قشون دوره قاجار و نگاهی به وضعیت نظامی آن زمان

قشون دوره قاجار و نگاهی به وضعیت نظامی آن زمان

به گزارش گلونی تاریخ نظامی ایران را در دوره قاجار را نباید در چهارچوب دیدِ رایجی که نسبت به حکومت قاجار وجود دارد بنگریم.

در اوایل حکومت قاجار و دوره فتحعلی شاه به دنبال جنگ‌های پیاپی بخش‌هایی از ایران جدا شد.

عموماً دولت ایران در عصر قاجاریه دولت سیاه و بدون دستاورد می‌دانند اما باید بیان کرد که دولت قاجار وارث عقب ماندگی در ایران بود نه باعث مستقیم آن.

خصوصا دراوایل دوران حکومت قاجار، از اواسط سلسله صفویه ایران رو به زوال رفت و ایران بعد چند سال به سمت آشوب‌های داخلی رفت و عقب ماندگی در ایران رخنه کرد.

به غیر از این دوران ضعف و سقوط دوران کوتاه سلطنت نادرشاه افشار بر کشور و همچنین سلطنت کریم خان زند یا همان وکیل الرعایا بر بخشی از ایران ثبات و آرامش نسبی بر ایران برقرار بود.

اما در مجموع از قطار پیشرفت به سمت مدرنیته عقب ماندیم و این عقب ماندگی به دوره قاجار هم به ارث رسید.

اولین پادشاه قاجاریه با نظام سنتی و ایلیاتی خودش توانست ایران را یکپارچه کرده و بعد از سال‌ها آرامش نسبی را به ایران تزریق کند. آن هم ایرانی که بعد از پایان عصر زندیه تکه پاره شد.

وی توانست ایران را به سمت یکپارچگی و اتحاد سوق دهد و خود نیز در همین راه در خلال جنگ‌های یکپارچگی کشته شد.

طبق روایت‌هایی از دوره آقا محمدخان تعدادی از افسران روس که از قشون روسیه گریخته بودند به ایران پناهنده شده و در قشون ایران به کار برده شدند تا سربازان ایران را به سمت مدرنیته هدایت کنند.

البته روایت صحیح‌تر این است که این اتفاق در دوره فتحعلی‌شاه به وقوع پیوسته است.

قشون دوره قاجار

هومن زال‌ پور در گفتگویی اینستاگرامی با کانون ایرانشهر درباره قشون و تشکیلات نظامی در عصر قاجار صحبت کردند.

نماشای گلونی را دنبال کنید

در دوره فتحعلی شاه جنگ‌های ایران و روس را شاهد و ناظر بودیم.

این جنگ‌ها در واقع تلنگر اصلی به ما ایرانی‌ها برای حرکت به سمت مدرنیته و تشکیل لشکر سازمان یافته بود و همین تلنگر با تلاش‌های عباس میرزا، ولیعهد فتحعلی شاه، قدم‌هایی به سوی جبران عقب ماندگی برداشته شد.

بعد از این نوگرایی و حرکت به سمت مدرنیته فرستادگان ناپلئون بناپارت به ایران آمده و ایران با فرانسه عهدنامه فین کنشتاین را امضا می‌کند.

اولین هیات از مستشاران در سال ۱۸۰۷ به فرماندهی ژنرال گاردان وارد ایران می شوند و هسته اولیه ارتش نوین و قشون امروزی را تشکیل می‌دهند.

تشکیلات ژاندارمری در سال‌های اول حاکیت احمدشاه قاجار تشکیل شده البته نظمیه در عهد ناصری هم توسط یک مستشار ایتالیایی فرانسوی الاصل تشکیل شده بود.

ژاندارمری دولتی به یک نیروی قدرتمند در این دوره تبدیل شد اما قبل از ژاندارمری دولتی، ژاندارمری خزانه وجود داشت و برای وصول مالیات به کار می‌رفت.

با شکل‌گیری ژاندارمری دولتی ژاندارمری خزانه هم قدرتمندتر شد.

در دوران جنگ جهانی اول هم وجود نیروهای نظامی مختلف از جمله بریگارد قزاق که توسط روس‌ها هدایت می‌شد و سایر قشون‌ها مشکل ساز شد.

در حقیقت جدا از چهارچوب تاریخ سیاه و سفید دوره قاجار باید به قشون نظامی این دوره نگریست.

پایان پیام

نویسنده: فاطمه نصیری راد