سفرنامه کلاویخو و ماجراهای تیمور لنگ
به گزارش گلونی سفرنامهها از آن جهت که غالباً عاری از غرض ورزی و سوگیریاند منبع مهمی برای بررسیهای تاریخی، جامعهشناسی و … به حساب میآیند.
علاوه بر نقش مهمی که در شناساندن تاریخ و جامعه اعصار پیش
ین به ما دارند در دوران معاصرِ با خود نیز موجبات آشنایی ملل و فرهنگهای مختلف با یکدیگر را فراهم میآورند.
در سالهای پیروزهای پی در پی امیرتیمور گورکانی ظفرمندیها و سفاکیهای او توجه و تحسین و ترس توامان سایر فرمانروایان را برانگیخته بود و اروپاییان از این قاعده مستثنی نبودند.
تمامی پیروزهای تیمور و جنایات او در کنار شکست دادن بایزید عثمانی همه و همه آوازه او را از آسیا به اروپا رسانده بود و کنجکاوی سایرین را برانگیخته بود.
البته تیمور نیز شخصا مشتاق برقراری ارتباط بازرگانی و دوستی با اروپاییان بود.
یکی از همین فرمانروایان کنجکاو هانری سوم شاه کاستیل بود که گروهی سه نفره از سفرا را برای کسب اطلاعات بیشتر نزد تیمور فرستاد.
در بین سه نفر سفیر اسپانیایی گونزالس کلاویخو، سفیر و جهانگرد، بر آن شد تا در طول سفر هرآنچه دیدنی است را به رشته تحریر در آورد.
آنان سفر خود را از مایورکا آغاز کردند.
از مسیر ترکیه امروز وارد طرابوزان و قرهباغ شده و بعد با گذر از شهرهای تبریز، زنجان، فیروزکوه، دامغان، نیشابور، مشهد و سرخس خود را به سمرقند در محضر امیر تیمور رسانیدند.
این گروه در هفتاد سالگی و در اواخر عمر تیمور یعنی در حدود سال ۱۴۰۴ میلادی او را ملاقات کرده و تیمور نیز در مقابل رسم مهماننوازی را در حق آنان به تمامی ادا کرد.
سفرنامه کلاویخو
عمده سفرنامه کلاویخو به تیمور و مدت اقامتش در سمرقند اختصاص دارد.
او در این کتاب نگاهی خالی از علم داشته و تنها روایتگر است و بیش از اینکه به مسائل اجتماعی، دینی و فرهنگی بپردازد به جغرافیا، آبادی شهرها و وضعیت اقتصادی پرداخته است.
در این بین با تاکید بر زندگی نخبگان توصیف زندگی روزمره را تا حدی به حاشیه رانده است.
او سمرقند را شهری پرجمعیت، با ترکیب جمعیتی متفاوت و گوناگونی توصیف میکند و این گوناگونی و رنگارنگی شهر را به سبب علاقه تیمور بدان میداند.
چراکه تیمور بعد از تصرف هر سرزمین سیل صنعتگران، تجار، هنرمندان و اهالی علم را به سوی سمرقند هدایت میکرده است.
ظاهرا هدف او از نگارش هرآنچه که دیده و اتفاق افتاده جلوگیری از فراموشی اطلاعات بوده و همین امر باعث شده که او در این کتاب درباره خلقیات و عادات تیمور، شیوه مهمانیها و اسرافهایش، زنان او، ساختار سیاسی و بافت شهری توضیح بدهد.
میدانیم که تیمور، چنگیز خان مغول را سرمشق خود قرار داده بود و از او الگوبرداری میکرد.
همچنین اهدافی چون اهداف خان مغول درسر داشت.
با این حال مرگ او و ناتوانی جانشینانش در امر حکومت این خواسته را به واقعیت بدل نکرد.
بعد از تیمور هم راههای بین اروپا و ایران ناامن شد و پای اروپاییان از آسیای مرکزی و خراسان بریده شد.
در نتیجه ارتباطی که دو طرف یعنی تیمور و اروپاییان مشتاق آن بودند عقیم ماند.
پایان پیام
نویسنده: کیمیا قنبری