تجمع در زاینده رود؛ از اعتراض صنفی تا دغدغه برای محیط زیست
بحران زاینده رود با مشارکت همه ذینفعان برطرف میشود
به گزارش گلونی بالا گرفتن اعتراضات مسالمتآمیز و مدنی اهالی اصفهان به خشک شدن زایندهرود و بحران بیآبی در این استان، معاون رئیس جمهور را بر آن داشت تا به مردم اطمینان دهد که با جدیت به دنبال حل مشکل زایندهرود است و به وزیران نیرو و جهاد کشاورزی دستور داده که درباره مشکلات حوضه آبریز زایندهرود اقدام کنند.
مخبر همچنین گفت که وزرای نیرو و کشاورزی «در حال تدوین طرحها و پیشنهاداتی هستند تا مشکل (بیآبی) هر چهار استان اصفهان، چهارمحال و بختیاری، یزد و خوزستان حل و فصل شود.»
حل مشکل خشکیدگی زایندهرود به هر نحو ممکن، ظرف مدت زمان کوتاه توسط معاون اول رئیس جمهور، در حالی مطرح میشود که همه بر خشکسالی یکسال اخیر و پاییز کم بارش اذعان و تاکید دارند. موضوعی که سوال اساسی را مطرح می کند که موضوع چیست و قرار است چه اتفاقی رخ بدهد؟
این موضوع موجب نگرانی و دغدغه بسیاری از فعالان حوزههای مختلف شده است.
هومان خاکپور یکی از فعالان محیط زیست است که این اتفاق را موضوع جدید و اورژانسی نمیداند که بتوان برای سر و سامان دادن آن به فوریت بتوان به آن رسیدگی کرد: «آیا واقعا، حاکمیت از بحران آب در زایندهرود اطلاعی ندارد که در حال حاضر متوجه این معضل شده و با این فوریت دستور رسیدگی فوری داده است؟ آیا واقعا بحران زایندهرود به یکباره ایجاد شده و یک اتفاق اورژانسی است که با یک دستور اورژانسی باید رسیدگی شود؟»
به عقیده خاکپور این عوامل نگرانکننده است: «اتفاقی که پیشینه چند دههای آن کنار گذاشته میشود و به عنوان یک مساله اورژانسی به آن نگاه میشود و بعد با سیستم دستوری در مدت کوتاه چند روزه حل میشود، موجی از نگرانی را بین کنشگران محیط زیستی ایجاد کرده است که حل این مشکلات با دستورات کوتاه مدت، شاید به صورت موقت بتواند بر مردم موثر واقع شود اما در حقیقت تبعات و خسارتهای ایجاد شده آن در آینده، چالش و بحران را گستردهتر میکند.»
این فعال محیط زیست با بیان اینکه مشخص نیست اینگونه تصمیمات با چه مبنایی گرفته میشود میگوید: «واقعیت این است که برای حل مشکل زایندهرود، باید مسیر طی شده برای این بحران را بررسی کنیم و برگشت و اصلاح آن مسیر را در دستور کار قرار بدهیم.»
وی معتقد است براساس تجربیاتی که در دنیا وجود دارد و تجربیاتی که در کشور خودمان به دست آمده است و دانش روز در کشورمان براساس چالشهای حوزه محیط زیستی و حوزه سرزمین، چیزی به نام دستور کوتاه مدت و فوری که بتواند مشکلی را حل کند وجود ندارد. به عقیده خاکپور، بحران زایندهرود، ایجاد و نحوه آن، ذینفعان و دست اندرکارانی (مردمی و دولتی) دارد که با مشارکت همه آنها برطرف شود.
او میگوید که به اینگونه تصمیمات نه تنها خوشبین نیست بلکه امیدوار به اتفاقات خوب هم نیست.
به گفته این فعال محیط زیست ما باید واقعبین باشیم و واقعیتها را در نظر داشته باشیم. بر همین اساس است که او نگاه محیط زیستی به این کنش ندارد:
«این کنش، یک کنش صنفی است که با هدایت مدیران سیاسی صورت گرفته است. آنها در این حرکتها به دنبال موجی هستند که بتوانند از خودشان قهرمان بسازند و افکار عمومی را به سمت خودشان هدایت کنند.»
