ناگفته های صید تجارتی و پژوهشی درباره این موضوع
به گزارش گلونی شیلاتی‌‌ها اغلب این ادعا را مطرح می‌‌کنند که با استفاده از سیستم‌های مدرن و مدیریت علمی می‌توان جلوی صید بی‌رویه گونه‌های وحشی را گرفت.
بخشی از این نگرش یا در واقع بخش عمده آن در عبارت حداکثر بازده پایدار (Maximum Sustainable Yield) مستتر است که در اصل یک تعریف تخصصی مدیریت حیات‌وحش، شیلات و جنگلبانی است.
حداکثر بازده پایدار، بیشترین مقدار از یک منبع مثل تن‌ماهیان باله آبی اقیانوس اطلس Atlantic Bluefin Tuna (Thunnus thynnus) است، که می‌تواند هرساله از جمعیت صید شود بدون آن که ضرری به آن جمعیت وارد شود.
البته تعیین میزان تئوریکی یا نظری حداکثر بازده پایدار که همان حداکثر میزان صید یک گونه است، معمولاً در شرایط واقعی امکان‌پذیر نیست و علت آن را هم باید در تاثیرگذاری عوامل غیر قابل پیش‌بینی مانند شرایط آب و هوایی، شیوع بیماری‌‌ها، برداشت غیرقانونی و خسارات وارده به افراد جوان‌‌تر بالاخص در خلال پروسه صید جستجو کرد.
سازمان‌‌های تجاری و ادارات دولتی اغلب فاقد اطلاعات زیست‌شناسی پایه به عنوان ضرورت برآوردهای دقیق و درست هستند. در نتیجه تعجب‌آور نیست که گفته شود تلاش برای انجام صید به میزان زیاد می‌تواند منجر به کاهش ناگهانی جمعیت گونه‌ها بالاخص ماهیان اقیانوسی شود.
ناوگان شیلاتی کانادا علیرغم کاهش جدی جمعیت‌‌های آبزیان طی دهه ۸۰م. (۱۳۵۹ الی ۱۳۶۹ ه.ش.) صید ماهیان کاد را در آب‌‌های نیوفواندلند به شکل گسترده‌ای ادامه داد. تا اینکه سرانجام ذخایر کاد ماهیان به ۱ درصد تعداد اصلی سقوط کرد و در سال ۱۹۹۲م. (۱۳۷۱ ه.ش.) دولت ناگزیر ماهیگیری را متوقف کرد و ۳۵ هزار شغل از دست رفت. سازماندهی خوب و تعریف درست ظرفیت‌‌ها به انضمام پایش و نظارت مستمر از جمعیت‌‌های منبع عناصر کلیدی و مهمی هستند که میتوانند موفقیت صنعت شیلات را تضمین کنند.
برای بسیاری گونه‌های دریایی، مساله بهره‌برداری مستقیم آن‌قدری که تاثیرات غیرمستقیم صید تجاری مهم است، اهمیت ندارد. بسیاری از مهره‌داران و بی‌مهرگان دریایی به صورت اتفاقی و طی عملیات صید و صیادی در تور گرفتار و گاه زخمی یا حتی کشته می‌شوند. این نوع صید اتفاقی را تحت عنوان صید ضمنی می‌شناسند.
تقریباً ۲۵ درصد از کل آن چه که در خلال عملیات صیادی برداشت می‌شود، مجدد به دریا ریخته می‌شود و بدیهی است که سرنوشت آبزیانی که از این طریق صید و مجدد به دریا ریخته می‌شوند، جز مرگ نمی‌تواند باشد. متاسفانه کاهش جمعیت و مرگ‌‌های دسته‌جمعی چهارگوش ماهیان، سفره ماهی‌ها و میلیون‌‌ها پرنده دریایی نیز همه به نوعی با صید ضمنی در ارتباط است.
از طرف دیگر تعداد بی‌‌شماری از لاکپشتهای دریایی و دلفین‌‌ها نیز توسط قایق‌‌های صید تجاری و به عنوان صید ضمنی کشته می‌شوند. صید ضمنی در دهه‌های ۶۰ و ۷۰م. در کشورهای مختلف اعتراضات گسترده همگانی را به دنبال داشت و هنوز هم در اقصی نقاط دنیا جای نگرانی دارد.
پیشرفت و اصلاح تورها و قلاب‌‌های صیادی به همراه روش‌‌های دیگری که می‌تواند صید ضمنی را کاهش دهد، از جمله مسایل تحقیقاتی روز در رشته شیلات هستند که می‌‌بایست به اهمیت آنها بیش از پیش توجه کرد.
صید تجارتی
شکار نهنگ‌‌ها یک دغدغه جهانی
یکی از داغ‌ترین بحث‌‌ها پیرامون مبحث صید گونه‌های آبزی وحشی، مساله شکار نهنگ‌‌ها است. بخشی از این مساله ناشی از حس دلبستگی عمیقی است که اکثر مردم نسبت به نهنگ‌‌ها دارند.
