پنجمین همایش بین المللی زبان ها و گویش های ایران گذشته و حال برگزار شد
پنجمین همایش بین المللی زبان ها و گویش های ایران گذشته و حال برگزار شد
پنجمین همایش زبان‌ها و گویشهای ایران (گذشته و حال)، با هدف آشنایی با آخرین دستاوردهای پژوهشی در زمینه زبان‌ها و متون ایرانی باستان، میانه و نو؛ همچنین بررسی گسترده زبان‌های ایرانی به عنوان یکی از عوامل پیوند میان ملت‌های منطقه و نیز ایجاد انگیزه در پژوهشگران جوان برای مطالعات ژرف در عرصه زبان شناسی ایرانی برگزارشد.
به گزارش گلونی دبا (مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی): پنجمین همایش بین‌المللی زبان‌ها و گویشهای ایران (گذشته و حال)، توسط مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی) برگزار شد.
پنجمین همایش زبان‌ها و گویشهای ایران (گذشته و حال)، با هدف آشنایی با آخرین دستاوردهای پژوهشی در زمینه زبان‌ها و متون ایرانی باستان، میانه و نو؛ همچنین بررسی گسترده زبان‌های ایرانی به عنوان یکی از عوامل پیوند میان ملت‌های منطقه و نیز ایجاد انگیزه در پژوهشگران جوان برای مطالعات ژرف در عرصه زبان شناسی ایرانی برگزارشد.
دیرینگی زبان‌های ایرانی که منشعب از خانواده زبان‌های هند و ایرانی و هند‌و‌اروپایی است به قدمت تاریخ این سرزمین است.
تاریخ ادبیات و دانش ایرانی نشان داده که این زبان از توانایی قابل توجهی برای ارائه و انتقال پیچیده‌ترین اندیشه‌های علمی و فلسفی برخوردار است.
نگهداری این توانایی و روزآمد کردن آن مستلزم نگاهبانی و پاسداری از زبان‌ها و گویشهای ایران است و مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی در برپایی پنج دوره همایش بین‌المللی زبان‌ها و گویشهای ایران توفیق یافته است.
پنجمین همایش بین‌المللی زبان‌ها و گویشهای ایران، به صورت مجازی، روز سه شنبه، دوم دی ماه ۱۳۹۹ از ساعت ۹ تا ۲۰ برگزارشد.
در ابتدای این همایش کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، با ابراز خشنودی از برگزاری پنجمین دوره از همایش زبان‌ها و گویشهای ایران گفت: این همایش به همت و مدیریت و تدبیر آقای دکتر جعفری دهقی تدارک دیده شده است و امیدوارم امسال هم موفق شویم مقاله‌های خوبی در زمینه زبان‌ها و گویشهای ایرانی ارائه دهیم.
به ویژه اینکه این مقاله‌ها به صورت کتاب درخواهند آمد و در اختیار همه علاقمندان قرار می‌گیرد.
در واقع ما برای زبان‌ها و گویشهای ایران در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برنامه‌های متعدد داریم.
ما از همان آغاز کار در سال ۱۳۶۲ شروع به تدوین دائرةالمعارف‌های مختلف کردیم، دائرةالمعارف زبان‌ها و گویش‌ها را هم با مدیریت خانم دکتر نفیسی شروع کردیم.
و این علامت این است که ما برای این رشته اهمیت خاصی قائلیم.
وی افزود: زبان فارسی زبان ملی ماست و آثاری به این زبان پدید آمده که در جهان بی‌نظیر است.
داشته‌های ما در ادبیات و زبان فارسی دری بسیار غنی است.
ولی در هر حال ما با کلمات فکر می‌کنیم و کشور پهناور ایران همیشه برخوردار از خرده فرهنگ های زیاد بوده و وجود زبان‌ها و گویشهای مختلف می تواند خصوصیت ویژه‌ای برای ملت ایران باشد.
پنجمین همایش بین المللی زبان ها و گویش های ایران گذشته و حال
این گویشهای مختلف به قدری زیاد است که ما مجبور شدیم که اقدامات گسترده‌ای را انجام دهیم.
گاهی می‌شود یک روستا با روستای دیگر در گویش فرق داشته باشد و ما خیلی مایل بودیم که همه این گویش‌ها را جمع‌آوری کنیم زیرا بخشی از فرهنگ ملی ما و هویت ملی ما لا به لای همین گویش ها به تصویر کشیده می‌شود.
رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در ادامه افزود: ما مجبوریم که توجه ویژه‌ای به گویش‌ها و زبان‌های ایرانی داشته باشیم.
زیرا در هر گویشی داستان‌ها و قصه‌های محلی را می‌بینیم و عادات و رسوم آن گویشوران را مورد توجه ویژه قرار می دهیم.
