مقدمه دکتر کردوانی بر کتاب خشکسالی و راه های مقابله با آن

مقدمه دکتر کردوانی بر کتاب خشکسالی و راه های مقابله با آن

به گزارش گلونی کتاب خشکسالی و راه های مقابله با آن از دکتر پرویز کردوانی را انتشارات دانشگاه تهران منتشر کرد که در ادامه بخشی از مقدمه دکتر کردوانی بر این کتاب را می‌خوانیم.

مقدمه دکتر کردوانی بر کتاب خشکسالی

در چاپ اول کتاب، که در سال ۱۳۸۰ سالی که هنوز خشکسالی حاکم بود منتشر شد، درباره انواع خشکسالی، عوامل مؤثر در خشکسالی‌ها و همچنین عوارض نامطلوب و زیان‌های خشکسالی‌ها در زمینه‌های مختلف و دیگر مطالب سخن گفتیم.

اما در سال ۱۳۸۰ کشور ما در بسیاری از استان‌ها، از تسلط خشکسالی خارج شد و بارندگی‌ها به حالت عادی برگشت.

در سال ۱۳۸۲ يکصد و یک بار سیل در کشور جاری شد. حتی در تیر ماه همین سال، بارندگی‌های شدید در بسیاری از مناطق کشور مانند استان‌های زنجان، خراسان، تهران، اردبیل، گلستان، مازندران و غیره باعث آبگرفتگی معابر و بسته شدن راه‌ها و وارد آمدن خسارات زیاد به خصوص به کشاورزی گردید (در چاپ اول نوشتیم که خشکسالی خسارات زیادی به کشاورزی وارد کرد اما در سال ۸۲ ترسالی با بارندگی زیاد باعث خسارات زیاد شد).

بنابراین، بارندگی در سال ۸۲ و همچنین در سال ۸۳ در بسیاری از استان‌های کشور مناسب بود.

اما بنا به اظهارات مسئولان آب در سال ۸۳ ساکنان نواحی جنوب شرق کشور مانند استان‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان، حدود هفت سال است که همچنان از خشکسالی رنج می‌برند به گونه‌ای که به عنوان مثال طبق اظهارات رئیس سازمان کشاورزی استان سیستان و بلوچستان در مردادماه ۱۳۸۳، حدود ۱۴ هزار هکتار باغ‌های قدیمی، دو هزار هکتار باغ‌های جدید، پنج میلیون واحد دامی و… در این استان به کلی خشک شده و از بین رفته‌اند و ده‌‌‌ها روستا به شدت دچار کم‌آبی شدید شده‌اند.

براساس گزارش دیگری در همین سال به علت خشکسالی، آب در تمام روستاهای استان سیستان و بلوچستان (به غیر از ایرانشهر) جیره‌بندی شده و آب ده‌ها حلقه چاه، خشک گردیده و با تانکر آب به روستاها می‌رساندند…

در ادامه این مقدمه می‌خوانیم:

خلاصه طبق اظهارات مسئولان آب کشور از آبان سال گذشته تا اواخر خرداد سال (۸۶) نسبت به همین زمان در سال آبی گذشته، ۱۳ درصد افزایش بارندگی داشته‌ایم.

اما نگارنده خود شاهد بوده است که هر چند در غرب و شمال غرب کشور، بعد از عید امسال برف و باران زیادی داشته‌ایم، اما در مناطقی از استان اردبیل به عنوان مثال گرمی نباریدن بارش به موقع سبب شده است که زراعت دیم (عدس) در برخی از نقاط آن به دلیل خشکسالی حتی قابل برداشت نباشد.

– در مردادماه در ارتفاعات کلاردشت مازندران برف بارید! در غرب و نیمه شمالی کشور از آن جمله تهران در این ماه بارندگی صورت گرفت.

خشکسالی هیدرولوژیک یا کم آبی در بسیاری از نقاط کشور ادامه دارد و سال به سال هم وضعیت از لحاظ آب بدتر می‌شود و دولت ناچار می‌شود آب را از منطقه‌ای به منطقه دیگر منتقل کند و همچنین با احداث سد، منطقه‌ای آبدار می‌شود ولی آب منطقه دیگری در نتیجه آن کاهش می‌یابد و…

همانطور که در چاپ اول کتاب نوشتیم، خشکسالی هیدرولوژیک (کم‌آبی) می‌تواند بر اثر توسعه کشاورزی، صنعت و مصرف بی‌رویه آب در شهرها رخ دهد که در بسیاری از مناطق کشور اتفاق می‌افتد و حتی در پر باران‌ترین مناطق کشور مانند گیلان و مازندران در فصل تابستان برای زراعت برنج همواره با کمبود آب مواجه هستند.

با حفر بی‌رویه چاه و برداشت بیش از حد از آب‌های زیرزمینی (با اجازه یا بی‌اجازه، که همچنان ادامه دارد!) سال به سال وضعیت آب مناطق بدتر می‌شود و خشکسالی اقلیمی (کم باریدن نسبت به سال گذشته) که اثر مستقیم بر کاهش آب‌های سطحی و نوسان شدید آن دارد، با کم شدن آب سطحی، فشار به آب زیرزمینی وارد می‌شود. برداشت بیشتر برای جبران کمبود آب سطحی، که حتی در سال‌های تر یا پر باران هم دیگر قابل جبران نیست.

با مصرف زیاد آب در شهرها، جیره‌بندی آب آغاز می‌شود مانند شهر مشهد در سال ۱۳۸۵، اما راه چاره را حفر بیشتر چاه و تامین آب از این راه می‌دانند که به عنوان مثال در مشهد در سال ۸۶ دیگر جیره‌بندی آب صورت نگرفت، زیرا یکصد حلقه چاه عمیق دیگر حفر کردند، غافل از این که ممکن است این عمل باعث رضایت ساکنان شهر گردد ولی آینده و حیات شهر و فعالیت‌ها را به خطر می‌اندازد زیرا با این گونه برداشت‌ها سطح آب زیرزمینی به شدت پائین می‌رود و روزی هم فرا می‌رسد که دیگر در آن منطقه آب زیرزمینی وجود ندارد و در بسیاری از موارد قبل از تمام شدن آب زیرزمینی، در نتیجه پیشرفت آب‌های شور، آب‌های شیرین هم شور و به خصوص برای شرب نامناسب می‌شود.

لذا باید همواره به این فکر بود که مملکت در معرض خشکسالی اقلیمی که به ویژه هیدرولوژیک است و با استفاده بهینه (صرفه‌جویی در مصرف) از مسائل کاسته شود تا دشت‌ها یکی پس از دیگری مایه حیات‌شان (آب زیرزمینی) تمام نشود، چیزی که متأسفانه در حال اتفاق افتادن در بسیاری از مناطق کشور است.

به این ترتیب خشکسالی هیدرولوژیک دائمی فرا می‌رسد که چاره‌ای جز مهاجرت نیست.

بار دیگر ضمن سپاسگزاری فراوان از مقامات و کارکنان موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران برای تجدید چاپ این کتاب و آرزوی سلامتی و موفقیت‌های بیشتر برای آنان، خدمت دانشجویان عزیز دیگر علاقه‌مندان به مطالعه این کتاب عرض سلام و ارادت دارم.

پائیز ۱۳۸۶ پرویز کردوانی

پایان پیام

خرید از سایت‌های معتبر با کد تخفیف گلونی
کلیک کنید