یونجه با خواص دارویی فراوان که بسیاری مواقع مورد استفاده قرار نمی‌گیرد

به گزارش پایگاه خبری گلونی؛ یونجه در جزیره کیش «نقل» نامیده می‌شود و علی رغم دارا بودن خواص بسیار در جزیره کیش مصرف دارویی چندانی ندارد و تنها به عنوان غذای دام مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نام: یونجه

نام: علمی Medicago

نام محلی: نغل

خانواده:  لگومینوس

گونه: مدیساگو

پراکنش: بولوارها، نخلستان‌ها

روش تکثیر: کشت بذر

گیاه شناسی یونجه

یونجه، در جزیره کیش «نقل» نامیده می‌شود و علی رغم دارا بودن خواص بسیار در جزیره کیش مصرف دارویی چندانی ندارد و تنها به عنوان غذای دام مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گیاهی است علفی و چند ساله که ارتفاع آن تا یک متر می‌رسد بدون کرک، ایستاده یا خیزان، گاهی خوابیده، با ساقه‌هایی ظریف ونازک، متعدد و منشعب، به رنگ سبز و علفی. یونجه ریشه‌ای بسیار عمیق درد و ریشه آن تا سه متر بداخل زمین نفوذ می‌کند و بنابراین منبع ویتامین‌ها و مواد معدنی است که از خاک می‌گیرد.

یونجه، از زمان‌های بسیار قدیم در ایران کشت می‌شده است و در حدود پنج قرن قبل از میلاد مسیح از یاران به یونان برده شد و در قرن هفتم بعد از میلاد به اروپا راه یافت.

یونجه در ایران در مناطق مرکزی و جنوبی به مقدر بسیار زیاد کشت می‌شود. زنبور عسل گل یونجه را دوست دارد و از آن شهد زیادی به دست می‌آورد و تبدیل به عسل می‌کند.

برگ: برگ‌های یونجه دارای سه برگچه است برگچه های نوک تیز، سبز رنگ و بیضی شکل.

در انتها مقطع یا یا دارای رأس فرو رفته، دارای دندانه‌های عمیق. گوشوارک‌ها دارای دندانه‌های عمیق بریده و رشته‌ای شکل.

گل: یونجه، در اسفند و فروردین گل می‌دهد گل‌های یونجه برنگ بنفش تیره یا آبی و در بعضی گونه‌ها به رنگ زرد دیده می‌شود.

دمگل آن کمی بزرگتر یا کمی کوچکتر از برگ‌هاست و کاسبرگ یونجه دارای دندانه‌های کوتاه‌تر از بخش لوله‌ای است.

میوه: میوه یونجه، مانند صدف بوده و دانه داخل میوه مانند لوبیا ولی کوچکتر از آن است. دو تا چهار بار پیچ می‌خورد.

غده پوش و کرکدار است و در هر دو سطح دارای رگه‌های شعاعی کم و بیش برجسته و در حاشیه دارای دو ردیف خارهای درفشی.

ترکیبات شیمیایی و خواص تغذیه‌ای

پرورش این گیاه در قدیم برای تهیه علوفه چهارپایان بوده ولی در حال حاضر به علت دارا بودن مواد مغذی به مصرف غذایی نیز می‌رسد.

یونجه، سرشار از ویتامین‌های A،C ، E ،K و همچنین دارای آمیلاز است که آنزیم مخصوص هضم مواد نشاسته‌ای است. آنزیم‌های بسیاری در یونجه یافت می‌شود.

به عنوان مثال می‌توان از امولسین، ‌اینورتاز، و پکتیاز نام برد. یونجه دارای حدود ۲۰% ‌پروتئین است.

پروتئین‌های موجود در یونجه، عبارتند از: لیزین، ‌آرژنین، هیستیدین، آدنین، فنیل آلانین، ‌آسپاراژین و سیستین. یونجه دارای اسید فسفریک نیز هست.

