وجه تسمیه شهر بانه و تاریخ این شهر
به گزارش پایگاه خبری گلونی: در کتاب وجه تسمیه شهرهای ایران، (نشر میعاد) پژوهش و نگارش: حسین توکلی مقدم آمده است:
شهر بانه واقع در ۴۵ و ۵۳ طول شرقی و ۳۵ و ۵۹ عرض شمالی
در ۲۴۳ کیلومتری شمال غربی سنندج (مرکز استان کردستان)
با آب و هوای سرد و معتدل و حدود ۴۰۸۳۷ نفر جعمیت.
مهمترین آثار باستانی شهر، مسجد جامع و قلعه پروژه است.
وجه تسمیه شهر بانه
شهر بانه در دوران گذشته از اهمیتی در خور توجه برخوردار بوده، چنانکه امروزه گرچه، اعتبارِ شهریِ سقز را ندارد، اما در تمام دوره صفویه، حاکم‌نشین با اهمیت بوده است. به طوری که در زمان حکومت شاه اسماعیل (۹۰۷ تا ۹۳۰ ه ق) یک اردوی نظامی ده هزار نفره از کردهای بانه برای جنگ، فراهم آمده و در دوره زندیه از شهرهای مهم کردستان به شمار می‌آمده است و در تاریخ با موضعی به نام «بانی» Bani، در همین نواحی و در نیمه قرن هشتم مواجه می‌گردیم.
احتمال دارد که نام شهر بانه از درخت «بَنه» یا «یان» اخذ شده باشد. نام درخت بنه در مآخذ لغت فارسی و نیز متون کهن «بان» ثبت شده و لفظ بان، نام فارسی درخت بنه و نیز نام صغ آن است. درخت بنه نیز در اطراف بانه به وفور یافت می‌شود.
شهر بانه
کلمه بانه در معنی، «اردو» هم گفته می‌شود. چنان که در کردی، «بانه مازو» آن است که در پانزدهم مرداد، فصل چیدن مازو، فرا می‌رسد و گروه‌های متشکل از زنان و مردان پس از چند روز ترک کردن روستاهای خود در تپه‌ها و کوه‌های اطراف شهر، بدون مراجعت به خانه به چیدن مازو می‌پردازند. «بانه‌مه» هم آن است که رمه‌های حیوانات را در اردیبهشت به قصد چرا به مراتع و ارتفاع‌ها می‌بردند. کلمه «بانه کاری» به معنی زندگی و کار بسیار هم به‌کار می‌رود.
برخی از اهالی نیز معتقدند که بانه در لغت به معنی پادگان است و سبب آن را وجود دو قلعه بزرگ در این شهر می‌دانند.
تلفظ کلمه
از سوی دیگر لفظ «بان» در فارسی از جمله به معنی پشت بام و نیز به معنی صدا و فریاد بلند نیز آمده است. در معنای اول، مفهوم بالا و بلند به خوبی آشکار است و علت آن را وجود ارتفاع‌های اطراف شهر بانه می‌دانند. چون این ارتفاع‌ها سبب شده مردم برای رسیدن به شهر، مسافت زیادی را روی نقاط مرتفع طی کنند.
چون درخت بان در ارتفاعات و نواحی کوهستان می‌روید، بنابراین لفظ بان با معانی و مفاهیم فوق (درخت بنه کوهی، بام خانه، بانگ بلند)، تعبیر مشترکی از بالا و بلندی در ماهیت لغوی خویش دارد، به طوری که ریشه مشترک، مفهومی را در ذهن، به وجود می‌آورد. در زبان، تلفظ و املای کردی و مردم بانه نیز، لفظ بان، معنای بالا و بلندی را دارد. چنان که در کردی «بانه بانه» مفهوم بالا را در فارسی می‌رساند و موضع شهر بانه هم در دامنه بلندی واقع شده و موقعیت شهر بانه، مآخذ پیدایش نام شهر به حساب می‌آید.
پایان پیام