پایگاه خبری گلونی، معین بادپا؛ در روزهای گذشته بخشی از یک مستند در صفحه اینستاگرام پرویز پرستویی و پرستو گلستانی قرار گرفت که مربوط به صحبت‌های یک خانم مسن در خانه سالمندان بود. او در این گفتگو از فیلمبردار خواست تا عکس او را از تلویزیون پخش کند، شاید شش پسرش به یاد او بیافتند و به او سر بزنند.
سازمان بهزیستی
سازمان بهزیستی کشور در تیر ماه ۱۳۵۹ از ادغام ۱۶سازمان، نهاد، موسسه و انجمن تشکیل شد. در تعریف اولیه این سازمان، هدف از تشکیل آن حفظ ارزش و کرامت انسانی و فعالیت در جهت گسترش خدمات توانبخشی عنوان شد. حوزه فعالیت‌های این سازمان بسیار گسترده است. از آموزش و پرورش کودکان دارای مشکل ذهنی، نابینا و ناشنوا و همچنین کودکان بی‌سرپرست و خیابانی گرفته تا ارائه خدمات به دختران و زنان آسیب دیده، درمان و بازتوانی معتادان، مراکز نگهداری سالمندان.
سازمان بهزیستی، ۲۴ سال بعد از تاسیس یعنی در سال ۱۳۸۳، با توجه به تغییر ساختارها از وزارت بهداشت جدا و به وزارت رفاه ملحق شد.
آمارها از خانه سالمندان چه می‌گوید؟
آمارها نشان می‌دهد بیش از ۲۵۰ مرکز نگهداری سالمندان در ایران وجود دارد. اگرچه تعداد سالمندان ایران در حدود ۸ میلیون نفر است، اما با توجه به آنکه تعداد کمی از آنها به خانه سالمندان سپرده می‌شوند، کمبود این تعداد احساس نمی‌شود. اما در بیست سال آینده و با ورود دهه شصتی‌ها به دوره سالمندی، جمعیت ۲۰ میلیونی سالمند، لزوم توجه به این بخش را پررنگ‌تر خواهد کرد.
چرا خانه سالمندان؟
دلایل متفاوتی برای حضور سالمندان در این مراکز وجود دارد. بسیاری از این افراد توسط خانواده‌های خود به این مراکز سپرده شده‌اند. اگرچه برخی گمان می‌کنند از دلایل اصلی این امر، مشکلات مالی است، اما در حقیقت فرزندانی که می‌خواهند خود را از دردسرهای نگهداری از والدین خود راحت کنند، در بسیاری از گزارش‌های مطبوعاتی بیشترین بخش را تشکیل می‌دهند.
اینکه انسان با افزایش سن، نیاز به مراقبت بیشتر دارد، همانطور که در سنین کودکی نیز چنین است، طبیعی است. اما این مراقبت معمولا حالتی یک طرفه پیدا می‌کند. یعنی مراقبت از فرزند وظیفه محسوب می‌شود، اما برای مراقبت از والدینی که روزی مراقب او بودند، با نبود وقت، مشکلات مالی، و …. روبرو می‌شود.
آیا خانه سالمندان بد است؟
هیچ کس نیست که ضرورت وجود این خانه‌ها را انکار کند. افرادی هستند که دوران پیری آنها برابر با دنیای تنهایی آنهاست و بنابراین با توجه به شرایط جسمی، ترجیح می‌دهند در کنار افراد همسن و سال خود باشند. اما مسئله اصلی آنجاست که میزان رضایت این افراد در مراکز سالمندان، بسیار پایین است. بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند تا در خانه خود و در کنار اعضای خانواده باشند تا در فضای خانه سالمندان. و آنچه آنها را وادار به پذیرش این کار کرده است فقط اجبار و تسلیم شدن است.
حقیقت آن است که میزان یکنواختی در خانه سالمندان بالاست و این در حالی است که افراد سالمند بسیار به روحیه و شادابی نیاز دارند. همه فرزندانی که والدین خود را به این مراکز می‌برند، معمولا تاکید دارند تا به صورت نوبتی، چندین مرتبه در هفته به آنها سر بزنند. اما ظاهرا در رابطه فرزند و والدین هم، از دل برود هر آنکه از دیده برفت. پس از مدتی همه چیز فراموش می‌شود. دیدارها فاصله می‌افتد. بعد تبدیل به تماس تلفنی می‌شود و توصیه‌های پزشکی و مراقبتی و بعد هم تبدیل به واریز هزینه نگهداری همانند پرداخت قسط یک وام ساده!
خانه سالمندان نباید سالن انتظار مرگ باشد
در کتاب خاطرات اثر فوئنکینوس، سه فرزند پسر بعد از درگذشت پدر تصمیم می‌گیرند تا مادر خود را به خانه سالمندان بسپارند. با وجود مخالفت‌های مادر، او در نهایت تسلیم می‌شود. به محض سپردن او به خانه سالمندان، خانه او با تمام خاطراتش به فروش می‌رسد و همه فرزندان درگیر مشکلات و گاهی تفریحات خود می‌شوند و مادر فراموش می‌شود.
آنچه بارها در این کتاب بر روی آن تاکید شده است، یکنواختی در سرای سالمندان است. گویی فردی که به خانه سالمندان سپرده می‌شود، خود را برای مرحله بعد از زندگی، یعنی مرگ آماده می‌کند. خانه سالمندان به گفته شخصیت اصلی این کتاب به «سالن انتظار مرگ» شبیه است. اگرچه «سالمندان با هجوم به سردخانهها به نوعی اعتراض خود را اعلام می‌کنند».
تبلیغات نادرست و نظارتی که نیست
تبلیغات مراکز نگهداری سالمندان، همیشه فضایی را ترسیم می‌کنند که باید باشد، نه آنچه هست. سالمندان در این دوران نیاز به مراقبت پزشکی، تفریحات متناسب با سن، مراقبت‌های تغذیه‌ای و… دارند. دوران بازنشستگی آنها می‌باید با آرامش سپری شود. سازمان بهزیستی به عنوان متولی این نهادها چه دولتی و چه خصوصی، وظیفه نظارت بر این مراکز را برعهده دارد. اما این نظارت ظاهرا آنقدر محدود به دریافت گزارش از مدیران این مراکز شده که مشکلات آنها از نبود امکانات، عدم رسیدگی و حتی برخورد ناشایست کارکنان برخی از مراکز فقط به چشم خبرنگارها می‌آید.
سالمندان خانواده خود را می‌خواهند
اگر احساس می‌کنید سالمندان در این مراکز راحت‌تر هستند، چون با همسن و سال‌های خود هم‌صحبت می‌شوند، همیشه افرادی مراقب آنها هستند، خودشان آنجا را بیشتر دوست دارند و … یعنی شما هم اگر از فرزند و بستگان خود فاصله بگیرید، برایتان بهتر است! حال آنکه می‌دانید چنین نیست. آنها خانواده خود را می‌خواهند و اگر هر روز هم به آنها سر بزنید چشم انتظار خواهند بود. اگرچه حضور آنها در خانه سالمندان، خود به خود آنها را از دیدار بستگانشان برای همیشه محروم کرده است. حتی اگر شما هم به آنها سر بزنید.
پایان پیام