پیر شالیار در اورامان و پیر سلیار در لرستان

پیر شالیار در اورامان و پیر سلیار در لرستان؛ پژوهشی درباره پیراحمد آبستانی و آیین یارسانیِ پیرسَلیاری در لرستان

به گزارش گلونی در منطقه آبستان، روستای باده که امروزه روستای آیت‌الله‌ مدنی نامیده می‌شود، دو پیر وجود دارد به نام‌های پیر سلیار و پیر احمد.

یادگار پیر سلیار درخت و چشمه‌ای است که مردم آن را مقدس می‌پندارند و معتقدند که رودگاه ( رَوَدگاه در لری یعنی قدمگاه، محل عبور) پیر سلیار بوده که از آن چشمه نوشیده و درختی را به یادگار کاشته است.

دیگری پیراحمد که تا دهه ۴۰ بقعه و زیارتگاهی داشته و هم‌چنین یک درخت بلوط قدیمی با شکل و شمایل متفاوت خاص که اهالی معتقد بوده‌اند این درخت را خود پیراحمد کاشته است.

پیر شالیار در اورامان و پیر سلیار در لرستان

تا دهه ۱۳۴۰ خورشیدی این بقعه پیراحمد و رودگاه پیرسلیار از مناطق مختلفی از لرستان زائر داشته است و در اردیبهشت برای ذبح قربانی و ذکر آنجا گرد می‌آمدند.

هنوز هم قسم خوردن به پیراحمد و پیرسلیار نیز بر زبان اهالی رایج است‌.

از متولیان بقعه پیراحمد دوبیتی‌های منسوب به پیراحمد ثبت شده است که در آن پیراحمد خود را داماد و بیدار شده از خواب غفلت به دست پیر اورامی می‌داند.

پیراحمد را یک پیر زنده دانسته‌اند که در حقیقت بقایای اعتقاد آب حیات و جاودانه ماندن است.

اهمیت این دوبیتی‌های انتسابی علاوه بر جنبه تاریخی و فرهنگی قضیه، نخستین نمونه شعری و زبانی از لری به شاخه‌ای از زبان لری است که امروزه آن را در منابع مختلف تحت عنوان لری لرستانی، لری فیلی یا لری مینجایی می‌نامند و همچنین سیر تحول این شاخه از پیوستار زبانی لری را نشان می‌دهد.

از بقایای فرهنگی آیین سلیاری در لرستان که شعبه‌ای از آیین یارسان به طور عام است می‌توان علاوه بر مقدس دانستن پیرها به مقدس دانستن برخی درختان، زنده و رهنمون دانستن برخی پیرها و مقدس دانستن برخی چشمه‌ها و غارها (نماد تقابل نور و تاریکی) اشاره کرد که در جای جای لرستان نیز دیده می‌شود‌.

یارسان یکی از فرقه‌های آیینی اسلامی ولی با تلفیقی از عناصر دینی از آموزه‌های اسلامی، میترائیسم و زرتشت بوده است.

طبق تحقیقات به عمل آمده پیرسلیار همان پیرشالیار اورامی است که امروزه در منطقه هورامانات هنوز جشنی در بهار برای بزرگداشت وی برگزار می‌شود (جشن کومسا).

او را نخستین فیلسوف یارسانی نیز به شمار آورده‌اند و طبق منابع یارسانی در قرن پنجم هجری می‌زیسته است.

بنابراین پیراحمد نیز در قرن پنجم هجری می‌زیسته است. آیین یارسان در چندین استان غربی کشور و هم چنین در شرق عراق پیرو داشته است.

یادآور می‌شود منطقه آبستان بر سر راه خرم آباد بروجرد قرار دارد و از کمالوند در ورودی خرم آباد تا زاغه ادامه دارد.

پایان پیام

نویسنده: غلامرضا مهرآموز