از مجموعه این‌ها ما به فرهنگ و هویت ملی‌مان بهتر پی می‌بریم به ویژه اینکه ما مشغول تدوین دانشنامه فرهنگ مردم هم هستیم که همین کنکاش ما و جستجوی ما در لا به لای گویشهای مختلف و زبان‌های مختلف است.
این باعث می‌شود ما تمام رفتارهای آیینی خودمان را شناسایی کنیم و این در لا به لای همین گویش‌ها قابل شناسایی است.
کاظم موسوی بجنوردی در خاتمه گفت: امیدوارم این همایش بار دیگر مورد استقبال قرار گیرد و ما در چاپ و عرضه مقالات آن در آینده موفق شویم و آن را در اختیار همه علاقمندان قرار دهیم.
من از همین‌جا از تمام کسانی که پژوهش کرده‌اند و تحقیقات میدانی درباره گویش‌ها در روستاها و شهرها انجام داده‌اند دعوت به همکاری می‌کنم.
این کار یک همت علمی می‌طلبد.
البته قبلا وزارت جهاد سازندگی خیلی کوشش کرد که همه گویشهای رایج در ایران را شناسایی کند و چیزی حدود صدهزار نوار تهیه کرد که الان در اختیار مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی است.
به هر حال کلمات در واقع گویای اندیشه ماست و هر کلمه داستان و تاریخ خاص خودش را دارد و ما با کلمه می‌اندیشیم و اگر کلمات را مورد عنایت و توجه خاص قرار دهیم طبیعتا بیشتر می‌توانیم به ماهیت فرهنگ‌مان پی ببریم.
امیدوارم که مسئولین این همایش موفق باشند.
و این همایش را همانطوری که از پیش طراحی شده پیش ببرند و انشاالله مورد استقبال همه شنوندگان و بینندگان قرار گیرد.
سخنران بعدی در این همایش دکتر محمود جعفری دهقی، دبیر علمی پنجمین همایش زبان‌ها و گویشهای ایران بود.
متن سخنرانی ایشان به شرح زیر است:
به نام آنکه جان را حکمت آموخت
همزبانی خویشی و پیوندی است / مرد با نامحرمان چون بندی است
ای بسا هندو و ترک هم‌زبان / ای بسا دو ترک چون بیگانگان
پس زبان محرمی خود دیگر است / همدلی از همزبانی خوش‌تر است
“مولوی”
سپاس خدای بزرگ را که فرصتی دیگر به دست آمد تا به منظور پاسداری از فرهنگ و زبان‌های سرزمین‌مان پنجمین همایش بین‌المللی زبان‌ها و گویشهای ایران را با همراهی دوست
داران فرهنگ و تمدن ایران عزیز آغاز کنیم. زبان‌ها و گویشهای ایران اسناد هویت ملی، دینی و فرهنگی ماست.
پژوهش، حفظ و معرفی این اسناد که یکی از مهم‌ترین گنجینه‌ها و ذخائر ملی است خویشکاری همه دوستداران فرهنگ و تمدن ایران زمین است.
اقوام ایرانی مجموعه بزرگی شامل مادها، پارس‌ها و پارت‌ها در فلات ایران، کیمری‌ها و شاخه دیگری از سکاها و سرمت‌های منطقه اوکراین، آسی‌ها در منطقه قفقاز، سغدها، خوارزمیان، ختنی‌ها، هپتالیان و یوئه‌چی‌ها در آسیای میانه‌اند.
گروهی از این اقوام مانند مادها و پارس‌ها در حدود هزاره نخست پیش از میلاد به فلات ایران وارد شدند و در دامنه‌های زاگرس سکونت یافتند و با اقوام بومی ایران درآمیختند.
دو قوم ماد و پارس بعدها در سده‌های هشتم و هفتم پیش از میلاد حکومت‌های ماد و هخامنشی را تشکیل دادند.
پنجمین همایش بین المللی زبان ها و گویش های ایران گذشته و حال
زبان‌های ایرانی باستان شامل زبان‌های مادی، فارسی باستان، اوستایی و سکایی، و زبان‌های ایرانی میانه شامل زبان‌های پارتی، پهلوی، سغدی، ختنی، خوارزمی و بلخی، بواسطه وجود سه امپراتوری جهانی هخامنشی، اشکانی و ساسانی در فلات ایران و بیرون از آن گسترش یافت.
به همین روی گستردگی زبان‌ها و گویشهای ایرانی به گونه‌ای است که امروزه بخش قابل توجهی از آن‌ها در بیرون از مرزهای جغرافیای سیاسی ایران قرار گرفته است.
این زبان‌ها حامل فرهنگ و جهان بینی ایرانی‌اند و این فرهنگ را در سراسر جهان ایرانی منتشر می‌سازند.
