دریک طلا و سیگل نقره؛ نخستین واحد پول در ایران باستان

در ۲۳ آبان ۱۴۰۰ 0

به گزارش گلونی گذشته چراغ راه آینده است. تا زمانیکه ملتی تاریخ خود را نشناسد، چه جای امید که برای آینده‌اش تدبیری بیندیشد؟

چراکه وضعیت حال یک سرزمین بسان حلقه‌های یک زنجیر طولانی به گذشته‌اش متصل است و بی‌شک از آینده نیز منفک نخواهد بود.

تاریخ خود مؤید این مطلب است که هرگاه انسان‌هایی نسبت به سرگذشت مملکت‌شان نامهربان و نامأنوس بوده‌‌اند، محکوم شده‌اند به از دست دادن عزت ملی و فرهنگی و بی‌هویتی!

از این جهت در این سلسله نوشتارها قصد داریم عزت و هویت ایرانی و ملی را در لابه‌لای صفحات خاک گرفته تاریخ جستجو کنیم.

قسمت هشتم- با ارزش‌ترین سکه‌های طلایی باستانی با نقش سرباز کماندار

از ویژگی‌های یک تمدن است که واحد پول داشته باشد و تمدن باستانی و پرشکوه ایران نیز از این قاعده مستثنا نبوده است.

«دَریک» طلا و «سیگل» نقره، نخستین واحدهای پول در ایران باستان و دوره هخامنشی بود که «داریوش اول» هخامنشی را بنیانگذار ضرب آن می‌دانند.

گرچه «دریک» نام نخستین واحد پولی و رسمی را به دوش می‌کشید، اما دولتمردان سرزمین پهناور هخامنشی چند سال قبل‌تر نیز برای معامله‌های خود از سکه‌های طلا و نقره‌ای استفاده می‌کردند که در «سارد» ضرب می‌شد.

سارد پایتخت امپراتوری «لیدی» بود که «کوروش کبیر» در گسترش سیطره‌اش به غرب دنیای آن روز، دروازه‌‌های آن‌ را گشود و با سکه‌های این شهر کهن آشنا شد و این تصرف، آغازی بر ماجرای ضرب سکه در دوره هخامنشی بود.

سکه‌های سارد نیز از طلا و نقره ضرب می‌شدند با نقشی از شیر و به ‌نام «کِروزوس» شاه لیدی.

کوروش ضرب آن را در سارد ادامه داد و استفاده‌اش را در سرزمین‌های قلمروی خود باب کرد.

دریک طلا و سیگل نقره

محسن ظهوری از عصر ایران گزارش می‌دهد:

نماشای گلونی را دنبال کنید

اما داریوش بزرگ استفاده از واحد پول و سکه‌ای که دیگران بنیان گذاشته بودند را برنمی‌تابید.

او برای شاهنشاهی بزرگش، واحد پول و سکه‌ای به‌ نام خود لازم داشت و از این جهت دستور به ضرب سکه داد.

گرچه دریک از طلا و سیگل از نقره ضرب می‌شد اما نقش آنها یکسان بود.

طرح‌هایی یکسان از جنگاور کمان‌دار و نیزه به‌دست که با کمی تفاوت مانند اضافه شدن یک تیرکش بر پشت کماندار یا تغییر صورت جنگاور، در تمام دوره هخامنشی ضرب می‌شد.

سکه‌های بی‌نظیری که این روزها تنها در «موزه ملک» می‌توانید نگاه‌شان کنید.

از دیگر تغییرات ضرب سکه می‌توان به نقش برجسته در یک سمت نیز اشاره کرد.

در واقع در اوایل ضرب، سکه‌ها در یک سمت نقش برجسته داشتند که بعدها با ساخت دستگاه‌های پیشرفته‌تر، سکه‌هایی ضرب شد که هر دو طرف آنها نقش برجسته داشتند.

از لحاظ ارزش مالی، هر دریک طلا، ۲۰ سیگل نقره ارزش داشت. در واقع دریک با ۴/۸ گرم وزن از طلای خالص تهیه می‌شد و از باارزش‌ترین سکه‌های دوران باستان بود و همراه با سیگل واحد پولی تمام سرزمین‌های تحت فرمانروایی هخامنشیان بود.

«گِزنفون» مورخ یونانی می‌گوید که یک سرباز هخامنشی در ماه، یک دریک حقوق می‌گرفته که با آن می‌توانسته است ۳۵۰۰ تا ۴۵۰۰ کیلوگرم گندم بخرد.

سیگل نقره نیز بیشترین استفاده را در معاملات داشته و بر اساس الواح گلی به دست آمده از آن دوران حقوق کارگران تخت جمشید با سیگل نقره پرداخت می‌شده است.

گرچه با حمله سپاه اسکندر مقدونی ضرب دریک و سیگل متوقف شد اما هنوز که هنوز است، سکه‌ای با ارزش‌تر از دریک هخامنشی در دنیای باستان بی‌سابقه است.