کتاب امیل سرآغازی برای فلسفه تعلیم و تربیت

در ۵ شهریور ۱۴۰۰ 0

به گزارش گلونی یکی از نخستین آثار تالیف شده در حوزه فلسفه تعلیم و تربیت، کتاب امیل (به انگلیسی: Emile)، اثر ژان‌ژاک روسو (۲۸ ژوئن ۱۷۱۲- ۲ ژوئیه ۱۷۷۸م.)، فیلسوف، آهنگساز و اندیشمند عصر روشنگری است که آن را سرآغازی برای گسترش فلسفه تعلیم و تربیت در اروپا می‌‌دانند.

کتاب امیل در سال ۱۷۶۲م. در پاریس به زبان فرانسه منتشر گردید و ترجمه آن، یک‌سال بعد در بریتانیا به طبع رسید. این کتاب در پنج بخش تالیف گردیده و پس از انقلاب فرانسه، منبع و الهام‌‌بخش اصلی سیستم نوین آموزش ملی در فرانسه بود.

در کتاب امیل، روسو به سوالات اساسی سیاسی و فلسفی موجود درباره رابطه فرد و جامعه می‌‌پردازد. اینکه چگونه ممکن است فردی خصلت‌‌های درست و ذاتی خویش را حفظ کرده است، عضوی از یک گروه یا جناح مفسد باشد، در شرایطی که خصیصه‌‌های ذاتی او، در تضاد با این گروه است و گذشته از این، به دنبال ایجاد یک سیسنم آموزشی است، تا بتواند انسانی را که او در دیگر کتاب خویش، موسوم به قرارداد اجتماعی مورد توجه و تعریف قرار داده است، در برابر یک جامعه فاسد مورد حراست قرار بدهد.

امیل را اصولاً نمی‌‌توان یک راهنمای دقیق برای فرزندپروری دانست که راهکارهایی درست و مشخص، آنگونه که برخی از انتظار دارند ارائه بدهد.

در برابر، امیل صورتی اندرزی دارد که برای بهبود سیستم آموزشی و البته تربیت فرزندان، توصیه‌‌هایی درخور توجه را در قالب یک رمان، که شخصیت‌‌های آن در حال سپری کردن یک سیر معنوی و فکری برای بهتر شدن هستند، بیان می‌‌کند.

روسو در کتاب امیل لزوم محدود کردن توجه نوجوانان به حسیات را هم مورد توجه قرار داده است. به عقیده روسو، از آن جهت که هدف تعلیم دادن انسانی است که بتواند از عقل خویش به صورتی کارآمد استفاده کند و تربیت فرد به وسیله پیش‌بینی نتایج به دست آمدنی، از ایجاد اثرات افراطی اجتناب خواهد کرد.

چراکه این اثرات خطرناک، شکلِ غیرطبیعیِ اخلاقی را که به صورت رفتاری غیرفعال و ریاکارانه درمی‌آید می‌گیرند و از شیوه تربیتی که به موجب آن، نوجوان به گونه‌‌ای ناشی از تحمیل به او و ایجاد عملکرد منفعت‌‌جویانه در اوست، اجتناب کرد.

در شیوه‌‌ای که روسو از آن برای تعلیم و تربیت صحبت می‌‌کند، تعلیم صحیح در حقیقت تشخیص انگیزه‌‌هایی است که به صورت طبیعی ایجاد می‌‌شوند. به آن جهت که تاثیر تربیتی مثبتی بر نوجوان بگذارند و برای این مورد باید به مبانی تعلیمی مرتبط با اعمال قدرت قانونی پرداخت.

در بخشی از متن این کتاب درباره روسو و اندیشه‌‌های او می‌خوانید: «اینکه افکار روسو پیچیده و گاه توام با ایهام است شک نیست؛ اما آنچه این فیلسوف را برجسته می‌کند، علاوه‌بر نظراتش در قلمروی علم و تربیت، عقایدش در خصوص مساوات و عدالت اجتماعی است.

در کتاب قرارداد اجتماعی، پایه‌های حکومت دموکراسی را طرح‌ریزی می‌کند و زمینه‌ساز انقلاب فرانسه می‌شود و در همین کتاب است که گفته است برتری همواره از آن ملت است نه حکومت.

کتاب اعترافات همراه با دیگر مکتوباتش شالوده‌ی مکتب رمانتیسم قرن هجدهم را شکل داده و بر رمانتیک‌های آن عصر و نیز بعدها بر هنرمندان قرن نورده تأثیری سودمند داشته است.

اثر مشهور روسو در امر تعلیم و تربیت، کتاب امیل است که گفته‌اند نسل دوره‌ی اول انقلاب فرانسه را پرورش داده و دستمایه‌ای شده است برای اصلاحات اخلاقی ـ تربیتی نسل‌های بعد که ماییم و نسل ما.»

کتاب امیل را از این لینک تهیه کنید