از قبیله حرف تا نظرات یدالله رویایی درباره شعر سفر کنیم

کتاب از قبیله‌ی حرف که شامل ۷۰ سوال پرسیده شده از سوی خبرنگاران و اهالی ادبیات و شعر از یدالله رویایی است، طی روزهای گذشته راهی بازار نشر شده است.

به گزارش پایگاه خبری گلونی، نمی‌توان نقش یدالله رویایی را در جهت‌گیری شعر معاصر، به‌خصوص شعر نو انکار کرد.

او بارها بر سر پیچ‌های مهم، مسیر شعر نو را تغییر داده است و در حال حاضر نیز با کوچک‌ترین حرف و نکته‌ای درباره او شاهد تغییرات کلی در این حوزه هستیم.

به تازگی حنیف خورشیدی کتابی با نام از قبیله‌ی حرف را از سوی نشر سیب‌ سرخ راهی بازار نشر کرده است که در آن مجموعه گفت‌وگوهای یدالله رویایی با رسانه‌های مختلف گرد‌آوری شده است.

کتاب با بیانه شعر حجم آغاز می‌شود و این از اهمیت این موضوع نزد یدالله رویایی و دوستدارانش خبر می‌دهد.

اینکه شاید این صحبت‌ها متعلق به زمان خودش باشد و امروز دیگر کاربرد نداشته باشد، یک طرف بحث است اما باید توجه داشت که حنیف خورشیدی کارش را به خوبی بلد است؛ او سال‌ها سابقه رسانه‌ای دارد و در کارنامه کاری او سردبیری روزنامه «مردم‌سالاری» دیده می‌شود.

بنابراین با توجه به سابقه رسانه‌ای، شاعری و زندگی در کنار شاعری بزرگ چون منصور خورشیدی نشان می‌دهد که اندیشه‌ای قابل تامل پشت نگارش این کتاب بوده است.

از این رو با او درباره نگارش این کتاب هم‌‌کلام شدم. او در جواب دلایل گردآوری کتاب «از قبیله‌ی حرف»‌ گفت:

ادبیات و شعر ایرانی از مسائلی رنج می‌برد که یکی از آنها عدم خواندن اتفاقات مهم در ادبیات جهان است و این به آن دلیل است که ما مترجم خوب نداریم و خیلی از کارها ترجمه پذیر نیستند.

خورشیدی سعی کرده به سراغ کسی برود که زبان‌شناسی می‌داند، بنابراین به سراغ  یدالله رویایی رفته است.

به دلیل حضور نداشتن رویایی در ایران، امکان تهیه یک گفت‌وگوی کامل و جامع وجود نداشته لذا او دست به گردآوری یک کتاب زده است.

گفتنی است حنیف خورشیدی تا به امروز هشت کتاب درباره رویایی منتشر کرده است.

او در توضیح این کتاب گفت: جرقه نگارش این کتاب آنجایی زده شد که من متوجه شدم که ما چنین کتابی که مجموعه‌ای از مصاحبه‌های شاعر بزرگ، یدالله رویایی باشد، نداریم؛ کسی که شعرهایش به چند زبان زنده دنیا ترجمه شده است.

این کتاب مجموع پرسش‌های مهمی است که در طول این سال‌ها از رویایی پرسیده شده است.

این پرسش‌ها با ذکر منبع آمده که برخی از این پرسش‌ها  متعلق به من و بخش قابل توجهی متعلق به شخصیت‌های صاحب‌نظر و صاحب‌نام حوزه شعر است.

خورشیدی در این کتاب از میان مصاحبه‌های رویایی به پاسخ‌های کلیدی او پرداخته و سوالات را طوری طراحی کرده است که گویی رویایی در مقابل او نشسته و او سوالاتش را تک تک از او پرسیده است.

شعر حجم

رویایی در بخشی از پاسخ خود نسبت به سوال شعر «حجم» چیست، می‌گوید:

«شعر حجم برای یک واقعیت یا یک شیء، یک علت وجودی کشف می‌کند که معمولا ندارد و یا دارد و مرئی نیست؛ و در آنجا از خود شیء جدا و مهجور است، دور است، در فاصله‌ای که بین‌شان طول یک خط نیست، بلکه فاصله بین او و شیء را یک حجم می‌سازد، سه خط و یا سه بعد.

به عبارت ساده شعر حجم، شعر عبور از سه بعد است و شاعر در عبور از بعد‌های سه‌گانه، سریع و تند و فوری است.

که جنبه‌‌ ایجاز او در زبان‌ هم از همین سرعت عبور از سه بعد می‌آید.

عبور از بعدهای سه‌گاه خیال، برای او واحدهای حجمی کوچکی می‌سازند که او به آن‌ها ساختمان می‌دهد.

با یک دید زیباشناسانه، معماری حجم، خود یکی دیگر از مشخصه‌های فرمی و شکلی این نوع شعر می‌شود.

البته برای ادامه‌ این بحث، می‌توانیم به مجله‌ «بررسی کتاب» شماره‌ چهار که شماره‌ مخصوص شعر حجم است و به کتاب «هلاک عقل به وقت اندیشیدن» که دوباره با نام «از زبان نیما تا شعر حجم» درآمده و نیز به کتاب «از سکوی سرخ» که با نام «مسائل شعر» پخش شده مراجعه کنیم.»

در ابتدای این سوالات مخاطب با این سوال روبه‌رو می‌شود که «بالاخره شعر چیست؟» و رویایی در بخشی از جواب خود می‌گوید:

«شعر چیزی جز خود شعر نیست. شعر آینده‌ خودش است؛ هزار سال است که آینده خود را این‌طور دیده است، در خودش دیده است.

آنچه هست نوشتن است و شعر چیزی جز نوشته، نوشت و نویسش نیست. سهم رابطه و فرم در زبان است.»

پایان پیام