آیا از حماقت بزرگ عربستان درس می‌گیریم

به گزارش پایگاه خبری گلونی، محمد درویش در یادداشتی آورده است: یک دهه پیش، رخداد عجیبی در صحرای عربستان اتفاق افتاد؛ چشمه‌های آب گرم باستانی رو به خشکی نهاد. این چشمه‌ها، واحه‌های باشکوهی را تغذیه می‌کردند که قرآن و انجیل آنها را به تصویر کشیده بودند و با ناپدید شدن آب، این باغ‌های سبز تبدیل به تلی از ماسه‌های روان شدند. در سال ٢٠٠٣ وزیر آب عربستان در مصاحبه‌ای با نیویورک تایمز اعلام کرد: “من از دوران کودکی چشمه‌های پرآبی را در استان شرقی به خاطر دارم که همگی اکنون خشک شده‌اند.” این چشمه‌های جوشان برای هزاران سال از سفره‌های آب عظیم که در اعماق صحرای_عربستان قرار داشت، به وجود آمده بودند. بنا به محاسبه کارشناسان، آب این سامانه یکی از بزرگترین آبخوان‌های دنیا محسوب می‌شد و ظرفیت آن به اندازه دریاچه ایری در آمریکا بود.

کشاورزان متحیر از خشک شدن چاه‌هایشان، به ناچار چاه‌های عمیق‌تری حفر کردند به عمق ۱۶۰۰ متر تا همچنان بتوانند صحرای خشک را به مزارع پرآب تبدیل کرده و عربستان_سعودی را در مقام ششمین صادر کننده گندم در دنیا نگه دارند. اما این پاداش دوامی نداشت! امروز، کشاورزی عربستان سعودی فروپاشیده و تقریباً بدون آب است.

 در اینجا نظر کوتاهی می‌اندازیم به آنچه اتفاق افتاده و چگونه آمریکا و دیگر کشورهای دنیا – از جمله ایران – می‌توانند از تجربه تلخ عربستان سعودی بیاموزند:

ناپدید شدن مرموز آب در عربستان سعودی در حوالی پایان قرن گذشته و آغاز قرن جدید ظاهر شد. در سال ٢٠٠٢، دولت سعودی وزارت آب را مأمور جستجوی پاسخ برای این رخداد کرد. شرلوک هولمزِ این داستان، خود یک سابقه شگفت انگیز دارد. یک بانکدار سعودی به یک کارآگاه آب مبدل شد و در سال ٢٠٠۴ اجزای تحقیقاتش را به هم وصل کرد و گزارش خارق العاده‌ای را تحت عنوان “شترها پرواز نمی‌کنند، صحرا شکوفه ببار نمی‌آورد” انتشار داد. تحقیقات اِلی الحج مقصر را شناسایی کرد: به کشاورزان متمول اجازه داده شده بود تا برای سه دهه بدون نظارت سفره‌های آب را تخلیه کنند.

در اواخر سال‌های ١٩٧٠، صاحبان زمین در عربستان این مجوز را به‌دست آوردند تا با استخراج آب از آبخوان‌ها، بخشی از صحرای عربستان را به زمین‌های کشاورزی تبدیل کنند و بدین ترتیب، حکومت سعودی به سرعت توانست به یکی از بزرگترین صادرکنندگان گندم در جهان بدل شود. در سال‌های ١٩٩٠ کشاورزان به‌طور متوسط ۵ میلیارد گالن آب در سال استخراج می‌کردند. با این مقدار می‌توان در طول ٢۵ سال دریاچه ایری را به کل خشک کرد. الحج در گزارش خود می‌نویسد: “سیاست دولت عربستان در حد وسیعی طبقه حاکم را ثروتمند کرده و در نتیجه به خالی شدن تقریباً کامل سفره‌های آب با ارزش منجر شد. ترکیبی از پول و آب می‌تواند صحرایی را شکوفا کند، تا اینکه زمانی یا پول و یا آب به انتها برسد.” برای عربستان سعودی این آب بود که به پایان رسید. مقدار بیشتری از آب زیرزمینی از آبخوان‌های باستانی – منابع آب فسیلی – بوده که ده‌ها هزار سال زمان نیاز است تا دوباره آبدار شوند. در شهر تاریخی تیماء که واحه بزرگی است و بارها از آن در عهد عتیق نام برده شده، پژوهشگران در سال ٢٠١١ بزرگ‌ترین چاه‌های خشک شده را پیدا کردند. تیماء که زمانی یک واحه سرسبز بود و برای هزاران سال زندگی انسان را تأمین کرده بود-باستان شناسان لوح‌های سنگی متعلق به ٢۵٠٠ سال پیش در آنجا یافته‌اند- و همه فقط در طول یک نسل خشک شد – درست مثل کاری که ما در میناب انجام دادیم! ندادیم؟

اکنون – تاریخ انتشار مقاله ۲۰۱۵ است – دولت عربستان اعلام کرده که سال آینده، کشت گندم برای آخرین بار صورت خواهد گرفت. مردم عربستان آب آشامیدنی خود را با شیرین کردن آب دریا به‌دست می‌آورند- روشی بیش از اندازه پرخرج برای آبیاری زمین‌های کشاورزی. داستان صادرکننده عمده خوراک چیزی نبود جز یک سراب در تاریخ طولانی عربستان!

پایان پیام