آسبادهای نشتیفان تلفیق سنگ و باد و نیش توفان
آسبادهای نشتیفان تلفیق سنگ و باد و نیش توفان
پایگاه خبری گلونی، سمیه باقری‌حسن‌کیاده: سنگ و باد و نیش توفان و فلک، دست در دست هم نهاده‌اند تا آدمی دست به کار شود و از خشت و گل و چوب بناهایی چون آسبادهای نشتیفان بسازد که هوش از سر نسل‌های بعدی ببرد و انگشت در دهان نگه‌شان دارد.
آسبادهای نشتیفان تلفیق سنگ و باد و نیش توفان
به نشتیفان از توابع شهر خواف در ۳۱۷کیلومتری جنوب غرب مشهد و ۳۰ کیلومتری مرز افغانستان که بروید، به مجموعه‌ای از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین آسبادهای جهان می‌رسید که قدمت دقیق آن‌ها هنوز مشخص نشده است.
بسیاری از مورخین قدمت آسبادهای نشتیفان را قبل از حمله اعراب به ایران دانسته‌اند و برخی پا را از این هم فراتر گذاشته‌اند و این تاریخ را ۱۷۰۰ سال قبل از میلاد گسترش داده‌اند.
اما قدیمی‌ترین و موثق‌ترین مرجعی که وجود این بناها را در قبل از اسلام به اثبات رسانده است، تاریخ ابن خلدون می‌باشد.
«آس» به دو سنگ مسطح و گرد می‌گویند که روی هم قرار گرفته و غلات را با آن آرد می‌کنند. وقتی این سنگ با قدرت باد کار کند به آن آس باد و وقتی با قدرت آب به حرکت در‌آید به آن آس آب می‌گویند.
می‌گویند نشتیفان از دو واژه «نش» و «تیفان» تشکیل شده است. اولی خلاصه شده کلمه نیش به زبان محلی است. مقصود از «تیفان» نیز همان توفان است و نشتیفان محلی است که در معرض نیش توفان و بادهای موسمی محلی قرار دارد. البته محلی‌ها می‌گویند «نش» کنایه‌ای به نیش عقرب نیز باشد که در نواحی گرم و خشک زیاد دیده می‌شود.
در نبود آب، نعمت وزش بادهای قوی و مداوم ۱۲۰ روزه سیستان موجب شده است که آسبادها نقشی اساسی در معیشت و روند زندگی مردمان گذشته این دیار داشته که البته تا ۷۰ سال پیش در بیشتر مناطق خراسان جنوبی نیز مورد استفاده بوده است.
نکته جالب در معماری آسبادها، قرار گرفتن درب ورودی آن‌ها، پشت به جهت وزش باد است، که نشان از هوش و قدرت تفکر نیاکان ما دارد. و نکته جالب دیگر عمودی بودن محور آسبادها است که برخلاف نمونه‌های مشابه اروپایی که محور افقی دارند، ساخته شده‌اند.
از این مجموعه آسبادها هنوز چندتایی کار می‌کنند و می‌توانید با سفر به شهر نشتیفان آرد آس شده آن‌ها را ببینید.
آسبادهای نشتیفان در سال ۲۰۰۲ توسط اداره میراث فرهنگی ایران، به عنوان منطقه میراث ملی به ثبت رسیده است.
پایان پیام
کد خبر : 85707 ساعت خبر : 10:49 ق.ظ