قلعه بهستان ماهنشان را ببینیم

قلعه بهستانِ ماهنشانِ زنجان، به شماره ۱۴۵۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌ است. ولی به علت بی توجهی و ناشناخته بودن و همچنین عوامل انسانی و طبیعی در حال نابودی است.

پایگاه خبری گلونی، سمیه باقری حسن‌کیاده: قلعه بهستان، دژی زیبا و تاریخی استوار و ایستاده در مسیر رودخانه قزل اوزن، یکی از ۲۰ کهن دژ تاریخی شهرستان ماهنشان در استان زنجان است که قدمت آن به قرن پنجم هجری قمری تخمین زده می‌شود.

این قلعه که در دل کوهی از جنس خاک سفت و سخت بنا شده است به علت وزش بادهای تند و فرسایش و همچنین عبور رودخانه قزل اوزن از کنار قلعه در حال تخریب است.

سازندگان این دژ با در نظرداشتن طرح اولیه، اقدام به کندن کوه و تخلیه خاک‌ها و سنگ‌ها کرده‌اند و اتاق‌ها را بوجود آوردند و به هر تعدادی که به اتاق‌های آن اضافه شده راه‌های ارتباطی آنها به مجموعه نیز بصورت دالان‌هایی افزوده شده است.

تاریخچه کهن دژ بهستان

برخی، پیشینه این دژ را به زمان مادها نسبت می‌دهند. مادها از طریق مصب و کناره‌های رودخانه قزل اوزن وارد فلات ایران شدند و در روستاهایی همچون مادآباد در ۱۵ کیلومتری شهر ماه‌نشان مستقر شدند.

اما بر اساس پژوهش‌های باستان شناسی، پیشینه این دژ به دوره هخامنشیان به اثبات رسیده. این دژ در دوره پس از اسلام و تا قرن پنجم نیز این دژ پابرجا بوده و کاربرد داشته‌است.

شکل فضای داخلی دژ

فضای کلی قلعه بهستان به ۳ دسته شامل اتاق‌ها، دالان‌ها و راه‌پله‌ها تقسیم می‌شده‌ تکه گاه دارای سقفی تیزه‌دار و دارای محل‌هایی به شکل مثلث یا مدور روی دیوارها برای قرار گرفتن پیه‌سوز بوده‌است.

دالانهای ارتباطی به صورت راهروهای عمومی برای سهولت دسترسی به اتاقها و سایر قسمتها بوده عرض یکی از این دادلانها به سه متر می رسد .

اتاق‌ها خود شامل اتاق‌های بزرگ و اتاق‌های کوچک هستند. این اتاق‌ها دارای اندازه‌های یکسانی نیستند در یک مورد نمونه برداری شده ابعاد اتاق‌ها ۵ در ۲۰/۶ متر و ارتفاع آن از کف تا سقف به ۷/۲ متر که دارای سقفی مسطح می باشد کار شده است.

در قسمت انتهایی بعضی از این اتاق‌ها فضای کوچکتر به ابعاد یک در یک متر تعبیه شده است .

امروزه به ندرت از این اتاق‌ها برای نگهداری دام استفاده می‌شود و در روستاهای سطح استان از آن به نام زاغه یاد می‌کنند.

وجود راه پله های زیاد با عرض یک متر که اقتباس از راه پله بنا‌ها و مناره‌های دوره اسلامی است و متاسفانه بعلت صعب العبور بودن راه تردد به سطح بالایی قلعه و خطری که بازدید کننده را تهدید می کند مانع از رسیدن به سطح بالای آن می باشد.

هودو‌های قلعه بهستان

این پدیده طبیعی که در اصطلاح زمین شناسی به «هودو» معروف است،  در اصل نوعی سنگ به شکل قارچ است که بر اثر فرسایش تشکیل شده و شبیه یک مناره بلند و نازک دیده می شه که سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است.

در روستای وردیج در نزدیکی منطقه وردآورد نیز نمونه هایی وجود داره که به دلیل شکل و نوع فرسایش، به آن‌ها نیز هودو گفته می‌شود.

اما فقط در زنجان آن‌ها را دودکش جن نام گذاشته‌اند که در این خصوص هیچ دلیل مشخصی وجود ندارد.
هودوها همیشه پدیده ای جذاب برای ژئوتوریست ها و زمین شناسان بوده‌اند، اما گویا وجود نام جذابی مانند «دودکش جن» هم تا کنون نتوانسته است که علاقه‌مندان به این حوزه را به زنجان بکشاند.

هم اکنون این بنای عظیم و زیبا که به علت بی توجهی و ناشناخته بودن و همچنین عوامل انسانی و طبیعی در حال نابودی است نیازمند توجه و رسیدگی بیشتر می‌باشد.

پایان پیام