گلونی

بررسی کاهش ارزش محافظتی جنگل بر اثر آتش سوزی

بررسی کاهش ارزش محافظتی جنگل بر اثر آتش سوزی

از بین رفتن نقش ارزش محافظتی جنگل بر اثر آتش سوزی

بررسی کاهش ارزش محافظتی جنگل بر اثر آتش سوزی

به گزارش گلونی کاهش ارزش محافظتی جنگل یکی از عوامل آتش سوزی است.

در اثر آتش‎‌سوزی ارزش محافظتی جنگل کمابیش کاهش می‎‌پذیرد. یکی از عوامل اصلی موثر در بقای جنگل، وجود پوشش مرده است که با وقوع آتش‎‌سوزی دستخوش نابودی می‎‌شود.

به‎‌علاوه، وجود جنگل مانع لغزش خاک، بهمن، به حرکت در آمدن ریگ روان و فرسایش خاک است. همچنین، بقای جنگل موجب کندی جریان آب در سطح خاک و درنتیجه تعدیل منابع آب می‎‌شود.

صدمه وارد به خاک جنگل نیز یکی دیگر از آثار مخرب آتش‌سوزی جنگل‌هاست.

صدمه‎‌ای که از آتش به خواص فیزیکی خاک وارد می‎‌شود بیش از آن است که به خواص شیمیایی آن می‎‌رسد. چنانچه می‎‌دانیم از نظر رشد درختان جنگلی، خواص فیزیکی خاک، بویژه درجه نفوذ و تخلخل آن به مراتب بیشتر از خواص شیمیایی آن اهمیت دارد.

اگر هوموس با خاک به خوبی درآمیخته باشد از حرارت جنگل آسیبی نمی‎‌بیند. در جنگل‎‌هایی که بیشتر درختان آن بر اثر آتش‎‌سوزی مرده باشند، تاج‎‌پوشش تنک می‌شود، پوشش مرده کاهش می‎‌یابد و خاک در معرض تابش شدید خورشید و وزش باد واقع می‎‌گردد.

در این جنگل‎‌ها، هوموس خاک نابود می‎‌شود و با فقدان پوشش مرده و درختانی که مواد آلی بر خاک بریزند دیگر هوموسی به وجود نمی‎‌آید و به این تریتب، خواص فیزیکی خاک ضایع می‌شود.

اگر خاک سنگین باشد، خشک، سفت و غیر قابل نفوذ می‎‌شود و گاهی شکاف‎‌هایی در آن به‎‌وجود می‎‌آید و چنانچه سبک باشد بیشتر گرم و متخلخل و قابل نفوذ می‎‌شود. علاوه بر این عیوب، خواص کلوئیدی خاک ممکن است اندکی صدمه ببیند.

مواد معدنی حاصل از خاکستر چوب ممکن است بر اثر باد رُفته و بر اثر آب شسته شوند و از خاک خارج گردند.

صدمه‎‌ای که در نتیجه آتش‎‌سوزی به خواص شیمیایی خاک وارد می‌شود در مقابل صدماتی که به خواص فیزیکی آن می‎‌رسد غیرقابل اهمیت است و حتی می‎‌توان گفت تاثیر مفید آتش بر خواص شیمیایی خاک ممکن است بر زیان‎‌های آن فزونی داشته باشد.

اگر آتش فقط پوشش مرده را نابود سازد ولی به طور مستقیم به قسمت هوایی درختان لطمه‎‌ای نزند خاک چندان صدمه‎‌ای نمی‎‌بیند. زیار با وجود تاج‎‌پوشش، باز پوشش مرده تامین می‎‌شود. اما چنانچه عرصه معینی از جنگل همه ساله در معرض آتش‎‌سوزی واقع شود، خاک عاری از پوشش مرده خواهد بود و چون هوموسی به‎‌وجود نمی‎‌آید خواص خاک دست‌خوش خرابی می‎‌شود.

پوشش مرده دارای مواد مغذی، به‎‌ویژه آزت، کلسیم، فسفر و پتاس است. آتش موجب نابودی آزت می‎‌شود. اما سه عنصر اخیر در خاکستر چوب باقی می‎‌مانند و به زمین بازمی‎‌گردند. تواتر همه ساله این امر موجب ضعف خاک‌ و کاهش رشد جنگل می‎‌شود.

در بعضی نقاط، خاک جنگل کم‌ژرفا است و مادرسنگ به فاصله کمی از سطح زمین قرار دارد. چنین خاکی، معمولا سرشار از مواد آلی است و اگر این مواد آلی درنتیجه حریق بسوزند خاک نابود و مادرسنگ هویدا می‎‌شود.

خاک فاقد هوموس و پوشش مرده در معرض فرسایش است و در نتیجه فرسایش لایه فوقانی خاک که غنی‎‌ترین قسمت آن است به تدریج از بین می‎‌رود و حدّت امر به نابودی کامل خاک و آشکار شدن خاکریز و حتی مادرسنگ منجر می‎‌شود.

بررسی و ارزیابی خسارت آتش به جنگل ها

پایان پیام

گردآورنده: لیلا دباغ

منابع:

  1. جزیره­‌ای، محمدحسین (1389) – نگهداشت جنگل، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
  2. جزیره‌‌­ای، محمدحسین (1338) – حمایت جنگل، چاپ مهر ایران، تهران.
  3. Hawley, R. c. and Stisckel, P. W. (1948) – Forest Protection. New York, London.

خرید از سایت‌های معتبر با کد تخفیف گلونی
کلیک کنید

خروج از نسخه موبایل