رد پای آب و نشان‌دادن کاربردها و نقدهایی که درباره آن ابراز شده است

رد پای آب و نشان‌دادن کاربردها و نقدهایی که درباره آن ابراز شده است

به گزارش پایگاه خبری گلونی، اندیشکده تدبیر آب ایران جزوه‌ای منتشر کرده است با نام رد پای آب: راهگشا یا مانع؟

این مقاله ترجمه‌ای است از:

Water footprint: Help or hindrance? Chapagain, A.K. and Tickner, D. 2012. Water Alternatives 5(3): 563-581

این ترجمه را در چند بخش در گلونی بخوانید:

۱- مقدمه

فشار بر منابع آب جهان روز به روز بیشتر می‌شود. بر اساس سناریوی رشد متوسط جمعیت جهان که در سال ۲۰۱۰ تحلیل شده است، تا سال ۲۰۵۰، ۲۳ میلیارد نفر به جمعیت زمین افزوده می‌شود.

تأمین غذا، آب و انرژی کافی برای جهان رو به رشد، چالش عمده‌ای برای علم به شمار می‌آید. توسعه اقتصادی در بسیاری از بخش‌های جهان بدین معنا است که افراد بیشتری سبک‌ زندگی پرتقاضا خواهند داشت.

ویژگی این سبک، قدرت خرید بیشتر و مصرف گوشت بیشتر است. اثرات اصلی تغییر اقلیم را می‌توان الگوهای نامنظم بارش و افزایش نوسان در جریان رودخانه و تغذیه آبخوان نام برد.

هم‌اکنون، میزان برداشت آب شیرین در بسیاری از بخش‌های جهان مانند چین، هند، مکزیک، خاورمیانه، منطقه مدیترانه، آسیای مرکزی، استرالیا، آفریقای جنوبی و ایالات متحده فراتر از ظرفیت تجدید طبیعی صورت می‌گیرد.

رقابت و تعارض میان مصرف‌کنندگان آب رو به افزایش است و وضعیت تنوع زیستی آب شیرین در بسیاری از بخش‌های جهان به سرعت تنزل می‌یابد.

به نسبتی که فشارها بر منابع آب افزایش یافته است، اثرات بالقوه کمیابی و آلودگی بر طیفی از ذینفعان، از جمله کسب و کارها آشکارتر می‌شود.

نوشتارهای فراوانی درباره این موضوع نگارش یافته است و اکنون مفاهیم و نوع‌شناسی ریسک‌های مرتبط با آب در کسب و کارها (از جمله ریسک‌های کمیابی فیزیکی، ریسک‌های مقرراتی و ریسک‌های اعتباری) به خوبی جا افتاده‌اند.

شمار رو به افزایشی از کسب و کارها خواهان اقدام جدی برای مدیریت بهتر آب شده‌اند و شماری از اقدامات نیز برای پرداختن به ریسک‌های کسب و کار و سرمایه‌گذاری ناشی از مدیریت ضعیف آب، با تمرکز بر ارزیابی ریسک؛ تلاش‌های عملی برای بهبود مدیریت محلی آب به عنوان وسیله‌ای برای تشخیص ریسک‌های مشترک؛ افزایش مشارکت در سطوح عالی طراحی سیاست؛ تهیه گزارش ریسک‌های آب؛ و اشتراک‌گذاری دانش میان ذینفعان و بخش خصوصی صورت گرفته است.

رهبران سیاسی نیز آب را از عوامل ریسک اقتصادی و ژئوپلیتیکی شناخته‌اند. همزمان، و تا اندازه‌ای در پاسخ به تقاضاهای بخش خصوصی درباره ابزارهایی که بتواند به درک ریسک‌های مرتبط با آب کمک کند، پژوهشگران مفاهیم و روش‌شناسی‌هایی را برای ارزیابی رد پای آب معرفی کرده‌اند.

این رویکردها در پی درک و اندازه‌گیری ارتباط نامرئی یا مجازی میان مصرف کالاها در یک بخش از جهان، و اثرات ناشی از تولید این کالاها بر منابع آب مناطق غالباً دوردست بوده‌اند. به نسبتی که روش‌‌شناسی ارزیابی رد پای آب تکامل یافت و به نسبتی که به شیوه‌های گوناگون به کار گرفته شد، توجه سیاستگذاران و دست‌اندرکاران بخش خصوصی جامعه پژوهشی، و نیز دولت‌ها و سازمان‌های غیر دولتی را به خود جلب کرد. همچنین، خبرگان آب، نگاه نقادانه‌ای به رویکرد رد پای آب داشته‌اند.

هدف این نوشتار، نشان‌دادن کاربردها و معیارهای گوناگون رد پای آب، و نقدهایی که درباره رد پای آب ابراز شده است، و توصیه‌هایی درباره کاربرد آتی آنها در حوزه مدیریت ریسک‌های مرتبط با آب و طراحی و پیاده‌سازی سیاست اثربخش مدیریت منابع آب است.

در بخش بعدی، تعریف‌های پذیرفته‌شده درباره رد پای آب مرور می‌شوند. سپس کاربردهای عمده رد پای آب تا به امروز و مزیت‌ها و کاستی‌های آنها، بر پایه نقدهای جامعه دانشگاهی و جامعه گسترده‌تر خبرگان آب به اختصار توصیف می‌شود.

در پایان، بر اساس مزیت‌ها  و اشکالات بالقوه استفاده از رد پای آب در کمک به مدیریت ریسک مرتبط با آب و سیاست منابع آب جمع‌بندی می‌شود. همچنین بر اساس این نظرات، مجموعه‌ای از قواعد برای استفاده از ابزار رد پای آب پیشنهاد می‌شود.

پایان پیام

سایر بخش‌های این مقاله را اینجا بخوانید.