ادبیات و شعرامروز در گلونیپیشنهاد سردبیر

ژانر دیستوپیا یا پاد آرمان شهر چیست؟

در ۲ شهریور ۱۴۰۰ 0

به گزارش گلونی بسیاری از ما آدم‌ها، بارها و بارها، جهانی بدون جنگ، قحطی، فقر و تبعیض و غیره را تصور کرده‌ایم.

به عنوان مثال افلاطون جمهو‌ری را فرض می‌کرد که به دست فیلسوفان فرهیخته اداره می‌شد. یا حاکمان زیادی در جهان با ساختن باغ‌های باشکوه سعی کردند، بهشت را به زمین بیاوردند و به بیانی دیگر یوتوپیا خلق کنند.

در سال ۱۵۱۶ میلادی تامس مور به این دست از تصورات و آرزوهای بشر برای دنیایی عاری از جنگ و جنایت یک نام داد؛ یوتوپیا. که در لغت به معنی ناکجاآباد است.

سال‌ها گذشت و انسان به خیال خود به وسیله علوم جدید و فناوری‌های مدرن روز‌به‌روز به آرزوهایش نزدیک‌تر شد. او هرچقدر که به فناوری‌ها و وسایل پیشرفته بیشتری دست پیدا می‌کرد، از دنیایی به دور از جنگ و جنایت یا همان یوتوپیا دورتر و بیش از پیش گرفتار قحطی، بی‌عدالتی، آشوب و جنگ می‌شد.

در این میان هنرمندان برای اعتراض به وضع جهان به ژانری روی ‌آوردند که دقیقا مخالف یوتوپیا بود؛ ژانر دیستوپیا یا ضد آرمان‌شهری. یکی از اولین آثاری که در این ژانر نوشته شد، سفرهای گالیور اثر جاناتان سوییفت بود.

سال‌های بعد و پیشرفت‌های صنعتی به استفاده هر چه بیشتر از این ژانر کمک کرد. چراکه بندهای آویخته شده بر دست و پای انسان‌ها هر روز سنگین‌تر می‌شدند و سرمایه‌دارها هرروز قدرتمندتر و ثروتمندتر.

در چنین شرایطی بود که آثار دیستوپیایی خلق شدند. آثاری که ابتدا تخیلی به نظر می‌رسیدند، اما با گذشت زمان ثابت شد که چنین نیست.

جنگ جهانی در سرتاسر کره خاکی، اعتراضات گسترده در گوشه‌گوشه کشورها، مرگ و میر تعداد زیادی از آدم‌ها و قحطی و گرسنگی نمونه بارز یک ضد آرمان‌شهر واقعی در دنیا بودند.

آثاری چون دکتر استرنج لاو که به جنگ هسته‌ای و پیامدهای آن می‌پردازد و همچنین سرگذشت ندیمه و وی مثل وندتا نشان می‌دهند در هیاهو بحران‌های جهانی چطور و چگونه نه تنها حقوق انسانی ما بلکه وجودمان فراموش می‌شود.

آثار دیستوپیایی امروز به مسائلی مانند تغییرات اقلیمی، بیماری‌های واگیردار خطرات نبود دموکراسی و قدرت حاکمان می‌گویند، تا شاید با دادن درس عبرت چشم‌های ما را به روی جهان اطراف‌مان باز کنند. با نگاهی به دنیای اطراف فکر می‌کنید تا چه حد موفق بوده‌اند؟