پلیکان پا خاکستری بزرگترین عضو خانواده پلیكان ها
به گزارش گلونی در کتاب اطلس پرندگان ایران که سازمان حفاظت از محیط زیست منتشر کرده است درباره پلیکان پا خاکستری آمده است:
ویژگی‌های ظاهری: طول بدن ۱۶۰ تا ۱۸۰ سانتی‌متر و گستردگی بال‌ها ۳۱۰ تا ۳۴۵ سانتی‌متر است.
بزرگترین عضو خانواده پلیكان‌ها است.
نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند.
پلیکان پا خاکستری
پرنده بالغ در دوره جوجه‌آوری، کیسه گلویی نارنجی رنگ دارد و پرهای مجعد پشت سر و گردن آن اندکی افراشته می‌شود.
حد رویش پرهای جلوی پیشانی به شکل یک خط مستقیم است و لکه بزرگ زرد رنگی در پایین گلو دیده می‌شود.
روتنه، خاکستری مایل به نقره‌ای و شاهپرهای اولیه تیره است و سبب می‌شود روی بال‌ها سیاه و سفید به چشم آید.
زیرتنه، سفید به همراه هاله‌ای از رنگ خاکستری مایل به آبی، سطح زیر بال‌ها یکدست سفید چرک و پاها سربی‌رنگ هستند.
در خارج از این دوره، کیسه گلویی زرد کمرنگ و لکه زرد پایین گلو محو می‌شود.
پرنده نابالغ روتنه تیره به همراه خال‌های خاکستری مایل به قهوه‌ای، زیرتنه سفید چرک و کیسه گلویی خاکستری مایل به زرد دارد.
ویژگی‌های زیستی
دریاچه‌ها و تالاب‌های بزرگ ولی کم عمق که در حاشیه فاقد پوشش گیاهی هستند و همچنین آب‌های ساحلی دارای پناه را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند.
پرنده‌ای اجتماعی است و در تمام طول سال به صورت گروهی دیده می‌شود.
فقط از ماهی‌ها تغذیه می‌کند و آنها را به صورت گروهی، با تشکیل نیم دایره و راندن‌شان به نواحی کم عمق صید می‌کند.
جوجه‌آوری از اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت و با تشکیل کلنی در دریاچه‌های بزرگ، حاشیه علفزارهای تالابی وسیع، جزایر، نیزارها و به ندرت در مناطق باز آغاز می‌شود.
تک همسر است و آشیانه‌اش توده‌ای حجیم از نی‌ها، شاخه‌ها و برگ‌های گیاهان، گاهی به همراه قلوه سنگ‌ها است.
معمولا دو تا چهار، گاهی پنج و به ندرت شش تخم بیضی کشیده تا نیمه بیضی کشیده، سفید رنگ و به ابعاد ۵۹,۷ × ۹۳,۶میلیمتر می‌گذارد.
تفریخ تخم‌ها ۳۰ تا ۳۲ روز به طول می‌انجامد.
جوجه‌ها در بدو تولد عريان، ناتوان و وابسته به والدین هستند.
در ابتدا از غذای نیمه هضم شده که توسط والدین بر کف آشیانه برگردانده می‌شود تغذیه می‌کنند و اندک اندک با فرو بردن سر به داخل کیسه گلویی والدین غذا را دریافت می‌کنند.
پرورش جوجه‌ها ۶۵ تا ۷۰ روز طول می‌کشد و در حدود ۱۰۰ تا ۱۰۵ روزگی مستقل می‌شوند.
پراکنش و فراوانی
به تعداد اندک و به طور نامنظم در تالاب‌های استان‌های فارس و خوزستان جوجه‌آوری می‌کند.
همچنین به طور منظم در نواحی جنوبی دریای کاسپین به ویژه شبه جزيره میانکاله و خلیج گرگان، تالاب‌های استان‌های خوزستان، فارس و سیستان و بلوچستان و دهانه رودخانه‌ها و نهرهای حاشیه سواحل جنوبی کشور زمستان گذرانی می‌کند.
گاهی افراد غیر جوجه‌آور در طول تابستان در برخی تالاب‌های استان‌های خوزستان، فارس، سیستان و بلوچستان، گلستان و دریاچه‌های ترکمن صحرا مشاهده می‌شوند.
وضعیت حفاظت
جزء پرندگان آسیب‌پذیر (VU) محسوب می‌شود.
همچنین در ضمیمه I کنوانسیون منع تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض انقراض (CITES) قرار دارد.
در ایران نیز جزء پرندگان در معرض خطر انقراض معرفی شده و دارای ارزش حفاظتی است.
از مهمترین عوامل تهدید کننده این پرنده در مقیاس بین‌المللی را می‌توان از دست دادن، تخریب و تغییر کاربری زیستگاه‌ها، شکار برای تجارت سنتی منقار، ناامنی ناشی از فعالیت‌های صیادی و گردشگری، کاهش منابع غذایی ناشی از بهره‌برداری بیش از حد از ذخایر ماهیان، مسمومیت ناشی از آلودگی آب‌ها و برخورد با خطوط انتقال برق ذکر کرد.
پایان پیام