نگاهی به برخی شاخه‌های زبان‌های ایرانی تنوع و گستردگی این زبان‌ها و گویشهای آن را نشان می‌دهند.
درحال حاضر زبان‌ها و گویشهای آسی، تالشی و کردی در مناطقی از قفقاز، داغستان، گرجستان، ارمنستان و اران تکلم می‌شود.
گروهی از زبان‌ها و گویشهای شرقی ایران در تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، کشمیر، پنجاب و سند تا سین کیانگ در شمال غربی چین، رواج دارند.
بخش مهمی از گویشهای جنوب غربی ایران تا کشورهای جنوبی خلیج فارس گسترده شده‌اند.
همچنین، با همت شعرا و ادبای ایرانی، زبان فارسی دری در دوران اسلامی بخش قابل توجهی از شبه قاره هند، آسیای میانه و آسیای صغیر را فراگرفته است.
این زبان برای سده‌های متمادی به عنوان زبان علمی و ادبی در این گستره بزرگ به کار رفته است.
افزون بر زبان‌های ایرانی نظیر کردی، بلوچی و لری و غیره، زبان‌های ترکی و عربی نیز که از سوی گروه قابل توجهی از هم میهنان ایرانی تکلم می‌شود، موجب غنای فرهنگی و علمی زبان‌های ایرانی بوده و همواره به ارزش زبان‌های ایرانی افزوده است.
در واقع زبان فارسی به عنوان زبان ملی و رسمی به منزله یکی از عوامل و عناصر اتحاد و پیوند و یگانگی میان همه ایرانیان تلقی می‌شود.
این زبان از چنان گنجینه فرهنگی، ادبی و علمی سترگی برخوردار است که از دیرباز همه ایرانیان را به هم پیوند داده است و هیچ عاملی توان جدایی آن‌ها را از یکدیگر نداشته است.
از سوی دیگر امروزه بر این باوریم که زبان فارسی تنها متعلق به ایرانیان نیست بلکه میراث مشترک ملت‌های مشرق زمین است.
این میراث متعلق به مردم ایران، هند، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، ترکیه و اقوام متعددی است که طی سدهها اندیشه‌های فلسفی، و عواطف و احساسات ادبی خود را به وسیله این زبان پرورش داده و به تکامل رسانده‌اند.
بنابراین در حال حاضر ابزار بسیار ارزشمندی به نام زبان‌های ایرانی در اختیار ما است که با نگهبانی و پاسداری از آن می‌توان تاریخ و فرهنگ و هویت خود را به جهان عرضه کنیم و بنای رفیعی از رابطه فرهنگی و دوستی میان ایران امروز و سرزمین‌هایی که زبان‌های ایرانی در آن رواج دارد برقرار سازیم.
به همین منظور مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی برنامه نخستین همایش بین المللی زبان‌ها و گویشهای ایرانی را در سال ۱۳۹۱ بنیاد نهاد و در سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۵ و ۱۳۹۷ به ترتیب دومین، سومین و چهارمین همایش بین‌المللی زبان‌ها و گویشهای ایران را برگزار نمود.
دستاوردهای این همایش‌ها یکی ارائه مجموعه سخنرانی‌هایی بود که از سوی استادان و پژوهشگران زبان‌های ایرانی ارائه شد و به لطف الهی و همت ریاست محترم مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی و همکاران سخت کوش بخش انتشارات مرکز، چاپ و منتشر شده و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.
پنجمین همایش بین المللی زبان ها و گویش های ایران گذشته و حال
دودیگر آشنایی دانشجویان و جوانان جستجوگر با مبانی زبان‌های ایرانی طی برپایی همایش از طریق آشنایی با استادان و پژوهشگران زبان‌های ایرانی است.
سدیگر این که، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی با برپایی این همایش‌ها و ارتباط با استادان و سخنرانان توانست مقدمات تدوین و انتشار دانشنامه زبان‌ها و گویشهای ایرانی را فراهم سازد.
امید است انتشار این مجموعه سرانجام جامه عمل پوشد و در دسترس دوستداران زبان‌ها و گویشهای ایرانی قرار گیرد.
باری مقدمات برپایی پنجمین همایش زبان‌ها و گویشهای ایرانی از اواخر سال پیش با همت همکاران مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی تدارک دیده شد.
دبیرخانه همایش پس از اعلان فراخوان، با استقبال گرم و پیگیر استادان و دانشجویان مواجه شد.
رویهم رفته بیش از هفتاد مقاله به دبیرخانه همایش واصل شد که پس از داوری اولیه، تعداد ۳۵ مقاله با محورهای همایش مورد پذیرش داوران قرار گرفت.
