کمیابی آب آبی در ۴۰۵ حوضه آبریز جهان در فاصله سال‌های ۱۹۹۶ و ۲۰۰۵

کمیابی آب آبی در ۴۰۵ حوضه آبریز جهان در فاصله سال‌های ۱۹۹۶ و ۲۰۰۵

به گزارش پایگاه خبری گلونی، اندیشکده تدبیر آب ایران جزوه‌ای منتشر کرده است با نام رد پای آب: راهگشا یا مانع؟

این مقاله ترجمه‌ای است از:

Water footprint: Help or hindrance? Chapagain, A.K. and Tickner, D. 2012. Water Alternatives 5(3): 563-581

این ترجمه را در چند بخش در گلونی بخوانید:

رد پای آب حوضه آبریز

محاسبات متعارف تنش یا کمیابی آب در مقیاس حوضه آبریز، تا اندازه زیادی بر پایه برآوردهای برداشت سالانه آب آبی به عنوان کسری از متوسط آورد سالانه و بر پایه این فرض که ۱۰۰ درصد آب برداشت‌شده از پیکره‌های آب سطحی و زیرزمینی در این سیستم صرف می‌شود صورت گرفته است.

تصویر دقیق‌تری از فشار بر منابع آب آبی، نیازهای محیط‌زیستی؛ نوسانات فصلی در بارندگی و جریان رودخانه؛ و جریان‌های برگشتی از استفاده‌های کشاورزی، صنعتی و خانوار به منبع آب آبی را به حساب می‌آورد.

بدین منظور برخی پژوهشگران، رد پای ماهانه آب آبی ۴۰۵ حوضه آبریز اصلی (شکل۳) را با احتساب جریان‌ لازم برای حفظ کارکردهای حیاتی اکولوژیکی تحلیل کرده‌اند.

هاشور قرمز پررنگ نشان‌دهنده حوضه‌های آبریزی است که بیش از ۲۰ درصد آب در دسترس در حوضه در کل سال استفاده می‌شود. (نسبت ۲۰ درصد معیاری پیشنهادی جدیدی است.

مطابق این رقم، خالی‌شدن بیش از این مقدار  از جریان طبیعی یک رودخانه، ریسک‌های سلامت اکولوژیکی و خدمات اکوسیستم را افزایش می‌دهد).

برخی از این حوضه‌ها با نقشه‌های قبلی کمیابی جهانی همخوانی دارند، از جمله مناطق خشک (مانند استرالیای مرکزی) و مناطقی که مقادیر قابل ملاحظه آب در این حوضه‌ها صرف کشاورزی می‌شود (برای نمونه حوضه ایندوس).

با این همه، بر خلاف نقشه‌های مبتنی بر برداشت آب، تحلیل ماهانه رد پای آب آبی گویای آن است که حتی در حوضه‌هایی مانند می‌سی‌سی‌پی و حوضه‌های آبریز کوچک در اروپایی غربی، ریسک کمیابی آب، حداقل در بخشی از سال وجود دارد.

در حالی که ارزیابی جامع مدیریت آب در کشاورزی برآورد کرده است که ۲/۱ میلیارد نفر در حوضه‌های آبریز با کمیابی فیزیکی مطلق آب، و۵۰۰ میلیون نفر دیگر در حوضه‌های آبریز زندگی می‌کرده‌اند که به این وضعیت نزدیک می‌شود، تحلیل بر پایه رد پای ماهانه آب آبی حاکی است که حداقل ۷/۲ میلیارد نفر در حوضه‌هایی زندگی می‌کنند که کمیابی شدید آب را حداقل یک ماه از سال تجربه می‌کنند.

داده‌های تجارت و تولید در مقیاس حوضه، کمیاب هستند و در نتیجه، پژوهشگران نسبتاً اندکی رد پای آب را برای شناخت تنش یا کمیابی آب و مسائل ذیربط مدیریت در حوضه‌های آبریز به کار برده‌اند.

در پرتو ساخت سد پیشنهادی در حوضه مکونگ، برخی پژوهشگران مطالعه رد پای آب و زمین را با هدف کمی‌کردن فشارهای بالقوه بر منابع آب و زمین در نتیجه جستجوی جوامع محلی برای جایگزینی پروتئین از دست‌رفته ماهی آب شیرین با پروتئین محصولات دامی انجام دادند.

 در حوضه دریاچه Naivasha در کنیا، ترکیبی از تحلیل رد پای آب و داده‌های اقتصادی برای ارزیابی وضعیت استفاده آب و آبزی‌پروری و کشاورزی انجام شده است.

 این ارزیابی حاکی از آن بود که تمایزهای آشکاری میان تأثیر اجتماعی- اقتصادی استفاده‌های مختلف آب در این حوضه، بر حسب درآمد و/ یا شمار شغل‌ها به ازای متر مکعب استفاده از آب وجود دارد.

شکل۳- کمیابی آب آبی در ۴۰۵ حوضه آبریز جهان در فاصله سال‌های ۱۹۹۶ و ۲۰۰۵

پایان پیام

سایر بخش‌های این مقاله را اینجا بخوانید.