بازخوانی آیین لری رقص سوگ

رقص سوگ ﺩﺭ ﻟﺮﻫﺎﯼ ﺟﻨﻮﺑﯽ و ‏مرکزی معرف ﺑﻪ ﺭﻗﺺ ﭼﭙﯽ است ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﻮﻉ ﺳﺎﺯ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﭙﯽ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺷﺎﺧﻪ ﭼﻬﺎﺭﻟﻨﮓ ﻭﻫﻔﺖ ﻟﻨﮓ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ.

به گزارش پایگاه خبری گلونی، حسین ﻋﯿﺴﻮﻧﺪ ﺍﺳﺪﯼ و ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭﯼ در نشریه اینترنتی لور نوشتند: ﺭﻗﺺ ﺭﺍﺭﺍ ﯾﺎ ﭼﭙﯽ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺭﻗﺺ‌ﻫﺎﯼ ﺁﯾﯿﻨﯽ ﻟﺮﺗﺒﺎﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻮﮒ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻧﺎﮐﺎﻡ ﯾﺎ ﻋﺰﯾﺰﺍﻥ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ به نمایش درمی‌آید.

که یکی از اشتراکات مهم فرهنگی لرتباران از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب ولات لر (مناطق لرنشین) است.

این آیین سوگواری در نزد لرهای شمالی (فیلی) تحت نام‌هایی چون «رارا » یا «چمر» معروف است و لرهای جنوبی و مرکزی (بختیاری، بیراحمدی، ممسنی، لیراوی، لاری) آن را با نام چپی می‌شناسند و در تمام نحله‌های فرهنگی لر با یک شکل و روش و برای سوگ به نمایش در‌می‌آید.

شرح رقص سوگ

ﺭﻗﺼﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺴﺎﻥ ﺭﻗﺺ ﺷﺎﺩﯼ ﺩﺳﺖ ﻫﻢ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﻣﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺭﻗﺺ ﺷﺎﺩﯼ ﻭ ﻋﺮﻭﺳﯽ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻘﺐ ﻭ ﭼﭗ ﮔﺎﻡ ﺑﺮﻣﯽ‌ﺩﺍﺭﻧﺪ در بازیگه (میدان رقص)، اﯾﻦ ﮔﺎﻡ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻦ هماﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﺳﺎﺯ ﮐﺮﻧﺎ ﯾﺎ ﺳﺮﻧﺎ است.

ﻣﻌﻮﻻً ﺭﻗﺼﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﯾﮑﺎﻥ ﺩﺭﺟﻪ ﯾﮏ ﻓﻮﺕ ﺷﺪﻩ هستند ﻭ ﻧﻔﺮ ﻧﺨﺴﺖ ﮔﺮﻭﻩ ﺭﻗﺼﻨﺪه ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺳﺮﭼﻮﭘﯽ ﺩﺳﺘﻤﺎﻝ ﺳﯿﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺭﻗﺺ ﺭﺍ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﻣﯽ‌ﮐﻨﺪ.

ﺍﯾﻦ ﺭﻗﺺ ﺩﺭ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ فیلی ﻣﻌﺮﻑ ﺑﻪ ﺭﻗﺺ «ﺭﺍﺭﺍ» است ﮐﻪ ﻧﻮﻉ ﺁﻫﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻧﺎ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻣﯽﻧﻮﺍﺯﺩ ﺑﻪ ﺁﻫﻨﮓ «ﺭﺍﺭﺍ» معروف است.

ﺩﺭ ﺷﺎﻫﮑﺎﺭﯼ ﻫﻨﺮﯼ ﺍﺳﺘﺎﺩ «ﺍﯾﺮﺝ ﺭﺣﻤﺎﻧﭙﻮﺭ» موسیقی‌دانان بزرگ لر ﺍﯾﻦ ﺁﯾﯿﻦ ﮐﻬﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻏﻤﻨﺎﮐﯽ ﺧﻠﻖ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.