درک این مساله که بسیاری از گونه‌های نهنگ‌‌ها به اندازه‌ای شکار شده‌اند که جمعیت‌شان به صورت خطرناکی کاهش پیدا کرده است، سرانجام کمیسیون جهانی نهنگ‌‌ها را بر آن داشت که در سال ۱۹۸۶م. (۱۳۶۵ه.ش.) کلیه شکارهای تجاری نهنگ‌‌ها را ممنوع اعلام کند.
اما علیرغم این ممنوعیت، تراکم جمعیت برخی از گونه‌های خاص همچنان خیلی کم‌‌تر از تعداد طبیعی باقی ماند. این گونه‌ها از جمله نهنگ بزرگ یا وال آبی و نهنگ اقیانوس اطلس شمالی به ترتیب از سال‌‌های ۱۹۶۷م. (۱۳۴۶ه.ش) و ۱۹۳۵ (۱۳۱۴ه.ش.) به عنوان گونه‌های حفاظت‌شده شناخته شدند. البته برخی گونه‌ها مانند نهنگ خاکستری ظاهراً احیاء شده‌اند. اما سرعت پایین احیای برخی گونه‌ها می‌تواند به دلیل ادامه شکار چه به شکل قانونی و چه حتی به صورت غیرقانونی در اقصی نقاط دنیا باشد.
در حال حاضر وضعیت نهنگ‌‌هایی که توسط کشتی‌‌های ژاپنی شکار می‌شوند، هنوز مورد تردید است چرا که داده‌های علمی بیشتری نیاز است تا بتوان وضعیت جمعیتی آنها را به طور دقیق ارزیابی کرد.
یافتن روش‌‌هایی که بتواند از افراد گونه‌هایی که به صورت بی‌رویه شکار و صید شده‌اند، حفاظت و جمعیت آنها را مدیریت کند، یک اولویت مهم برای زیست‌شناسان دست‌اندرکار امر حفاظت است.
پروژه‌های حفاظتی که پیوند دهنده حفاظت از تنوع زیستی و توسعه اقتصاد محلی بر مبنای یک رویکرد عملی باشند، میتوانند این روند را معکوس کنند.
در برخی موارد، این ارتباط می‌تواند از طریق شناخت یا آگاهی نسبت به میزان برداشت پایدار از یک منبع طبیعی میسر شود.
به عنوان مثال می‌توان بر اساس یک سری گواهی‌های خاص به تولیدکنندگان اجازه داد که برای یک محصول خاص قیمت بیشتری را دریافت کنند.
تولیدات چوبی و یا غذاهای دریایی دارای گواهی‌نامه پیش‌تر وارد این بازار شده‌اند، اما هنوز باید صبر کرد و دید که آیا این محصولات میتوانند تاثیر مثبت و شاخصی بر تنوع زیستی داشته باشند یا خیر.
ثبت پارک‌‌های ملی، ذخیره‌گاه‌های طبیعی، پناهگاه‌های دریایی و سایر مناطق حفاظت‌شده نیز یکی از راهکارهایی است که برای حفاظت از گونه‌هایی که بیش از اندازه صید و شکار شده‌اند، در دستورکار قرار می‌گیرد. اگر بتوان میزان برداشت را از طریق اجبار قوانین و آیین‌نامه‌های بین‌المللی مثل سایتس یا حتی قوانین ملی کاهش داد یا حتی متوقف کرد، آنگاه گونه‌ها نیز احتمالاً توانایی احیاء خواهند داشت چنانچه فیل‌ها، شنگ‌های دریایی، لاکپشتهای دریایی، فک‌ها و گونه‌های خاص نهنگ‌‌ها جزو گونه‌هایی هستند که به محض توقف صید و شکار بی‌رویه توانسته‌اند جمعیت‌‌های خود را احیاء کنند. (Lotze and Worm, 2009)
توضیحات جدول:
منابع: انجمن نهنگ‌های آمریکا، فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (آی‌یو‌سی‌ان)
الف) ارقام جمعیتی که در گذشته صید می‌شده، بسیار قابل تعمق است. شواهد ژنتیکی به این نکته اشاره دارند که جمعیت‌ها احتمالاً از آنچه که پیش‌تر تصور می‌شد هم بیشتر بوده‌اند.
ب) وضعیت حفاظتی را بر اساس مجموعه تخمین‌های تعداد، تهدیدات و گرایشات جمعیتی به دست می‌آورند. به عنوان مثال تعداد نهنگ‌های اقیانوس اطلس جنوبی کم هست اما گرایش جمعیتی آنها افزایشی است.
پایان پیام
نویسنده: فرناز حیدری
خرید از سایت‌های معتبر با کد تخفیف گلونی
کلیک کنید