استان‌های بیابانی ایران را بشناسید

به گزارش پایگاه خبری گلونی به نقل از شرکت بین‌المللی پردازش اطلاعات نقش کلیک، بیابان برای ما ایرانیان کلمه آشنایی است. این کلمه همواره منطقه‌ای خشک، کم‌آب و فاقد شرایط مناسب زیستی را در ذهن القا می‌کند. بر اساس تعریف سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور: بیابان به مناطق دارای اقلیم‌های فراخشک و خشک که میزان متوسط بارندگی سالیانه آن کمتر از ۵۰ میلیمتر و درصد پوشش گیاهی چندساله آن کمتر از ده درصد باشد اطلاق می‌شود.

 بیابان‌ها اغلب بین ۱۵ تا ۳۰ درجه شمالی و جنوبی قرار گرفته‌اند و به دلیل نزول جریان‌های هوای خشک از بالای تروپوسفر به پایین، بخار آب در این مناطق کم شده و هوا بیش از حد خشک می‌گردد.

ایران با ۲/۱ درصد خشکی‌های جهان، ۴/۲ درصد پدیده‌های بیابانی فاقد پوشش و ۳/۰۸ درصد مناطق بیابانی جهان را در خود جای داده است. ۶۱ درصد از مساحت کشور در اقلیم خشک و فراخشک قرار دارد که ۱/۳ برابر درصد جهانی (۶/۱۹ درصد) است. اگر چه ۵/۳۲ میلیون هکتار از اراضی کشور در وضعیت بیابانی قرار دارد، اما در تقسیم‌بندی‌های اکوسیستمی، ۷/۴۳ میلیون هکتار آن در زمره اکوسیستم بیابانی است. ۲۰ میلیون هکتار از اکوسیستم بیابان تحت تأثیر فرسایش بادی است. از این مقدار ۴/۶ میلیون هکتار در محدوده کانون‌های بحرانی است که در ۱۸۲ منطقه، ۹۷ شهرستان و ۱۸ استان کشور پراکنده است. چنین شرایطی باعث شده که بیش از ۲۰ درصد مساحت کشور را اراضی بیابانی تشکیل دهند.

در مناطق خشک و فراخشک ایران با توجه به شرایط اقلیمی و همچنین عوامل انسانی بیابانزا از قبیل افزایش جمعیت، چرای مفرط، برداشت بی‌رویه از سفره های آب زیرزمینی، آلودگی آب‌های زیرزمینی از طریق پساب‌های صنعتی، شهری و کشاورزی، تغییر کاربری اراضی، برداشت از معادن سطحی، مدیریت نامناسب مراتع و مدیریت غیر اصولی اراضی کشاورزی، پدیده بیابان‌زایی رشد فزاینده‌ای دارد. با توجه به اهمیت موضوع، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور طرح تثبیت شن‌های روان و بیابان‌زدایی را اجرا می‌کند که حاصل آن حفاظت از شهرها و روستاها، مراکز اقتصادی و تولیدی، مراکز نظامی و خطوط مواصلاتی بوده است.

در تقسیم‌بندی سرزمین‌های کم‌آب دنیا، کشور ما جزء زیر رده «ایران- هندی » است که به چهار ناحیه زیر تقسیم شده است:

۱٫فلات ایران ۲٫دشت کویر ۳٫دشت لوت ۴٫بلوچستان

مجموعه بیابان‌های ایران جزء بیابان‌های گرم مجاور حاره‌ای است، اما حضور و دخالت پاره ای از عوامل جغرافیایی از جمله حجم و امتداد ناهمواری‌ها، ارتفاع و عرض جغرافیایی و مجاورت با اقیانوس هند و بالاخره تغییراتی در شرایط اقلیمی حاکم بر آنها، خصوصیات نسبتاً ویژه‌ای را به وجود آورده است.

اطلاع ازچگونگی میزان کمی و موقعیت مکانی عوارض بیابان و به طورکلی قابلیت‌ها وتوانایی‌های محیط وانعکاس تلاش‌های متنوع انسان درآن اهمیت فراوانی دارد. توجه به این مساله که درحال حاضر مراکز مهم انسانی و صنعتی (ازجمله پایتخت ایران) درقلمرو بیابان‌ها قراردارند، بر اهمیت این گونه مطالعات می‌افزاید.

پایان پیام