گلونی

ژان ژاک روسو و نظریه اراده عمومی

ژان ژاک روسو و نظریه اراده عمومی

ژان ژاک روسو و نظریه اراده عمومی

ژان ژاک روسو و نظریه اراده عمومی

به گزارش گلونی یکی از مهم‎‌ترین نظریات و آرای ژان‌ژاک روسو (28 ژوئن 1712- 2 ژوئیه 1778م.)، فیلسوف، آهنگساز و اندیشمند عصر روشنگری، که برخی از آن به مثابه روسو نیز سخن به میان آورند، نظریه اراده‌ عمومی فرانسوی (Volonté générale) است.

اراده عمومی روسو، صرفاً اراده همه به عنوان مجموعه‎‌ای از مقاصد فردی نیست، بلکه شامل عنصر قابل تعمیم در اراده هر فرد است.

در این نوشتار قصد داریم تا به بیان مقدماتی درباره اراده عمومی روسو بپردازیم که ما را در درک و دریافت دقیق‎‌تر از اندیشه او در نوشتارهای بعدی رهنما و رهگشا خواهد بود.

مفهوم اراده عمومی در اصل متعلق به روسو نیست، بلکه اراده عمومی یکی از اصطلاحاتی است که در رشته حقوق و الهیات نیز دارای مفهوم و کاربست علمی بوده است. این اصطلاح حتی توسط کسانی چون دیدرو و مونتسکیو و معلم او، نیکولا مالبرانش نیز مورد استفاده قرار می‎‌گرفت.

این اصطلاح همچنین در اندیشه جمهوری‌خواهی اسپینوزا به کار رفته است، هرچند میان اراده عمومی او و روسو تفاوت‎‌هایی وجود دارد.

در حالیکه تصور روسو از انحطاط اخلاقی بشر مترقی از زمان پدید آمدن جامعه مدنی با نظر اسپینوزا مبنی بر این مورد که طبیعت بشریت همواره و همیشه یکسان است اختلافات قابل توجهی دارد، اما هر دو فیلسوف بر این عقیده‎‌اند که بدون یک معیار عالی برای برابری، اراده عمومی در حقیقت خویش بی‎‌معنی خواهد بود.

روسو مخالف این نیست که که برای پیشگیری از بروز هرج و مرج، تنها می‎‌بایست یک اراده غالب وجود داشته باشد، اما هدف اصلی روسو مشارکت مدنی برای حفظ آزادی است به گونه‎‌ای که این آزادی شهروندان را از خطر وابستگی به یک اراده خاص مصون بدارد. در اندیشه او بیان حاکمیت جز به واسطه اراده عمومی تمامی اعضای بدنه سیاسی، فاقد اعتبار و اصالت است.

به عبارتی دیگر، اعضای باشگاه‎‌های ژاگوبینی یا یعقوبی (Club des Jacobins) انقلاب فرانسه، علیرغم به کار بردن گسترده نظریات روسو در زمان انجام اصلاحات بنیادین و بیان پیشنهادات و نظرات خویش، به صورتی ناخودآگاه یکی از مفاهیم و اصطلاح‎‌های رادیکال مربوط به اواخر قرن هفدهم میلادی را به کار می‎‌بردند که برخی از آن‎‌ها، نسبت درک پیشینه آن ناتوان بودند.

پایان پیام

نویسنده: علیرضا خزایی

خرید از سایت‌های معتبر با کد تخفیف گلونی
کلیک کنید

خروج از نسخه موبایل