آتش چگونه و در چه حرارتی درختان را از بین می‌برد؟
به گزارش گلونی در ارزیابی خسارت ناشی از آتش‌سوزی جنگلی، کاهش یا نابودی ارزش تجاری درختان جنگلی یکی از عوامل موثر است.
درجه خساراتی که از آتش‌سوزی به درختان جنگلی وارد میشود در حدود غیر معینی نوسان می‌کند. گاهی خسارت منحصر به پیدایش داغ زخم در بن درخت است.
ولی گاهی، که البته به ندرت و به طور استثنایی اتفاق میافتد، گزند شدید است. زیرا آتش موجب سوختگی سرتاسر درخت میشود.
مرگ درختان بزرگ، که بیشتر در نتیجه حریق روی میدهد، ناشی از آسیبدیدگی بافت زایاست (حرارتی بین 69 – 65 درجه سانتی‌گراد برای کشتن بافت زایا کافی است.) اگر آسیبدیدگی بافت زایا به گونهای باشد که یک نوار حلقوی آن دچار مرگ گردد درخت حالت کت زدگی پیدا می‌کند و میخشکد. از تغییر رنگ بافت زایا میتوان به مرگ آن پی برد زیرا زنده آن رنگ روشن و مرده آن رنگ تیره دارد.
برای آنکه درخت پوست نازکی بمیرد لازم نیست سراسر پوست یا قسمت بیشتر آن بسوزد. بلکه حرارتی که سطح خارجی پوست ساقه را داغ می‌کند برای کشتن درخت کافی است.
در آغاز دوره رویش که عمل تقسیم سلولی در بافت زایا به اوج خود میرسد، این بافتها، به حرارت حساستر از اواخر دوره رویش هستند. اگر آتش‌سوزی در ابتدای این دوره بروز کند خسارت زیادتر است.
درجه مقاومت گونهها به آتش‌سوزی متفاوت است. یکی از عوامل موثر در این امر اختلاف ضخامت پوست است و گونههایی که پوست نازکتری دارند، در شرایط مساوی، از گونههایی که پوست کلفتی دارند بیشتر صدمه میبینند.
صرف نظر از کلفتی پوست، سفتی یا نرمی و قابلیت اشتعال، همچنین وجود یا فقدان شکاف در آن نیز دخیل و موثر است. باید توجه داشت که وضع پوست نه تنها از گونهای نسبت به گونه دیگر بلکه در یک گونه معین، نسبت به سن درخت تغییر میپذیرد.
مقدار رطوبت و قدرت هدایت گرمایی گونهها نیز متفاوت است، بهطوریکه ممکن است در دو گونه که ضخامت پوست آنها متفاوت است، احیانا گونهای که پوست نازکتری دارد مقاومت بیشتری داشته باشد. در هر گونه، هرچه درخت مسنتر باشد، در برابر آتش‌سوزی بیشتر مقاومت می‌کند زیرا پوست درخت با پیشرفت سن آن کلفتتر میشود.
آتش چگونه و در چه حرارتی درختان را از بین می‌برد؟
در درختانی که از تنه آنها رزین و سقز میتراود، آتش‌سوزی خسارت بیشتری وارد میسازد. در درختانی که سرتاسر پوست نسوخته، بدون برداشتن آن اظهار نظر در باب مرگ درخت برای تصمیمگیری در مورد افکندن آن کار دشواری است و از همین رو است که باید تا فرا رسیدن فصل رویش بعدی منتظر ماند.
هرچند در میان سوزنیبرگها بعضی گونههای مقاوم و در میان پهن‌برگان برخی انوع حساس به آتش‌سوزی وجود دارد، اما به طور کلی، باید گفت سوزنیبرگها مقاومت کمتری نسبت به پهن‌برگان در برابر آتش دارند.
چون ضخامت پوست ریشه از قسمتهای هوایی درخت کمتر است، درجه حساسیت آن بیشتر و در گونههایی که ریشه سطحی دارند خسارت ناشی از آتش‌سوزی زیادتر است.
اگرچه سوختگی پوست درختان موجب تسهیل دسترسی و ورود بعضی حشرات به تنه درختان حریق ده میشود اما چون در درجه رطوبت چوب تغییراتی پدید آمده ممکن است شرایط محیطی برای تکثیر نسل حشرات همواره مساعد نباشد.
زخمهای حاصل از آتش برای حمله قارچها نیز راه ورود میگشایند. اگر آتش موجب مرگ کامل درختی شده باشد باید هرچه زودتر، پیش از آنکه چوب فاسد شود یا مورد حمله حشراتی که به درختان مرده هجوم میآورند قرار گیرد درخت را افکند و مورد استفاده قرار داد.
البته، در صورتی که این گونه درختان کمشمار، پراکنده و در محلهای غیر قابل دسترسی باشند برداشت آنها امکانپذیر نیست. درختان سوخته ممکن است یک سال پس از آتش‌سوزی غیر قابل استفاده شوند و یا چند سال سالم بمانند.
دوام سلامت چوب به شرایط جوی، گونه درخت و این نکته که پوست تا چه مدت بر تنه بماند بستگی دارد. اگر محل خشک و درخت عاری از حشره و قارچ و شرایط به نحوی باشد که پوست درخت نریزد، در فساد چوب تاخیر روی میدهد.
آتش سوزی جنگل ها و تاثیر آن بر نابودی درختان
پایان پیام
گردآورنده: لیلا دباغ
منابع:
- جزیره‌ای، محمدحسین (1389) – نگهداشت جنگل، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
- جزیره‌ای، محمدحسین (1338) – حمایت جنگل، چاپ مهر ایران، تهران.
- Hawley, R. c. and Stisckel, P. W. (1948) – Forest Protection. New York, London.
- Graham, S. A. (1953) – Principles of forest entomology. New York, London.
خرید از سایت‌های معتبر با کد تخفیف گلونی
کلیک کنید