به گزارش پایگاه خبری گلونی به نقل از شرکت بین‌المللی پردازش اطلاعات نقش کلیک، بیابان برای ما ایرانیان کلمه آشنایی است. این کلمه همواره منطقه‌ای خشک، کم‌آب و فاقد شرایط مناسب زیستی را در ذهن القا می‌کند. بر اساس تعریف سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور: بیابان به مناطق دارای اقلیم‌های فراخشک و خشک که میزان متوسط بارندگی سالیانه آن کمتر از ۵۰ میلیمتر و درصد پوشش گیاهی چندساله آن کمتر از ده درصد باشد اطلاق می‌شود.
بیابان‌ها اغلب بین ۱۵ تا ۳۰ درجه شمالی و جنوبی قرار گرفته‌اند و به دلیل نزول جریان‌های هوای خشک از بالای تروپوسفر به پایین، بخار آب در این مناطق کم شده و هوا بیش از حد خشک می‌گردد.
ایران با ۲/۱ درصد خشکی‌های جهان، ۴/۲ درصد پدیده‌های بیابانی فاقد پوشش و ۳/۰۸ درصد مناطق بیابانی جهان را در خود جای داده است. ۶۱ درصد از مساحت کشور در اقلیم خشک و فراخشک قرار دارد که ۱/۳ برابر درصد جهانی (۶/۱۹ درصد) است. اگر چه ۵/۳۲ میلیون هکتار از اراضی کشور در وضعیت بیابانی قرار دارد، اما در تقسیم‌بندی‌های اکوسیستمی، ۷/۴۳ میلیون هکتار آن در زمره اکوسیستم بیابانی است. ۲۰ میلیون هکتار از اکوسیستم بیابان تحت تأثیر فرسایش بادی است. از این مقدار ۴/۶ میلیون هکتار در محدوده کانون‌های بحرانی است که در ۱۸۲ منطقه، ۹۷ شهرستان و ۱۸ استان کشور پراکنده است. چنین شرایطی باعث شده که بیش از ۲۰ درصد مساحت کشور را اراضی بیابانی تشکیل دهند.
در مناطق خشک و فراخشک ایران با توجه به شرایط اقلیمی و همچنین عوامل انسانی بیابانزا از قبیل افزایش جمعیت، چرای مفرط، برداشت بی‌رویه از سفره های آب زیرزمینی، آلودگی آب‌های زیرزمینی از طریق پساب‌های صنعتی، شهری و کشاورزی، تغییر کاربری اراضی، برداشت از معادن سطحی، مدیریت نامناسب مراتع و مدیریت غیر اصولی اراضی کشاورزی، پدیده بیابان‌زایی رشد فزاینده‌ای دارد. با توجه به اهمیت موضوع، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور طرح تثبیت شن‌های روان و بیابان‌زدایی را اجرا می‌کند که حاصل آن حفاظت از شهرها و روستاها، مراکز اقتصادی و تولیدی، مراکز نظامی و خطوط مواصلاتی بوده است.
در تقسیم‌بندی سرزمین‌های کم‌آب دنیا، کشور ما جزء زیر رده «ایران- هندی » است که به چهار ناحیه زیر تقسیم شده است:
۱٫فلات ایران ۲٫دشت کویر ۳٫دشت لوت ۴٫بلوچستان
مجموعه بیابان‌های ایران جزء بیابان‌های گرم مجاور حاره‌ای است، اما حضور و دخالت پاره ای از عوامل جغرافیایی از جمله حجم و امتداد ناهمواری‌ها، ارتفاع و عرض جغرافیایی و مجاورت با اقیانوس هند و بالاخره تغییراتی در شرایط اقلیمی حاکم بر آنها، خصوصیات نسبتاً ویژه‌ای را به وجود آورده است.
اطلاع ازچگونگی میزان کمی و موقعیت مکانی عوارض بیابان و به طورکلی قابلیت‌ها وتوانایی‌های محیط وانعکاس تلاش‌های متنوع انسان درآن اهمیت فراوانی دارد. توجه به این مساله که درحال حاضر مراکز مهم انسانی و صنعتی (ازجمله پایتخت ایران) درقلمرو بیابان‌ها قراردارند، بر اهمیت این گونه مطالعات می‌افزاید.
پایان پیام
