نابودی ۸۰ درصد منابع آب زیرزمینی کشور

در برنامه اقتصاد ایران در گذر از بحران مطرح شد: نابودی ۸۰ درصد منابع آب زیرزمینی کشور

به گزارش گلونی سید محمدصادق الحسینی، کارشناس اقتصادی و پژوهشگر مرکز تحقیقات معاصر در برنامه اقتصاد ایران در گذر از بحران با بیان اینکه در اقتصاد ایران از صد سال پیش نفت جایگزین آب شده است و در تاریخ سیاسی کشور نقش بازی کرده است، گفت:‌ «این اتفاق منجر به ایجاد دولت بزرگ ناکارآمد شده است و بدون اتکا به مردم و تاریخ ادامه پیدا کرده است.

علی‌رغم اینکه جغرافیا و طبیعت ایران گرم و خشک بود اما در طول این تاریخ چند‌ هزار ساله توانست به حیات خود ادامه دهد و این تمدن با تمام فراز و نشیب‌های بسیار توانست به امروز برسد.

زیرا ما در کشور تکنولوژی قنات داشتیم که با استفاده از آن می‌توانستیم از منابع کمیاب آبی بهره‌مند شویم علاوه بر این انتخاب و نوع کشت محصولات نیز بر پایه میزان مصرفی آب و محل جغرافیایی آن مشخص می‌شد، اما از یک دوره تاریخی کشاورزان استفاده از موتور برق و انرژی را یاد گرفتند که با استفاده از تکنولوژی موتور برق و پمپ می‌توانند آب را از عمق چند ده متری زمین و بستر رودخانه‌ها آب بیرون بکشند.

به این ترتیب امروزه در ایران ۷۰ درصد کشاورزی آبیاری و فقط ۳۰ درصد دیم است در حالی که در دنیا کاملا برعکس ایران عمل می‌کنند یعنی ۷۰ درصد دیم است».

پژوهشگر مرکز تحقیقات معاصر یادآور شد: «این موضوع نشان می‌دهد که کشاورزی ما متناسب با شرایط جغرافیای ایران تعیین نشده است به طور کلی استفاده از پمپ‌های آب منطق قنات را از بین برده در حالی که ما مثل کشورهای اروپایی پرآب نیستیم.

در اروپا وسعت زمین کم و میزان آب بسیار زیاد است. بر‌ همین اساس کشاورزی نمونه است که بتواند از یک هکتار زمین کشاورزی محصول بیشتری برداشت کند در حالی که در کشور ما این موضوع کاملا برعکس است.

میزان آب در ایران کم و وسعت زمین کشاورزی بسیار زیاد است بنابراین کشاورز ایرانی در صورتی که بتواند با مصرف آب کمتر یا دیم محصولات بیشتری برداشت کند قابل تقدیر خواهد بود».

نابودی ۸۰ درصد منابع آب زیرزمینی کشور

برنامه کامل این گفتگو را که اقتصاد آنلاین برگزار کرده است از طریق ویدیوی زیر ببینید:

نماشای گلونی را دنبال کنید

صادق الحسینی درباره نابودی ۸۰ درصد منابع آب زیرزمینی کشور، ادامه داد: «متاسفانه ما در ایران بدون توجه به میزان محدود منابع آبی برای کشاورزی و مصارف خانگی و صنعتی آب مصرف کردیم و منطق کشاورزی در ایران را تغییر دادیم به طوری که تاکنون ۸۰ درصد منابع آب زیرزمینی کشور را مصرف کردیم در حالی که این منابع آبی تاریخی و بین نسلی بود که باید برای آیندگان کشور نیز باقی بماند.

اما این دولت بزرگ ناکارآمد با دستکاری قیمت‌های انرژی کاری کرده که منطق اقتصادی در ایران از بین رفته و تنها راهکار حل این معضل اصلاح صحیح قیمت‌هاست و باید بستر اقتصادی و انگیزشی در ایران بازنگری شود».

دکتر محمد فاضلی جامعه‌شناس و عضو‌ هیات علمی‌دانشگاه شهید بهشتی با تشریح شرایط آبی کشور وضعیت آبی ایران در سال‌های آینده را ترسیم کرد و گفت: «مساله امروز ایران افزایش مصرف نسبت به میزان منابع است به طوری که در ۵۰ سال اخیر مصارف منابع انرژی به ویژه آب افزایش یافته است.

اینکه برخی می‌خواهند در مورد وضعیت آب ایران نظرسنجی و صحبت کنند کار صحیحی نیست زیرا منابع آبی ایران در هر حوضه آبریز با دیگری فرق دارد از سوی دیگر ما در ایران حوضه‌های آبی متفاوتی داریم از جمله حوضه زاینده رود، حوضه دریای خزر، حوضه دریاچه ارومیه و حوضه خلیج فارس که آنها قابل قیاس با یکدیگر نیستند. البته در تمام حوضه‌ها میزان مصرف نسبت به منبع افزایش داشته است».