یونجه، همچنین دارای منیزیوم، آهن و مقدر جزئی ارسنیک و سیلیس است. بنابراین یونجه، از نظر مواد غذایی بسیار قوی است و غذای خوبی برای انسان و حیوانات است.

قسمت‌های دارویی

گل، تخم، شیره گیاه و خود گیاه به صورت خشک و تر.

خواص داروئی

یونجه، از نظر طب قدیم ایران گرم است. البته تاره آن گرم و تر و خشک شده آن گرم و خشک است.

۱) یونجه، از نظر اینکه دارای بسیاری از مواد معدنی است شیره آن برای بچه‌هایی که در حال رشد هستند و اسخوان‌بندی محکمی ندارند بسیار مفید است. حتی پودر این گیاه را می‌توان برای بچه‌های شیرخوار مصرف کرد.

برای تهیه شیره یونجه باید مقدر ۳۰۰ گرم یونجه را در یک لیتر آب ریخت و آن را جوشانید تا مقدر آب آن به نصف تقلیل یابد سپس آن را صاف کرده و مقدر کمی عسل به آن اضافه نموده  به صورت شربت درآورد. مقدر مصرف برای اطفال ۲۰۰ گرم در روز است و برای اطفال شیرخوار حدود ۵۰ گرم است که می‌توان به شیر آنها اضافه نمود.

اشخاص بزرگسال هم برای بالا بردن انرژی می‌توانند از این شیره استفاده کنند.

۲) یونجه را می‌توان به صورت تازه و یا جوانه آن را با سالاد مصرف کرد.

۳) یونجه، ملین است بنابر این برای کسانی که از یبوست رنج می‌برند می‌تواند مفید باشد.

۴) یونجه، دو برابر اسفناج آهن درد بنابراین خونساز است و برای کسانی که به کم خونی مبتلا هستند مفید است.

۵) یونجه، به علت دارابودن آهن برای درمان بیمای راشیتیسم بکار می‌رود.

۶) عوارض کمبود ویتامین ث با خوردن یونجه از بین می‌رود.

در همه جا

۷) یونجه تازه در بسیاری از کشورها مانند چین و روسیه و آمریکا به مقدار زیاد به جای اسفناج مصرف می‌شود.

۸) یونجه را در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه‌ها به صورت پودر، کپسول و قرص به فروش می‌رسانند . مقدرمصرف آن سه قرص در روز است.

۹) با همه مزایایی که یونجه؛ دارد در خوردن تازه آن نباید زیاده‌روی کرد زیرا بسیار نفاخ است و حتی حیواناتی که به مقدر زیا د از آن می‌خورند به علت گاز زیاد ممکن است تلف شوند.

۱۰) ضماد پخته یونجه را اگر روزی چند بار روی اعضایی که رعشه دارند بگذارند آن‌ها را شفا می‌دهد.

۱۱) تخم یونجه، قاعده‌آور است و برای این منظور تخم یونجه را بصورت دم کرده مصرف می‌کنند.

۱۲) دم‌کرده یونجه درمان اسهال است.

۱۳) برای نرم‌کردن سینه و تسکین سرفه روزی ۲-۳ فنجان دم‌کرده تخم یونجه، بسیار مفید است.

۱۴) برای درمان لقوه و رعشه تخم یونجه را در روغن زیتون می‌ریزند و مدت یک هفته جلوی آفتاب می‌گذارند سپس آن‌را صاف کرده و روزی چند قاشق از آن را می‌خورند و همچنین روی اعضایی که رعشه دارند می‌مالند.

۱۵) یونجه، حاوی مقدارزیادی ویتامین است. کوبیده آن زخم را به سرعت التیام داده و از خونریزی جلوگیری می‌کند.

اشکال دارویی

 دم‌کرده، ضماد، شیره، پخته گیاه.

منبع: واحد آموزش و پژوهش صدا وسیمای مرکز کیش. گیاهان دارویی جزیره کیش، پژوهشگر: بصیره اسدنژاد

پایان پیام