دبیرخانه همایش سپس از نویسندگان مقالات درخواست نمود آمادگی خود را باتوجه به شرایط همه‌گیری بیماری کوید۱۹ برای ارائه مقالات خود اعلام نمایند.
بدین ترتیب، برخی استادان ناچار شدند مقاله خود را به صورت از پیش ضبط شده برای ارائه ارسال کنند.
اما بیشتر مقالات از طریق سامانه مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی به طور زنده پخش و ارائه خواهد شد.
بدیهی است که تمامی مقالات پذیرفته شده در مجموعه مفالات پنجمین همایش بین‌المللی زبان‌ها و گویشهای ایران به یاری پروردگار و عزم ریاست محترم مرکز و همت همکاران ارجمند چاپ ومنتشر خواهد شد.
در خاتمه وظیفه خود می‌دانم که نخست از مساعی و حمایت بی‌دریغ جناب آقای سید کاظم موسوی بجنوردی ریاست محترم مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در برپایی این همایش و چاپ مجموعه مقالات چهارمین همایش بین‌المللی زبان‌ها و گویشهای ایرانی سپاسگزاری کنم.
افزون بر این، سپاس خود را به حضور ارزشمند استادان فرزانه اعضای شورای عالی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی و نیز استادان سایر دانشگاه‌ها به خاطر ارائه مقاله و حمایت گرانقدر آن‌ها از همایش تقدیم می‌دارم.
بار سنگین اجرای این همایش بویژه بر دوش جناب آقای مهندس علی بجنوردی مدیر محترم اجرایی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی و تیم همکاران ایشان بوده است.
باید اذعان کنم که بدون مساعدت‌های ایشان انجام این همایش میسر نمی‌شد.
پنجمین همایش بین المللی زبان ها و گویش های ایران گذشته و حال
دبیر اجرایی همایش، خانم دکتر شیما جعفری دهقی و همکار گرانقدر سرکار خانم سعیده خان احمدی، کمیته فنی، بویژه جناب آقای مهندس تهرانی و نیز بخش انتشارات مرکز، جناب آقای محسن بجنوردی و همکاران محترم ایشان، روابط عمومی مرکز سرکار خانم صوفی، دبیرخانه و تمامی همکاران مرکز دایرۀ المعارف همگی در انجام این همایش سهیم بوده‌اند و من اطمینان دارم که بدون یاری آن‌ها در این راه توفیقی حاصل نمی‌شد.
بدین مناسبت سپاس خود را به همه همکاران مرکز تقدیم می‌دارم.
امید است انتقادات و ارشادات خود را با دبیرخانه دائمی همایش در میان بگذارید.
خدایا چنان کن که انجام کار
تو خوشنود باشی و ما رستگار
در ادامه برنامه و در بخش علمی همایش افراد زیر به ایراد سخن پرداختند و مقالات و نظرات خود را ارائه کردند:
دکتر امید طبیب زاده / شعرنو و تقویت وزن عروضی (کمی) فارسی
دکتر نصرالله پورجوادی / زبان پهلوی و تصوف
دکتر مهرداد نغزگوی کهن / برخی خصوصیات زبانی تفسیر نسفی
دکتر جواد بشری / درباره دستنویسی کهن از ترجمه تفسیر طبری
دکتر آرش اکبری مفاخر / سرچشمه زبانی حماسه‌سرایی در ایران باختری
دکتر مجدالدین کیوانی / فارسی در بر خورد با انگلیسی
دکتر جلال رحیمیان / جنبه واژگانی گویش شیرازی
دکتر زهره زرشناس / معمایی به زبان سغدی
دکتر احمد پاکتچی / توسعه کاربست مقایسه با اسلاوی در ریشه شناسی واژگان فارسی
دکتر شادی داوری / پسوند اشتقاقی«- ان»: پسوند «مراسم واژه» در فارسی
دکتر موسی محمودزهی / بررسی صفات منظومه باگێن بَشکَرد در ادبیات بلوچی (با رویکرد زبان‌های ایرانی)
دکتر محرم رضایتی کیشه خاله / پیشینه مطالعات زبان تالشی
دکتر جهاندوست سبزعلیپور / خط و گویشهای ایرانی
دکتر فرزانه گشتاسب / تحلیلی آماری بر هزوارشهای متون پهلوی
سید امیرمهدی اصغری / سیری در گویش کمزاری
لازم به ذکر است فيلم سخنرانی‌های پنجمین همایش زبان‌ها و گویشهای ایران (گذشته و حال) به‌زودى، جهت استفاده علاقمندان در صفحه آپارات و اينستاگرام مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی مركز قرار خواهد گرفت.
پایان پیام
کد خبر : 210263 ساعت خبر : 11:49 ق.ظ