یکی از اهداف مهم گردانندگان این جنبش، جلب افکار عمومی است. خاکپور ادامه میدهد: «اما یک واقعیتی هم وجود دارد که کشاورزان شرق اصفهان، با مشکلاتی مواجه هستند و یک مطالبه صنفی داشتند. این امر اگر به شکل یک مطالبه صنفی قلمداد شود قابل احترام و پذیرش است ولی بسترساز این حرکت صنفی یک رویکرد سیاسی است که سیاستمداران با اهداف خودشان در این مناطق، بسترساز چنین حرکت بزرگی شدند که در مملکت خودمان بیسابقه است.»
به گفته خاکپور؛ البته ناگفته نماند که در کنار این حرکت صنفی، ممکن است دغدغهمندان و فعالان حوزه محیط زیست هم ورود کردند، اما خروجی این حرکت نمیتواند کمکی به بحث محیط زیستی داشته باشد.
از اعتراض صنفی تا دغدغه برای محیط زیست
فوریترین راهکار حل برخی مسائل ایران امروز، نظیر مسأله آب، پذیرش این است که هیچ راهحل فوری وجود ندارد. از لحظه پذیرش این امر، تازه مسیر اندیشهورزی درباره راهکارها شروع میشود. سیاستگذار باید زبان سخن گفتن و سبک اندیشهاش را عوض کند.
— Mohammad Fazeli (@Mfazeli114) November 21, 2021
قطعا خروجی آن بیشتر به صنفی خلاصه میشود و اگر این اتفاق بیفتد که چندان به آن امیدوار نیستم، اما اگر اتفاقی هم بیفتد بیشتر حرکت صنفی است و در حد پرداخت خسارت به کشاورزان اصفهان شود. اما اینکه در حوزه محیط زیست اتفاق مثبتی رخ بدهد من خوشبین نیستم.
او در پاسخ به این سوال که آیا این امکان وجود دارد که مشکل آب شرب بیشتر از نگرانی حقآبه کشاورزی، وجود داشته باشد؟ میگوید: «واقعیت این است که در اصفهان مشکل آب شرب وجود ندارد. سامانههای انتقال آبی که نه تنها مشکل آب اصفهان، بلکه مشکل بخشی از شهرهای اصفهان مثل نظنز و کاشان را هم تامین میکند. ضمن اینکه سامانه دوم تامین آب اصفهان بزرگ از طریق تونلهای گلاب ۱ و۲ که آب را از زایندهرود منحرف میکند به منطقه تیران اصفهان و بعد عمده شهرستای کویری اصفهان را هم پوشش دهد به عنوان اصفهان بزرگ. بنابراین مشکل آب شرب در این زمینه رد میشود.
به اعتقاد این فعال محیط زیست، بخش کوچکی از این جنبش صنفی را کشاورزان اصفهانی دربرمیگیرد که در همین دوره خشکسالی حدود ۳ تا ۴ میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی اصفهان مصرف شده است.
علاوه بر کشاورزی در شرق اصفهان، کشاورزی در غرب اصفهان هم رایج است آن هم از نوع برنجکاری. این جنبش بخشی یا خواستهای از کشاورزان اصفهانی است. علاوه بر آن در شهر اصفهان کسان دیگری هم وجود دارند که به این جمع اضافه شدهاند. آنها هم دغدغه زایندهرود، هم دغدغه محیط زیست و هم دغدغه میراث فرهنگی اصفهان را دارند آنها فرونشستهای مدام و پی در پی را تهدیدی برای میراث فرهنگی میدانند.
پایان پیام
گزارشگر: نیلوفر منصوری
چند نظر متفاوت درباره مسئله آب و زاینده رود
مساله آب در ایران پیچیده است؛ فرسایش تمدنی جدی است
برق ارزان چگونه زاینده رود را خشک کرد
فقط اصفهانیها گرفتار نیستند، همه ایران گرفتار مسئله آب است
