دست پیدا کنیم.

عضو هیئت مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران در پایان به جایگاه و اهمیت حقوق شهروندی اشاره کرد و در ادامه افزود: مردم به عنوان شهروندان، دارای حقوقی هستند که از جانب خودِ مردم مطالبه نمی شود. تا زمانی که مطالبه‌گری اتفاق نیفتد، نهادهای مسئول، پاسخگو نخواهند بود و با سوء کارکرد روبرو خواهیم شد. با ترویج مطالبه‌گری از سوی مردم، نهادها هم سعی می‌کنند پاسخگو باشند.

پایان پیام

مصاحبه: نگار فیض‌آبادی