“ﺳﺎﺯ ﺯﻧﻪ ﻫﻮﺍﺭ ﺧﻮﺷﯿﻢ ﻧﻤﻨﻪ ﻫﺮ ﺭﺍﺭﺍ ﺑﮋﻥ ﻫﺮ ﺭﺍﺭﺍ ﺑﮋﻥ، ارا سردار پا بوریا بژن هر رارا بژن…”

رقص سوگ در لرهای جنوبی و مرکزی

همانطوری که شرح داده شدﺁﯾﯿﻦ ﺭﻗﺺ ﺳﻮﮒ ﺩﺭ ﻟﺮﻫﺎﯼ ﺟﻨﻮﺑﯽ و ‏مرکزی معرف ﺑﻪ ﺭﻗﺺ ﭼﭙﯽ است ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﻮﻉ ﺳﺎﺯ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﭙﯽ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺷﺎﺧﻪ ﭼﻬﺎﺭﻟﻨﮓ ﻭﻫﻔﺖ ﻟﻨﮓ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ.

ﻣﻌﻮﻻ ﻟﺮﻫﺎﯼ ﭼﻬﺎﺭﻟﻨﮓ ﺍﺯ ﮐﺮﻧﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺳﻮﮒ ﻭ ﻋﺰﺍ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﮐﺮﻧﺎ ﻣﻌﺮﻑ ﺑﻪ ﺳﺎﺯ ﭼﭙﯽ است ﺣﺎﻻ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭﺷﺎﺧﻪ ﻟﺮﯼ ﻫﻔﺖ ﻟﻨﮓ ﮐﺮﻧﺎ ﻫﻢ ﺳﺎﺯ ﻋﺰﺍ ﻭ ﻫﻢ ﺳﺎﺯ ﺷﺎﺩﯼ ﺍﺳﺖ و سرنا کاربرد بسیاری کمی در شاخه لری هفت لنگ دارد.

ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﺫﮐﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺁﯾﯿﻦ ﺳﻮﮔﻮﺍﺭﯼ ﮐﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺭﻗﺺ ﺭﺍﺭﺍ ﻭ ﭼﭙﯽ ﻫﺴﺖ ﺯﻧﺎﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺸﻦ ﻋﺮﻭﺳﯽ ﮐﻞ ﺯﺩﻩ ﻭ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺗﯿﺮﺍﻧﺪﺍﺯﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و زنان مویه می‌خوانند که این مویه در لری بختیاری معرف به دانگدال یا غم سرو یا سرو است.

همانطور که اشاره شد این آیین یکی از اشتراک مهم فرهنگ لرتباران است که یکی از ویژگی‌های منحصربه فرد فرهنگ لرتباران نیزبه حساب می‌آید.

ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﯾﻦ ﺁﯾﯿﻦ ﻫﺎ ﺁﺑﺸﺨﻮﺭﻫﺎﯼ ﺑﮑﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﺮی هستند ﮐﻪ ﺩﺭﻧﻬﺎﯾﺖ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﺧﺮﻭﺷﺎﻥ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﺮﺗﺒﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺳﺎﺭﯼ ﻭﺟﺎﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﻌﻼﻥ ﻋﺮﺻﻪ ﺷﻌﺮ ﻭ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﺎ ﺍﯾﻦ ﺁﺑﺸﺨﻮﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺻﯿﻘﻞ ﺩﻫﻨﺪ ﻭﺑﺮﺑﺎﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﻓﺮﯾﺎﺩ ﺯﻧﻨﺪ.

ﺑﺰﺭﮔﺎﻧﯽ ﭼﻮﻥ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺁ ﺑﻬﻤﻦ ﻋﻼﺍﻟﺪﯾﻦ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺍﯾﺮﺝ ﺭﺣﻤﺎﻧﭙﻮﺭ ﺍﻫﻤﯿﺖ ﺍﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺩﺭﮎ ﻭﺁ ﺛﺎﺭ ﻓﺎﺧﺮ ﻭ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪﯼ ﺭﺍ ﺧﻠﻖ ﮐﺮﺩند ﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﺮﯼ ﺑﻪ ﺩﻭﺵ ﻣﯽ‌ﮐﺸﻨﺪ.

پایان پیام