این استاد دانشگاه یادآور شد: «باید به این موضوع توجه کنیم که عوارض و پیامدهای کم آبی بسیار زیاد است که یکی از آنها فرونشست‌های زمین است که در حال حاضر شهرهای تهران اصفهان کرمان و رفسنجان با پدیده کم‌ آبی و فرونشست زمین مواجه هستند.

از سوی دیگر فرونشست زمین خطوط ریلی و منازل مردم را از نظر ایمنی و امنیت تهدید می‌کند. علاوه بر آن افزایش ریزگردها فقر و مهاجرت بر اثر خشک شدن آبریز نیز بخشی از پیامدهای کم آبی است».

فاضلی ادامه داد: «مساله آب میان‌رشته‌ای و میان‌بخشی است بنابراین نمی‌توان مشکل کم آبی را بدون توجه به کشاورزی مصرف خانگی و انرژی حل کرد.

متاسفانه از زمانی که تصمیم گرفتیم چاه‌های کشاورزی را برقی کنیم، کشاورزان با سهولت بیشتر و انرژی ارزان (هر کیلووات برای کشاورزی کمتر از ۲۰ تومان) دسترسی دارد و ارزان‌ترین برق مصرفی کشور به کشاورزان تعلق می‌گیرد که این انرژی ارزان سبب شده که تخلیه آبخان‌ها بیشتر صورت گیرد بنابراین نمی‌توانیم موضوع آب را تنها در بخش آب رسیدگی و حل کرد زیرا موضوعی میان بخشی است».

نابودی ۸۰ درصد منابع آب زیرزمینی کشور؛ سیاستمداران تصمیم گیر منابع آبی

این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: «در ۵۰ سال گذشته صرفا دو گروه مهندسان و سیاستمداران برای منابع آبی کشور تصمیم گرفته‌اند متاسفانه در حال حاضر سازه‌های آبی بسیاری در کشور داریم که در پی تصمیم سیاستمداران احداث شدند و از سوی دیگر طرح‌های انتقال آب و توسعه کشاورزی و جابه‌جایی صنایع در کشور نیز با فشار سیاستمداران صورت گرفته که حتی تصمیم مهندسان نیز در آن نادیده گرفته شده است».

به گفته فاضلی: «برای تصمیم‌گیری در حوزه آب نباید تنها سیاستمدارن و مهندسان اعمال نظر کنند بلکه در تمام دنیا اقتصاد آب، جامعه‌شناسی آب، تاریخ بین‌المللی آب و سیاست آبی نیز مورد توجه قرار می‌گیرد و رشته‌های تخصصی یاد شده وجود دارد در حالی که در ایران چنین نیست و ما مقوله‌ای به نام مناقشات آبی داریم که در اغلب حوزه‌های ما تحلیل مناقشه است و رویکرد کشور بر پایه افزایش منابع و نه اصلاح منابع بنا شده است».

این استاد دانشگاه یادآور شد:‌ «هنوز هم برخی در کشور توهم پر آبی دارند و معتقدند که ما در دریای خزر و خلیج فارس با منابع عظیم آبی دسترسی داریم و می‌توانیم با استفاده از آب شیرین‌ کن از آنها استفاده کنیم در حالی که آبی که از خلیج فارس شیرین شده و به فلات مرکزی ایران می‌رسد حداقل ۲ تا ۳ یورو در‌ هر متر مکعب هزینه دارد و با این هزینه از نظر اقتصادی برای مصرف خانگی و کشاورزی مقرون به صرفه نیست».

وی تاکید کرد: «افزایش منابع آبی رویکرد شکست‌خورده‌ای است که قابلیت اجرا ندارد. آب زاینده رود ۶۴۰ میلیون متر مکعب بیشتر نیست و از دهه ۳۰ نیز ۳۴۷ میلیون متر مکعب آب از کوهرنگ به زاینده رود منتقل شد که با وجود آن هنوز هم در خشکی هستیم بنابراین هر آب اضافی که در یک مشک سوراخ ریخته شود مشکلی را حل نخواهد کرد زیرا مساله آب یک مساله انسانی اجتماعی فرهنگی سیاسی است و ما با کنش انسانی در این زمینه مواجه هستیم».

متاسفانه مسئولان در توهم پر آبی و استفاده از آب فراوان بستر توهم‌آمیزی از قیمت‌های یارانه‌ای انرژی ایجاد کردند و در استفاده افراطی از منابع محیط زیستی به شیوه جدیدی از زندگی رسیده که یک نوع سبک زندگی پر آب است از کاشت چمن گرفته تا فضای سبزی که با محیط ناسازگار است، تا صنایعی که در کویری‌ترین نقاط کشور مکان‌یابی و احداث شده است مانند کاشت چغندر قند که جزو محصولات آب بر محسوب شده و در اصفهان بی آب کشت می‌شود».

قسمت دیگر را مشاهده کنید: ایران را مصرف کردیم و آب را هدر دادیم

پایان پیام

گزارشگر: مهرو ماهر

خرید عروسک از سایت‌های معتبر با کد تخفیف گلونی
کلیک کنید