آتش در کدام جنگل ها به زادآوری درختان کمک می‌کند؟
به گزارش گلونی آتشسوزی در جنگل ممکن است به زادآوری جنگل کمک کند.
به این ترتیب که از ضخامت پوشش مرده میکاهد و یا با سوختن آن خاک معدنی نمایان میشود و بستری به منظور پذیرش و تندش دانه برای بعضی از گونهها که به چنین بستری نیازمندند فراهم میشود.
در جنگل‌های سوزنیبرگ اسکاندیناوی که پوشش مرده، بر اثر طول فصل سرما و وجود مواد رزینی در آنها، با تاخیر به هوموس تبدیل میشود، همواره به صورت لایه ضخیمی عرصه این جنگلها را فرا میگیرد و مانع زادآوری طبیعی آنها میشود.
برای رفع این مانع، باید به حذف پوشش مرده به هنگام لزوم همت گماشت و از این روست که میبینیم جنگلبانها در این کشورها، با شعلهافکنهای خاص مبادرت به سوزاندن پوشش مرده به صورتهای مختلف نواری، حجرهای، یکسره و … مینمایند.
در جنوب شرقی ایالات متحده امریکا، در جنگل‌های آمیخته بلوط و کاج، چون صرفه اقتصادی در قربانی کردن درختان کُندروی بلوط و کمک به زادآوری درختان تُندروی کاج است، جنگل را به عمد به آتش میکشند تا درختان بلوط برجای مانده پس از برداشت درختان کاج را نابود سازند.
گذر آتش نهتنها این مقصود را برآورده میسازد، بلکه گرمای حاصل از آن موجب باز شدن مخروط میوه کاجها و رها شدن دانهها و درنتیجه تندش و رویش آنها و تبدیل جنگل آمیخته به جنگل نسبتا خالصی از کاج نیز میشود.
در مناطق جنوبی استرالیا هم، در هر جا که جنگل اوکالیپتوس وجود دارد نشانههایی از آتش به صورت زغال به چشم میخورد. به نحوی که آتش را باید جزئی از مجموعه عناصر محیطزیستی به حساب آورد.
از روزی که اقوام مهاجر به استرالیا پا نهادند در راهاندازی آتش نقش عمدهای داشتهاند. در عین اینکه از نقش آذرخش در آتشسوزی در جنگل‌های استرالیا نیز نباید غافل بود. بومیان استرالیا اعتقاد داشتند که منشا آتش در آسمان است. از این رو باید یقین داشت که آتشسوزی ناشی از آذرخش همواره به وقوع پیوسته است.
پوشش مرده موجود در پای درختان اوکالیپتوس نقش مهمی در زادآوری آنها ایفا می‌کند. به این ترتیب که این پوشش در اثر آتش میسوزد و بستر مناسبی را برای بذرهای این درختان فراهم میسازد. از پژوهشهای انجام یافته چنین برمیآید که گونهای از اوکالیپتوس که با گونههای جنگلی دیگر در جنگل‌های بارانی درآمیخته است، بدون گذر آتش قادر به زادآوری نیست.
همچنین، در جنگل‌های با زیراشکوب متشکل از گونههای اسکلروفیل مرطوب، بدون آتش، درختان اوکالیپتوس موفق به زادآوری نمیشوند.
جنگل‌های همسال، با زیراشکوبی از هر تیپ و گونهای، در گذشته همواره در اثر آتشسوزیهای اتفاقی به زادآوری پرداختهاند. از این‌رو منطقی است که چنین بپنداریم که اوکالیپتوسهای واقع در مناطقی که در معرض آتشسوزیهای مکرر قرار گرفتهاند برای زادآوری به آتش وابستهاند.
از بررسیها معلوم شده که پوشش مرده دست کم چند گونه اوکالیپتوس، بازدارنده زادآوری است. اگر این واقعیت در مورد اوکالیپتوسها قابل تعمیم باشد میتوان نتیجه گرفت که بین آتش و تجمع مرده وابستگی مطلق وجود دارد. همه گونههای اسکلروفیل خشک و مرطوب پس از گذر از آتش به فراوانی زادآوری میکنند و بسیاری از آنها دارای بذرهاییاند که احتمالا به طور طبیعی نیازمند گذر آتش، پیش از جوانه زدن به هر مقداری، هستند.
در اثر آتش، رستنیهای ناخواسته و گونههای نامرغوب جنگل از بین میروند و درنتیجه به رشد گونههای پربها افزوده میشود. بهعلاوه، آتش گاهی، اما نهچندان، سبب گریز یا مرگ جوندگان کوچک که مُخلّ تجدید نسل جدید هستند میشود.
درضمن، آتش خردهچوب و دارماندها را که عرصه جنگلی را فرا گرفته و مانع زادآوری جنگل هستند میسوزاند و خاک را مهیای پذیرش و رویش بذرهای جنگلی می‌کند.
اهمیت آتش سوزی در جنگل ها
پایان پیام
گردآورنده: لیلا دباغ
منابع
- جزیره‌ای، محمدحسین (1389) – نگهداشت جنگل، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
- جزیره‌ای، محمدحسین (1338) – حمایت جنگل، چاپ مهر ایران، تهران.
- جزیره‌ای، محمدحسین (1374) – جنگل و آتش. مجله جنگل و مرتع، شماره 29، سازمان جنگلها و مراتع کشور، تهران.
خرید از سایت‌های معتبر با کد تخفیف گلونی
کلیک کنید